Arıcılık Tebliğleri
TÜRK GIDA KODEKSİ ARI ÜRÜNLERİ TEBLİĞİ
(TEBLİĞ NO: 2024/6)
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı, bu Tebliğ kapsamındaki arı (Apis mellifera L.) ürünlerinin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretimi, hazırlanması, işlenmesi, muhafazası, depolanması, taşınması ve piyasaya arzına ilişkin hususları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Tebliğ, gıda veya takviye edici gıda olarak piyasaya arz edilen arı ekmeği, arı poleni, arı sütü, ham propolis, propolis, toz arı sütü ve kurutulmuş poleni kapsar.
(2) Bu Tebliğ, 27/10/2014 tarihli ve 29158 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliğindeki uygulamalarda kullanılacak ürünleri kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Tebliğ, 19/2/2020 tarihli ve 31044 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Tebliğde geçen;
a) Arı ekmeği (Perga): Arı kolonisi ortamında petek gözünde depolanmış arı poleninin fermente olması ile oluşan arı ürününü,
b) Arı poleni: İşçi arıların çiçekli bitkilerdeki polenleri toplayıp kendi bünyelerindeki salgılar ile birleştirdikten sonra küre şeklinde renkli peletler haline getirdiği ve kovandaki tuzaklar yardımıyla hasat edilen arı ürününü,
c) Arı sütü: Genç işçi arılarının hipofarenjiyal ve mandibular bezlerinden salgılanan, pelte kıvamında, açık krem-kemik renginde, kendine özgü koku ve tada sahip, larva içermeyen arı ürününü,
ç) Ham propolis: Bal arılarının, bitkilerin gövde, yaprak ve tomurcuk gibi kısımlarından topladığı reçinemsi maddeleri balmumu ve kendi enzimleri ile karıştırarak oluşturdukları işlenmemiş ürünü,
d) Propolis: Ham propolisin çeşitli çözücülerle ekstraksiyonuyla elde edilen ve propolise özgü yaygın biyoaktif bileşenleri içeren sıvı, konsantre veya toz formdaki işlenmiş ürünleri,
ifade eder.
Ürün özellikleri
MADDE 5- (1) Bu Tebliğ kapsamındaki;
a) Arı sütü ve toz arı sütü EK-1’de belirlenmiş hükümleri,
b) Ham propolis ve propolis EK-2’de belirlenmiş hükümleri,
c) Arı poleni, kurutulmuş arı poleni ve arı ekmeği EK-3’te belirlenmiş hükümleri,
sağlar.
Katkı maddeleri
MADDE 6- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan arı ürünlerinde kullanılan katkı maddeleri hakkında, 13/10/2023 tarihli ve 32338 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
Aroma vericiler ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri
MADDE 7- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan arı ürünlerinde aroma vericiler ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri kullanılmaz.
Bulaşanlar
MADDE 8- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 5/11/2023 tarihli ve 32360 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
Pestisit kalıntıları
MADDE 9- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerdeki pestisit kalıntı miktarları hakkında, 27/9/2021 tarihli ve 31611 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
Veteriner ilaç kalıntıları
MADDE 10- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerdeki veteriner ilaç kalıntıları hakkında, 7/3/2017 tarihli ve 30000 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
Hijyen
MADDE 11- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği ile 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Hijyeni Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.
Ambalajlama ve piyasaya arz
MADDE 12- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürün 5/4/2018 tarihli ve 30382 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik hükümleri uygulanır.
(2) Propolis tek başına sadece takviye edici gıda olarak piyasaya arz edilir.
(3) Ham propolis doğrudan son tüketiciye arz edilemez.
Etiketleme
MADDE 13- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerin etiketlenmesinde, 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
(2) Takviye edici gıda olarak piyasaya arz edilen ürünler 2/5/2013 tarihli ve 28635 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, İşlenmesi ve Piyasaya Arzına İlişkin Yönetmelik kapsamında belirlenmiş etiketleme kurallarına uygun olmak zorundadır.
Beslenme ve sağlık beyanı
MADDE 14- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler, beslenme beyanı yönünden 20/4/2023 tarihli ve 32169 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Beslenme Beyanları Yönetmeliğine ve sağlık beyanları hakkında 20/4/2023 tarihli ve 32169 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olmak zorundadır.
Taşıma ve depolama
MADDE 15- (1) Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin taşınmasında ve depolanmasında, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi hükmü uygulanır.
(2) Toz arı sütü, kurutulmuş arı poleni ve kurutulmuş arı ekmeği dışında arı sütü, arı poleni ve arı ekmeği üretiminden son tüketiciye arz edilene kadar +8 °C ve altı sıcaklıklarda muhafaza edilir.
Numune alma ve analiz metotları
MADDE 16- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerden Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde belirtilen kurallara uygun olarak numune alınır ve bu ürünler hakkında, uluslararası kabul görmüş analiz metotları uygulanır.
İdari yaptırım
MADDE 17- (1) Bu Tebliğe aykırı davrananlar hakkında 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun ilgili maddelerine göre yaptırım uygulanır.
Uyum zorunluluğu
GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Tebliğ kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmecileri, bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır.
(2) Bu Tebliğin yayımı tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar 31/12/2025 tarihine kadar piyasada bulunabilir.
Yürürlük
MADDE 18- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 19- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Orman Bakanı yürütür.
TÜRK GIDA KODEKSİ BAL TEBLİĞİ
(TEBLİĞ NO: 2020/7)
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, balın tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretilmesi, hazırlanması, işlenmesi, depolanması, nakledilmesi ve
piyasaya arz edilmesi aşamalarında taşıması gereken özellikleri belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ bal arısı (Apis mellifera) tarafından üretilen balı kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 19/2/2020 tarihli ve 31044 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğde geçen;
a) Bal: Bitki nektarlarının, bitkilerin canlı kısımlarının salgılarının veya bitkilerin canlı kısımları üzerinde yaşayan bitki emici böceklerin salgılarının,
bal arısı tarafından toplandıktan sonra kendine özgü maddelerle birleştirerek değişikliğe uğrattığı, su içeriğini düşürdüğü ve petekte depolayarak
olgunlaştırdığı, doğası gereği kristallenebilen doğal ürünü,
b) Çerçeve: Arıların doğrudan petek yaptığı veya içine temel peteklerin yerleştirildiği malzemeyi,
c) Fırıncılık balı: Yabancı tat ve kokuya sahip veya fermentasyona başlamış veya fermente olmuş veya yüksek sıcaklıkta işlem görmüş,
endüstriyel veya daha sonra işlenecek diğer gıda maddelerinde bileşen olarak kullanılma amaçlı balı,
ç) Karakovan: Çalıdan örme sepetler ve içi oyulmuş ağaç kütükleri gibi belirli bir standardı olmayan ve modern arıcılık tekniklerinin
uygulanmasına imkân vermeyen kovanları,
ifade eder.
(2) Bu Tebliğde geçen bal çeşitleri;
a) Kaynağına göre;
1) Çiçek balı: Bitki nektarından elde edilen balı,
2) Salgı balı: Bitkilerin canlı kısımlarının salgılarından veya bitkilerin canlı kısımları üzerinde yaşayan bitki emici böceklerin (Hemiptera)
salgılarından elde edilen balları,
2.1) Çam balı: Bazı çam ağaçları (Pinus brutia, P. nigra, P. pinea) üzerinde yaşayan Marchalina hellenica (koşnil)’nın gelişim döneminde bu
ağaçların karbonhidratça zengin tatlı özsuyundan oluşturduğu bal çiğinin, bal arıları tarafından toplanıp değişikliğe uğratarak ürettiği salgı balını,
b) Üretim ve/veya pazara sunuluş şekline göre;
1) Petekli bal: Petek gözlerinde yavru içermeyen, bal mumuyla kabartılan temel petekli çerçevelere depolanan ve peteğin tümü veya büyük
bölümü sırlanmış olarak satışa sunulan balı,
2) Doğal petekli bal: Temel petek kullanılmadan, standart kovanlarda arılar tarafından peteği ile beraber üretilen balı,
3) Karakovan balı: Temel petek kullanılmadan, karakovanlarda arılar tarafından peteği ile beraber üretilen balı,
4) Süzme bal: Sırları alınan yavrusuz peteklerden santrifüj yolu ile elde edilen balı,
5) Petekli süzme bal: Süzme bal içerisinde petekli bal parçaları ile hazırlanmış balı,
6) Sızma bal: Sırları alınmış yavrusuz peteklerden, doğal akışı ile sızdırılarak elde edilen balı,
7) Pres balı: Yavrusuz peteklerin doğrudan veya 45°C’yi aşmamak üzere ısıtılarak preslenmesi ile elde edilen balı,
8) Filtre edilmiş bal: Süzme işlemi sırasında 0.2 mm’nin altında gözenek büyüklüğüne sahip filtrasyon malzemeleri kullanılarak yabancı organik
veya inorganik maddelerin uzaklaştırılması sonucunda polen içeriği azalmış balı,
ifade eder.
Ürün özellikleri
MADDE 5 – (1) Bu Tebliğ kapsamında piyasaya sunulan veya insan tüketimi amacıyla herhangi bir gıda maddesinde bileşen olarak kullanılan
balların, Ek-1’de yer alan kriterlere ve aşağıdaki özelliklere uygun olması gerekir:
a) Bal esas olarak çoğunluğu fruktoz ve glukoz olmak üzere farklı şekerlerden, organik bileşiklerden, enzimlerden ve polenlerden oluşur. Bala
gıda katkı maddeleri de dâhil olmak üzere hiçbir gıda bileşeni veya dışarıdan hiçbir madde katılmaz. Balın, doğal bileşiminde bulunmayan organik
ve/veya inorganik maddelerden ari olması gerekir.
b) Fırıncılık balı dışında; bal, bala ait olmayan yabancı tat ve kokuya sahip olamaz, balın fermantasyonu başlamış olamaz, asitliği yapay olarak
değiştirilmez ve bal içerdiği doğal enzimleri parçalayacak veya önemli düzeyde inaktive edilecek şekilde ısıtılmaz.
c) Filtre edilmiş bal ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla yabancı organik veya inorganik maddelerin ayrılması sırasında kaçınılmaz olan
kayıplar dışında baldan polen veya bala özgü diğer bileşenler uzaklaştırılamaz. Filtre edilmiş bal dışında hangi aşamada olursa olsun ballara 0.2 mm’nin
altında filtrasyon uygulanmaz.
ç) Balın tadı ve aroması, balın kaynağına ve üretildiği bitkinin türüne bağlı olarak değişmekle birlikte, balın kendine özgü koku ve tada sahip
olması gerekir.
d) Balın rengi su beyazından koyu amber renge kadar değişebilir. Salgı balının renginin pfund skalasına göre en az 60 olması gerekir.
e) Balın kıvamı akışkan, viskoz, kısmen veya tamamen kristalize olabilir.
f) Etiketinde balın kaynağını aldığı çiçek, bitki, bölge veya coğrafya belirtilen ballara filtre edilmiş bal ilave edilemez.
g) Etiketinde botanik kaynağı belirtilen ballarda, balların bu özellikleri Ek-2’de verilen polen oranları ile uyumlu olur.
ğ) Bu Tebliğ kapsamında Ek-1’de belirlenen kriterler, krem bal ve kristalize bal olarak adlandırılan ballar için de geçerlidir.
h) Petekli ballarda, peteğin en az % 80’inin sırlanmış olması gerekir.
ı) Temel petekte balmumunun doğal yapısında bulunmayan, parafin, serezin, iç yağı, reçine, oksalik asit gibi organik maddeler ile ağartıcı
maddeler gibi inorganik maddeler bulunamaz. Ayrıca bir gram petekte Amerikan Yavru Çürüklüğü etkeni Paenibacillus larvae spor ve vejetatif formu
ile Nosemosis etkenleri Nosema apis ve Nosema ceranae sporları bulunamaz.
i) Karakovan balı ve doğal petekli ballar süzme bal olarak piyasaya arz edilemez.
j) Karakovan balı ve doğal petekli bal adıyla piyasaya arz edilecek ballarda, peteğin parçalanmaması ve süzme bal ilave edilmemesi gerekir.
Katkı maddeleri
MADDE 6 – (1) Bala hiçbir katkı maddesi katılamaz.
Aroma vericiler ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri
MADDE 7 – (1) Bala hiçbir aroma verici ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri katılamaz.
Bulaşanlar
MADDE 8 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.Pestisit kalıntıları
MADDE 9 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 25/11/2016 tarihli ve 29899 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda
Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.
Veteriner ilaç kalıntıları
MADDE 10 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 7/3/2017 tarihli ve 30000 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi
Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde yer alan hükümler
uygulanır.
Hijyen
MADDE 11 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği ile 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Hijyeni
Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.
Ambalajlama
MADDE 12 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürün ambalajlarında, 5/4/2018 tarihli ve 30382 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda
Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelikte yer alan hükümler uygulanır.
Etiketleme
MADDE 13 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda
Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır. Bu genel kurallara ek olan kurallar aşağıda
verilmiştir:
a) Etikette “1 yaşından küçük bebeklere bal yedirilmemelidir” ifadesi yer alır.
b) Çerçeveli balda net miktara “çerçeve ağırlığı” dahil değildir. Çerçevelere arıcıların işletme numaraları yazılır.
c) Etikette kaynağına göre bal, salgı balı veya çiçek balı olarak adlandırılır. Salgı balının kaynağı çam balı ise bal ‘çam balı’ olarak adlandırılır,
çam balı ile birlikte salgı balı ifadesi de kullanılabilir.
ç) Filtre edilmiş ballar ve fırıncılık balları hariç olmak üzere, balın botanik kaynağı belirli ise ve bal bu kaynağa ait duyusal, fiziksel, kimyasal ve
palinolojik özellikleri belirgin şekilde taşıyorsa, gıdanın adı “ayçiçeği balı, ıhlamur balı” gibi balın kaynağını aldığı çiçek veya bitkinin adı ile
desteklenebilir.
d) Filtre edilmiş ballar ve fırıncılık balları hariç olmak üzere, bal üretildiği bölgenin florasına ait özelikleri belirgin şekilde taşıyorsa gıdanın adı,
coğrafi işaretten doğan haklara aykırı olmamak kaydıyla, o bölgenin bölgesel, coğrafi veya topografik adı ile birlikte kullanılabilir.
e) Fırıncılık ballarının etiketinde “sadece pişirme amaçlı” ifadesi gıda adına yakın ve kolayca görülebilir bir şekilde yer alır.
f) Fırıncılık ballarının bileşen olarak kullanıldığı bileşik bir gıda maddesinde “bal” ifadesi “fırıncılık balı” yerine bileşik gıda maddesinin isminde
kullanılabilir. Ancak, gıdanın bileşenler listesinde “fırıncılık balı” olarak yer alır.
g) Filtre edilmiş balların ve fırıncılık ballarının etiketinde gıdanın adı ‘filtre edilmiş bal’
,
‘fırıncılık balı’ olarak yazılır. Filtre edilmiş ballarda polen
miktarının azaltıldığı etikette belirtilir.
ğ) Hammadde ambalajı üstünde Arıcılık Kayıt Sistemine kayıtlı olan işletmeye ait hammaddenin kaynağını işaret edecek TÜRKVET Kayıt
Sisteminden alınan işletme numarası bulunur.
h) Balın botanik kaynağının Ek-1’de Latince ismi verilen botanik türlerden biri olması halinde; gıdanın adı balın kaynağını aldığı çiçek veya bitkinin
adı ile desteklenebilir.
ı) Karakovan balları adlandırılırken gıdanın adıyla birlikte “doğal petekli” ifadesi kullanılabilir.
i) Süzme çiçek balı; akışkan olmayan kıvamda, kontrollü koşullarda kristalize edilmesi halinde “krem bal”
, kendiliğinden kristalize olması halinde
ise “kristalize bal” adıyla piyasaya arz edilebilir.
j) 45 °C’den yüksek ısıl işlem görmemiş ve 0.3 mm’den daha büyük filtreler ile filtre edilmiş ballar,
“ham bal” olarak tanımlanabilir.
Taşıma ve depolama
MADDE 14 – (1) Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin taşınması ve depolanması, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinde yer
alan kurallara ek olarak; ballar, paketleme/dolum noktasından tüketiciye ulaştırılana kadar tüm aşamalarda temiz ve kuru yerlerde kokulardan ari
biçimde, doğrudan güneş ışığından korunacak ve 25 °C’yi aşmayacak şekilde muhafaza edilir.
Numune alma ve analiz metotları
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerden Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde belirtilen kurallara uygun olarak numune
alınır, ürünlere uluslararası kabul görmüş analiz metotları uygulanır.
Avrupa Birliği mevzuatına uyum
MADDE 16 – (1) Bu Tebliğin hazırlanmasında, 20/12/2001 tarihli ve (AT) 2001/110 sayılı Bal ile İlgili Avrupa Parlamentosu ve Konsey
Direktifi dikkate alınmıştır.
İdari yaptırım
MADDE 17 – (1) Bu Tebliğe aykırı davrananlar hakkında 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem
Kanununun ilgili maddelerine göre yaptırımlar uygulanır.
(2) HMF (Hidroksimetilfurfural) ve diastaz sayısına ilişkin değerlendirmelerde ortam sıcaklığı ölçülerek işlem yapılır.
Yürürlükten kaldırılan tebliğ
MADDE 18 – (1) 27/7/2012 tarihli ve 28366 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği (Tebliğ No: 2012/58)
yürürlükten kaldırılmıştır.
Uyum zorunluluğu
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Tebliğ kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmecileri, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan
hükümlere 31/12/2020 tarihine kadar uymak zorundadır.
Yürürlük
MADDE 19 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 20 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Orman Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız
T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA ETİKETLEME VE TÜKETİCİLERİ BİLGİLENDİRME
YÖNETMELİĞİ KILAVUZU
AMAÇ VE KAPSAM
Bu Kılavuz, gıdaların etiketinde, tanıtımında, sunumunda ve reklâmında kullanılan terimler ve
ifadeler ile ilgili olarak; tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini sağlamak ve yanıltılmasını
önlemek, gıdaların etiketlenmesi, sunumu, tanıtımı ve reklamında yer alan yazılı ve görsel
bilgilerin, kullanılan terimlerin ve ifadelerin kullanım koşulları konusunda gıda işletmecilerine
yardımcı olmak ve resmî kontroller sırasında yapılacak değerlendirmelerde uygulama birlikteliği
sağlamak amacı ile hazırlanmıştır.
Bu Kılavuz 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem
Kanununun 21 inci, 22 nci, 23 üncü, 24 üncü, 27 nci, 28 inci, 32 nci ve 34 üncü maddelerine
dayanılarak hazırlanmış olan 26.01.2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete‘de
yayımlanarak yürürlüğe giren Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme
Yönetmeliği çerçevesinde hazırlanmıştır.
Kılavuz, kullanıcıları tarafından yapılacak değerlendirmelerde genel çerçevenin çizilmesi
amacıyla hazırlanmış olup söz konusu gıdalar için Türk Gıda Kodeksi kapsamında bütüncül bir
değerlendirmenin yapılması gerekmektedir. Ayrıca değerlendirmede yol gösterici olması
açısından, maddeler altında “(•) şeklinde” işaret konularak bazı örneklere yer verilmiştir.
BÖLÜM 1
GENEL UYGULAMA ESASLARI
1. Temel Görüş Alanı
Temel görüş alanı bir ambalajın, tüketici tarafından ilk bakışta yüksek bir olasılıkla görülmesi
beklenen, gıdanın karakteri ve doğası ve uygulanabilirse markasına dayanarak tüketicinin ürünü
hemen tanımasına imkân veren ve birden fazla bulunması halinde gıda işletmecisi tarafından
seçilen, markanın en büyük yazıldığı ve genellikle en geniş yüzeyi içeren görüş alanıdır.
2. Genel Esaslar
Bu kılavuzla belirlenen kurallar; gıdaların özel mevzuatında belirlenen hükümler saklı
kalmak kaydıyla uygulanır.
• Takviye Edici Gıdalar mevzuatında yer alan özel hükümler.
• Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Tebliğinde tanımlanan “natürel” ifadesi.
1
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Türk Gıda Kodeksi Reçel, Jöle, Marmelat ve Tatlandırılmış Kestane Püresi Tebliğinde
tanımlanan geleneksel reçeldeki “geleneksel”, ekstra geleneksel ifadesi.
• Türk Gıda Kodeksi Yumurta Tebliğinde tanımlanan ekstra taze yumurtadaki “ekstra
taze” ifadesi.
• Türk Gıda Kodeksi Meyve Suyu Benzeri Ürünler Tebliğinde yer alan “%100” ifadesi.
Gıda hakkında bilgilendirme; etiket veya gıdaya eşlik eden diğer materyal veya modern
teknoloji araçları ile sözlü iletişimi de kapsayan diğer araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulan
ve gıda ile ilgili olan bilgilendirme olarak tanımlanmaktadır.
Gıdalar, tüketiciyi yanıltmayacak ve bilinçli bir seçim yapabilmesini sağlayacak biçimde
etiketlenmeli ve tanıtılmalıdır. Gıdanın etiketlenmesi, tanıtımı ve reklamı bu doğrultuda açık
ve bilgilendirici olmalıdır
Bir etiketin veya tanımlamanın yanıltıcı olarak kabul edilip edilmeyeceği
değerlendirilirken gıdanın etiketlenmesi, tanıtımı, sunumu ve reklamı bir bütün olarak ele
alınmalıdır.
Gıdanın etiketlenmesi, gıdanın nitelikleri açısından yanıltıcı olmamalıdır. Buna göre
gıdanın etiketinde yer alan marka, gıdanın adı, ifade, terim ve görseller, gıdanın özellikle
doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi ve üretim metodu
açısından başka bir ürün grubunu çağrıştırmamalıdır.
• Kokolin ile çikolata aynı görsele sahip olduğu için ambalajın temel görüş alanında yer
alan gıdanın adında kokolin olduğu açıkça belirtilir.
• Margarin etiketlerinde tereyağını çağrıştıracak şekilde süt, yayık, kova, güğüm vb.
görseller kullanılamaz.
• Zeytinyağı hariç bitkisel yağlarda, zeytinyağını çağrıştıracak zeytin veya zeytin ağacı
görseline ve zeytinyağı tadında/lezzetinde vb. ifadelere yer verilemez.
Bu kılavuzda kullanılmasına izin verilen terimlerin ve ifadelerin eş anlamlılarının yanı sıra,
aynı anlama gelen diğer dillerdeki karşılıkları da kullanılabilir.
• “Doğal” teriminin kullanılmasına izin verilen bir gıdada “natürel/tabii/natural”,
• “Taze” teriminin kullanılmasına izin verilen bir gıdada “fresh”,
vb. terimler kullanılabilir.
2
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Gıdaların markası Yönetmelikte belirtilen “etiket” ve “etiketleme” tanımları kapsamında
yer aldığından, Yönetmelik hükümlerine uygun olmayan markalar gıdaların etiketlenmesinde,
tanıtımında, sunumunda ve reklamında kullanılamaz.
• Organik olmayan gıdalar için eco, biyo vb. markalar
Gıda işletmecisinin adında/ticari ünvanında yer alan terimler, tüketicide yanlış bir algı
yaratacak şekilde kullanılamaz. Gıda işletmecisinin adında/ticari ünvanında, tüketiciyi
yanıltabilecek terim ve ifadeler yer alıyor ve gıda bunları karşılayabilecek durumda değilse, bu
ad etiket üzerinde söz konusu ürünle doğrudan ilişkilendirilemeyecek ve dikkat çekici olmayan
bir yere yerleştirilerek punto, stil veya arka plan rengi aracılığı ile ön plana çıkarılmaz. Gıda
işletmecisinin adında/ticari ünvanında yer alan tüm karakterler aynı puntoda olacak şekilde
yazılır.
• Ticari ünvanı “Organik Ürünler A.Ş.” olan bir firma tarafından üretilen organik olmayan
bir gıdanın etiketinde ticari ünvan, gıdanın organik olduğu algısı yaratmayacak şekilde
yer almalıdır.
•
“Sugarless” ticari ünvanına sahip bir firmanın ürettiği bir gıdada şeker bulunması halinde
ticari ünvan etikete söz konusu gıdanın şekersiz olduğu algısı yaratmayacak şekilde
yazılmalıdır.
Gıdaların etiketlerinde, reklamlarında, broşürlerinde ve web sayfalarında kullanılan
resimler ve örnekli gösterimler, tüketiciler üzerinde gıdanın adından ve diğer açıklayıcı
ifadelerden daha etkili olabilmektedir. Bu resimler ve gösterimler, tüketiciyi yanıltıcı terimler
ve ifadelerle aynı şekilde incelemeye ve kontrole tabi tutulmalıdır. Arka plandaki gösterimler
ve resimler, gıdanın çeşidi, bileşimi, kalitesi veya menşei açısından tüketiciyi yanıltmamalıdır.
Üretiminde gıda bileşeni yerine tamamen aroma verici kullanılan bir gıdanın, etiketinde
o gıda bileşeninin gerçek görseli kullanılamaz, ilgili gıda bileşeninin çizimi kullanılabilir ve bu
durumda gıdanın “aromalı” olduğu çizimin bulunduğu her görüş alanında yazılır. Ürünlerde
gıda bileşeni olarak meyve/sebze, baharat vb. ile birlikte aynı tadı veren bir aroma verici
kullanılması durumunda, meyve/sebze veya baharatın etikette gerçek görseline yer
verilmesinde; kullanılan bileşenin kullanım formu, kullanım miktarı ve kullanılan aromanın
miktarı gibi hususlar göz önünde bulundurularak kapsayıcı bir değerlendirme yapılmalıdır.
Meyve/sebze veya baharat gibi gıda bileşeninin etikette gerçek görseline yer verilmesinde;
önemli miktarda tadı verenin meyve/sebze, baharat vb. gıda bileşeni olması, kullanılan aroma
vericinin meyve/sebze, baharattan daha az miktarda kullanılmış olması temel yaklaşımdır.
3
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• İçeriğinde çilek veya şeftali meyvesi içeren ve bunun yanında meyveden daha fazla çilek
veya şeftali aroma vericisi kullanılan bir gıdada, çilek veya şeftali baskın tadını veren
meyvenin kendisi değil de aroma verici olacağından, diğer tüm bileşenlerden daha fazla
öne çıkartılacak şekilde çilek veya şeftali görseline yer verilmesi, ortalama tüketici
nezdinde ürün içeriğinde çok fazla miktarda meyve olduğu algısı oluşturacağından ve
tüketicinin satın alma tercihini doğrudan etkileyeceğinden kullanımı uygun değildir.
• Nane/kahve/tarçın/vanilya gibi bileşenler içeren bir gıdada, bu bileşenler baskın bir tada
sahip olduğu için bunlardan daha fazla miktarda bu gıdaların aroma vericisi kullanılsa
dahi, etikette bu gıdaların gerçek görseline yer verilmesinde sakınca olmayacaktır. Zira
ortalama tüketici nezdinde ürün içeriğinde fazla miktarda nane/kahve/tarçın/vanilya
olmayacağı anlaşılacaktır.
Özel mevzuatı gereği gıdanın adında “aromalı” ifadesi geçiyor ise ve ürün bileşeninde
aromadan fazla miktarda meyve/sebze, baharat gibi gıda bileşeni bulunuyorsa bu ürünlerde
gerçek gıda görseli kullanılabilir.
İlk bakışta etikette kullanılan meyve/sebze, baharat vb. görselin gerçek mi çizim mi
olduğu anlaşılamıyor ise görselin gerçek mi çizim mi olduğu resmî kontrollerde veya talep
edilmesi halinde gıda işletmesi tarafından sunulacak etiket tasarımı ve çizim çalışmaları ile
belirlenir.
Sadece aroma kullanılan bir gıdada sadece aroması verilmek istenen gıdaya atıf yapılarak
gıdanın kendisi kullanılmış algısı oluşturulamaz.
• Peynirin kendisi kullanılmadan sadece peynir aroması kullanılan bir kekte, “peynirli”
ifadesi kullanılamaz, bu durumda “peynir aromalı” ifadesi kullanılmalıdır.
Sütlü buz ve bitkisel yağlı sütlü buz hariç olmak üzere yenilebilir buz karışımlı gıdaların
etiketlerinde inek, koyun vb. görsellere yer verilmez.
Yenilebilir buzlu ürünlerin etiketlerinde yer alan ifadeler, ürünün dondurma olduğu algısı
oluşturamaz.
Platinium, platin, altın, gold, 24 Ayar, 18 Ayar, gümüş gibi ifadeler gıdanın karakteristik
özelliği, doğası, bileşimi ile ilgili olmadığında tüketiciyi yanıltıcı olarak değerlendirilmez.
Terimler ve ifadeler kullanılırken gıdanın hangi özelliğini tanımladığı her bir durum için
açık ve net olmalıdır.
4
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Üretiminin bazı aşamaları el ile gerçekleştirilmeyen gıdalarda “el yapımı” ifadesinin
kullanımı yanıltıcı olacaktır. Yapılacak açıklama üretimin elle yapılan aşamasına ait
olmalıdır.
• Bir yufkacı yufka yapacağı hamuru elinde yoğurmuyor ancak yufkaları elinde açıyorsa
bu durumda “el yapımı” ifadesi kullanılabilir. Çünkü yufka üretiminde elde açma işlemi
tüketicinin el yapımı algısını karşılayacak bir ifade olacaktır. Ancak, yaprak sarmasında
bir kısım işlemler elde yapılmış olmasına rağmen gıdaya özelliğini kazandıran sarma
işlemi makinede gerçekleştirilmiş ise bu durumda el yapımı ifadesinin kullanılması uygun
olmaz.
Endüstriyel ölçekte üretilen gıdalar için “ev yapımı” ifadesi kullanılamaz. Ancak “ev
yapımı tadında” ifadesi tüketici tercihine bırakıldığından kullanılabilir.
Coğrafi işaretler ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, “Meksika usulü
tavuk, Edirne usulü ciğer vb. şeklinde gıdanın tat, lezzet, pişirme tekniği, üretim yöntemi gibi
spesifik bir özelliğine atıf yapan ifadeler kullanılabilir.
Süt ve süt ürünleri etiketinde “köy”, “ev”, “geleneksel”, “çiftlik”, “%100” gibi ifadelere
yer verilemez. Ancak çiftlik vb. görselleri ile “sade içme sütlerinde” %100 ifadesi kullanılması
bu kapsamda değerlendirilmez.
Özel mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydı ile gıda ürünleri markaları, ürünün köy ürünü
olduğu algısı yaratacak şekilde kullanılamaz.
Kanatlı hayvan ürünlerinde, tüketiciyi yanıltacak şekilde hayvanların yetiştirme
metoduna uygun olmayan görseller kullanılamaz.
Gıda etiketlerinde kullanılan her bir ifade; gıdanın kimliği, doğası bileşeni bakımından
tüketiciyi yanıltıcı olmayacak şekilde kendi içinde aynı stil, aynı renk ve aynı punto
büyüklüğünde olmalıdır.
• “EV YAPIMI tadında”, “ilave ŞEKER İÇERMEZ”, “PORTAKAL aromalı”,
“PORTAKAL AROMALI”, gibi farklı karakterlerde, farklı stillerde, farklı renk ve
puntoda yazım şekilleri uygun değildir.
Gıda terminolojisinde toplu tüketim yerleri için "ev dışı tüketim" ve "HORECA (Hotel,
Restoran, Kafe)" ifadeleri de kullanılabilmektedir. Doğrudan tüketiciye arz edilen ürünler aynı
zamanda ev dışı yani HORECA diye tabir edilen toplu tüketim yerlerinde de kullanılabildiği
gibi ambalaj büyüklüğü vb. sebeplerle sadece toplu tüketim yerlerine yönelik ürünler de
üretilebilmektedir. Toplu tüketim yerlerine yönelik üretilen ürün etiketlerinde yer alan
5
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
“catering”, “profesyoneller için”, “pastaneler için”, “lokantalar için” vb. ifadelerin tüketici
nezdinde ürün içeriğinin son tüketiciye yönelik hazır ambalajlı ürünlerden farklı olduğu algısı
oluşturmaması gerekir.
• Toplu tüketim yerlerine yönelik ürün etiketlerinde “ev dışı tüketime uygundur”, “ev dışı
kullanım” vb. ifadelerin kullanılması tüketicide farklı algıya sebep olabileceğinden bu
ifadelerin kullanılması uygun değildir. Bu tür ürünlerde kullanıcı hedef kitlesini vurgu
yapmak için “catering”, “profesyoneller için”, “pastaneler için”, “lokantalar için” vb.
tüketiciyi yanıltıcı olmayacak ifadelere yer verilebilir.
Yönetmelikte tanımlanan gıdanın adı, net miktarı ve hacmen %1,2’den fazla alkol içeren
içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi, tüketicinin ilk bakışta rahatlıkla görebileceği temel
görüş alanında yer almalıdır. Alkollü içeceklerde, hacmen gerçek alkol derecesi verilirken,
sayısal değerin önünde/arkasında “%” işareti olması kaydıyla Alkol ifadesi yerine “Alcohol”
veya kısaltması “Alc.” ifadeleri de kullanılabilir.
Gıda işletmelerinin sadece aynı il sınırları içerisinde ve kayıt/onay numarası değişikliği
gerektirmeyen ünvan ve/veya merkez veya üretim yeri adreslerinde değişiklik olması
durumunda; GGBS’de açıklama bölümüne gerekli açıklamanın yapılması kaydıyla eski ünvan
ve/veya adres bilgilerini içeren basılı etiketler 6 ay süreyle kullanılabilir. Bu süre zarfında
piyasaya arz edilen gıdalar raf ömrü boyunca piyasada bulunabilir.
İthal gıda ürünlerinin etiketlerinde gıda işletmecisi olarak ithalatçı firmanın ünvanı ve
adresinin yer alması yeterli olup bir kayıt/onay numarası yazılması zorunlu değildir.
BÖLÜM 2
BELİRLİ TERİM VE İFADELERİN GIDA ETİKETLERİNDE KULLANIMINA
İLİŞKİN ÖZEL UYGULAMA ESASLARI
3. “Doğal” Teriminin Kullanımı
“Doğal” terimi, tek bileşenden oluşan (katkı, aroma vb. dahil hiçbir ilave bileşen
içermeyen) fiziksel, enzimatik veya mikrobiyolojik işlemler dışında herhangi bir işleme tabi
tutulmamış, bitki, algler, mantar, hayvan, mikroorganizma veya mineral kaynaklı olan ve doğal
yapısında önemli bir değişikliğe sebep olacak herhangi bir işlem uygulanmamış gıdaları
tanımlamak için kullanılabilir.
• “Doğal” teriminin kullanımı için genel gereklilikleri karşılayan pastörize süt, UHT süt,
siyah çay, bitki çayları, yumurta, bal, kahve, taze ve kurutulmuş, dondurulmuş meyve-
sebze, yoğurt, natürel sızma zeytinyağı vb.
6
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Üretimi için elzem olan kültür ve enzimler dışında bir bileşen kullanılmamış olan
sade/aromalandırılmamış süt ürünleri “doğal” olarak tanımlanır. Bu kapsamda yoğurt,
kefir vb. süt ürünleri de doğal olarak değerlendirilir.
Gıdanın bütün bileşenleri bu kılavuzdaki doğal ile ilgili hükümleri karşılıyor ise söz konusu
gıda için; “Doğal bileşenlerden üretilmiştir”, “Doğal bileşenler kullanılmıştır” vb. ifadeler
kullanılabilir. Bu durumda ‘doğal’ kelimesi punto, renk, yerleşim, vb. vurgulama yöntemleri
vasıtasıyla tek başına ön plana çıkarılmamalı, kullanılan ifadenin tümü aynı renk, aynı punto,
aynı yazı karakterinde olacak şekilde belirtilmelidir.
• Bergamot aromalı çay için “Doğal bileşenlerden üretilmiştir”, “Doğal bileşenler
kullanılmıştır” vb. ifadelerin kullanılması durumunda bergamot aromasının doğal aroma
verici olması ve çayın bu kılavuzda belirlenen doğal gerekliliklerini karşılaması
gerekmektedir.
Doğal” teriminin kullanılabileceği tüm gıdaların bu bölümde belirlenen koşulları
karşılaması beklendiğinden, “%100 doğal”, “gerçek doğal”, “hakiki doğal”, “en doğal” vb.
ifadeler kullanılamaz.
Tüm bileşenleri bu kılavuzda belirtilen doğal kriterlerini karşılamayan gıdalarda herhangi
bir bileşen için “doğal” ifadesi kullanılamaz.
• Vişneli Kek için kullanılan vişne doğal olmasına rağmen kek kısmının doğal olmayan
bileşenler içermesi halinde “doğal vişne” ifadesine yer verilemez.
4. “Saf/ Pure” Teriminin Kullanımı
“Saf/pure” terimi gıdanın saf olduğu ve aynı gıdanın “saf olmayan” alternatiflerinin de
bulunabileceği algısına neden olacak şekilde kullanılmaz. Saf/pure ifadesi gıdanın adında
yazılmaması ve ürünü tanımlamaması koşuluyla ürünün markasında veya ticari ünvanında
bulunabilir.
• Saf çikolata, saf salep, saf kaymak, saf zeytinyağı gibi ifadeler kullanılamaz.
5. “Taze” Teriminin Kullanımı
"Taze" terimi üretim veya hasattan sonra kısa bir süre içerisinde son tüketiciye satılan
ürünler için kullanılabilir. Ancak, modern dağıtım ve muhafaza yöntemleri ürünün kalitesini
kaybetme süresini belirgin olarak artırabildiğinden “taze” terimi tüketicide yanlış algıya neden
olmayacak şekilde kullanılmalıdır.
“Taze” terimi işlenmemiş gıdaları tanımlamak için kullanılabilir.
7
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Hazır ambalajlı bir bisküvinin etiketinde “fırından taze” ifadesi kullanılamaz.
“Taze” terimi bu kılavuzda belirlenen koşullar dışında; fırından taze, bahçeden taze,
denizden taze, mutfaktan taze vb. şekilde kullanılamaz.
“Taze” terimi sadece anlamının açık olduğu durumlarda kullanılmalıdır. Bu şekilde
kullanıldığında, tüketicilerin benzer gıdalar arasındaki farkı anlamasına yardımcı olmalıdır.
• Sadece taze meyvelerden üretilen taze meyve salatası.
• Satış noktasında soğukta muhafaza edilen ve raf ömrü çok kısa olan taze süt ürünleri
(düşük sıcaklıklarda pastörizasyon işlemi uygulanmış krema, kaymak gibi).
• Piyasadaki benzerlerine göre raf ömrü daha kısa olan pastörize edilmeyen bira.
Hazır ambalajlı gıdalarda; “taze pişmiş”, “taze hazırlanmış”, “taze fırınlanmış”, “taze
toplanmış”, “taze sıkılmış” gibi ifadeler kullanılamaz.
Paketleme, depolama ve piyasaya arz zincirinde gıdanın tazeliğini etkileyen bir işlem
yapıldığında gıdanın taze olduğunu ima edecek şekilde ifadeler kullanılamaz. Ancak bu işlemin
o gıdanın tazeliğini korumak üzere yapıldığına dair bir beyana yer verilebilir.
• Vakum veya kontrollü atmosferde paketleme yapılan bir gıda etiketinde “tazeliğini
korumak üzere koruyucu atmosferde ambalajlanmıştır” vb. şeklinde ifadeler
kullanılabilir.
Meyve ve Sebzeler için “Taze” teriminin kullanılması
“Taze” terimi meyve ve sebzelerin işlenmemiş olduğunu vurgulamak ve yakın zaman önce
hasat edildiğini ifade etmek için kullanılır. Dondurulmuş, konserve, kurutulmuş, salamura vb.
işlenmiş meyve ve sebzeler için bu terim kullanılmaz.
Meyve Suyu İçin “Taze” Teriminin Kullanılması
“Taze” terimi, meyve suları için doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamalıdır. Ancak başka
hiçbir bileşen içermeyen ve sıkma işlemi ile üretilen meyve sularında; sıkma işleminin hemen
ardından ambalajlanmış olması ve günlük (raf ömrü 24 saat) tüketilmesi koşuluyla “taze
sıkılmış” ifadesi kullanılabilir.
Et için “Taze” Teriminin Kullanılması
5.9.1. Karkas veya parça etler bir hijyen kuralı olarak kesimin ardından soğutulmaktadır.
“Taze” terimi, çiğ etin; baharat, çeşni, gıda katkı maddesi vb. diğer bileşenlerle işlenen etten
8
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
farkını ortaya koymak için kullanılmaktadır. Soğutulmuş karkas veya parça etler için “taze”
terimi kullanılabilir.
5.9.2. Dondurulmuş etler ile baharat, çeşni, gıda katkı maddesi vb. diğer bileşenlerle işlenen
etler için “taze” terimi kullanılmaz.
Balık için “Taze” Teriminin Kullanılması
Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde yer alan “taze balıkçılık
ürünleri” kapsamına giren ürünler için “Taze” terimi kullanılabilir. Buna göre;
5.10.1. Buzun üstünde soğutulmuş olarak muhafaza edilen balıklar için “Taze” terimi
kullanılabilir. Ancak dondurulmuş olarak depolanan balıklar için bu terim kullanılmaz.
5.10.2. Tüketiciler tarafından “taze” olarak değerlendirilmediğinden önceden dondurulmuş
olan ve çözündürülerek satılan balıklar için “taze” terimi kullanılmaz.
5.10.3. Tütsülenmiş veya marine edilmiş/tuzlanmış balıklar, korunmuş/işlemden geçmiş
olduklarından “taze” terimi kullanılmaz.
İçme Sütleri İçin “Taze” Teriminin Kullanılması
Pastörize edilen içme sütleri için “pastörize taze içme sütü” ifadesi kullanılabilir. Ancak, UHT
ve Sterilize sütler için “taze” terimi kullanılamaz.
Bileşenler İçin “Taze” Teriminin Kullanılması
5.12.1. “Taze bileşenler kullanılarak üretilmiştir” veya “Taze bileşenlerden üretilmiştir”
ifadesi sadece, işlenmiş herhangi bir bileşen (kurutulmuş, dondurularak kurutulmuş,
dondurulmuş, konsantre, konserve, tütsülenmiş, toz, vb.) içermeyen gıdalarda kullanılabilir.
• Karışık meyve püresi üretiminde tamamen taze meyveler kullanılmışsa “Taze bileşenler
kullanılarak üretilmiştir” ifadesine yer verilebilir.
5.12.2. “Taze X kullanılarak üretilmiştir” ifadesi sadece, X bileşeni işlenmemiş bir bileşen
olduğunda ve gıda bu bileşenin işlenmiş eşdeğerini içermediği durumda kullanılabilir.
• “Taze domates kullanılarak üretilmiştir” şeklinde tanımlanan bir gıda, kurutulmuş
domates içermemelidir.
• “Pastörize taze içme sütü kullanılarak üretilmiştir” şeklinde tanımlanan bir gıda, süttozu
içermemelidir.
• Hızlı dondurulmuş gıdalar için; “taze bileşen kullanılarak üretilmiştir” veya “taze …dan
dondurulmuştur” ifadeleri kullanılabilir.
9
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
6. “Günlük” Teriminin Kullanımı
Günlük terimi sadece raf ömrü 24 saat olan gıdalar için kullanılabilir. “Günlük” teriminin
kullanılması halinde üretim tarihi Yönetmeliğe uygun şekilde zorunlu olarak verilir.
Pastörize içme sütünde “günlük” terimi kullanılamaz.
7. “Geleneksel” Teriminin Kullanımı
“Geleneksel” teriminin gıdanın adında kullanılabilmesi için;
7.1.1. Belirli gıdalara veya gıda gruplarına yönelik olarak yayımlanan dikey gıda kodeksinde
tanımlanmış olması (Geleneksel reçel) veya;
7.1.2. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş olması gerekir.
Coğrafi işaret kapsamına girmeyen ve bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az
otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlaması hâlinde
geleneksel ürün adı olarak tanımlanır:
7.2.1. Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.
7.2.2. Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.
İthal edilen geleneksel gıdalar için o gıdanın ithal edildiği ülkede geleneksel ürün adı
olduğunu gösteren resmî belgeler geçerlidir.
8. “Gerçek / Hakiki” vb. Terimlerin Kullanımı
Gıdanın grubunu, adını veya bileşenlerini vurgulamak için “Gerçek/Hakiki/Halis” vb.
terimler kullanılamaz.
• “Hakiki bal”, “Gerçek meyve/meyveli”, “Hakiki Maraş Dondurması”, “Gerçek çikolata”,
“Gerçek lezzet” vb. ifadeler kullanılamaz.
9. “%100” İfadesinin Kullanımı
Fermente süt ürünlerinde “%100” gibi ifadelere yer verilemez.
Tüketici tarafından piyasada yer alan benzer gıdalarla karıştırılabilecek ve tek bileşenden
oluşan gıdalarda %100 ifadesi kullanılabilir.
• Kahve karışımlarının kahve gibi algılanması söz konusu olduğunda kahve dışında
herhangi bir bileşen içermeyen ürünlerde “%100 kahve” ifadesi kullanılabilir.
10
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Mevzuata uygun şekilde farklı alternatif bileşenler kullanılarak üretilebilen gıdalarda ilgili
bileşenler için dikey mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla sadece bu bileşeni
vurgulayan ifadeler kullanılabilir.
• Üretiminde sadece arpa maltı kullanılmıştır.
• Üretiminde malt olarak, % 100 arpa kullanılmıştır.
• % 100 …… sütünden üretilmiştir.
• %100 malt vb.
• %100 pancar şekeri.
• Kılavuzda kullanım koşulları belirlenen ifadelerin, kılavuzda açıklanan hususlara uygun
olması beklendiğinden bu ifadeler “% 100” vb. sıfatlarla birlikte “%100 doğal”, “%100
katkısız”, “tamamen doğal”, ‘% 100 geleneksel’ vb. şeklinde kullanılamaz.
10. “Orijinal” Teriminin Kullanımı
“Orijinal” terimi, bir gıda işletmecisi tarafından üretilen gıdalar arasında orijinal şekli
veya temel bileşimi, tüketici tarafından benimsenebilecek bir süre boyunca değişmeden kalan
ve daha sonra farklı çeşitleri üretilen bir gıdanın, aynı işletmeci tarafından kendi kategorisinde
piyasaya arz edilen ilk ürün olduğunu göstermek için kullanılabilir.
“Orijinal” terimi bir gıdanın, farklı gıda işletmecileri tarafından üretilen aynı kategorideki
diğer gıdalardan daha orijinal, daha özgün, daha iyi, vb. olduğunu ima edecek şekilde
kullanılamaz.
11. “Yüksek Kaliteli, Premium, Quality, Kaliteli, Best/Finest/En …..,
Mükemmel, Özel, Süper, Bol, Ekstra, Daha Fazla” Vb. Terimlerin
Kullanımı
Bu tür terimler, piyasada bulunan diğer firmaların aynı ürün grupları arasında kaliteli,
premium, en iyi, en güzel, en lezzetli vb. olduğunu ileri sürecek şekilde kullanılamaz.
Bu tür terimlerin yanıltıcı olmaması için söz konusu gıdanın; firmanın sadece aynı
kategorideki kendi ürünlerine göre süper, en iyi, kaliteli vb. olduğu ve/veya herhangi bir
bileşeninin bol, ekstra vb. olduğu vurgulanan durumlarda, etikette öne çıkarılan bu özelliğin
(kaliteli, bol sütlü vb.) ne anlama geldiğine/gıdanın hangi özelliğinden kaynaklandığına dair
ilave bir ifadeye yer verilmelidir. Söz konusu üretimlerin üretici kayıtlarıyla ispat edilmesi
gereklidir.
• Ürün etiketinde “aynı kategorideki kendi ürününe göre” üstünlük içerdiği ifadesi
muhakkak yazılmalıdır.
11
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• “En …. çikolatamız” ifadesi; farklı çikolata çeşitleri üreten bir gıda işletmesinin ürettiği
çikolatalar arasından belirgin bir özelliği açısından en iyi olanı öne çıkarmak adına
kullanılabilir.
• “Özel…… çayımız” ifadesi; farklı çay çeşitleri üreten bir gıda işletmesinin ürettiği çaylar
arasından belirgin bir özelliğini belirtmek koşuluyla kullanılabilir.
• Ancak “pahalı hammaddeler kullanılarak”, “kaliteli malzemelerden”, “üstün hijyen
koşullarında üretilmiş” gibi açıklamalar bu tür ifadelerin kullanılması için gerekçe olarak
gösterilmez.
Mevzuat ile minimum miktarı belirlenmiş bir bileşen için bol, ekstra vb. ifadeler bu
miktardan daha fazla kullanılması durumunda ilgili mevzuat referans gösterilerek açıklama
yapılması kaydıyla kullanılabilir.
Koşulları işletmeci tarafından belirlenerek üretilen ürünlerde kullanılan bileşenin üretim
şekli, metodu ve kalite kriterleri ile ilgili kaliteli, premium vb. ifadeler; bunların ispatlanabilir
olması ve etikette açıklamaya yer verilmesi kaydıyla kullanılabilir.
Ürün etiketinde “aynı kategorideki kendi ürünlerine”, “mevzuattaki minimum
miktarlarına”, “bileşenin üretim şekli, metodu ve kalite kriterlerine” göre eklenen ifadeler,
üretici kayıtlarıyla ispat edilmemesi ve etiket üzerinde açıklama yapılmaması durumunda
kullanılamaz.
12. Vegan/Vejetaryen İfadelerinin Kullanımı
Vejetaryen/vegan beslenme biçimi yetişkin bireylerin hür iradesiyle karar vermesi gereken bir
husus olduğundan; bu gıdaların reklamı, sunumu, tanıtımı ve piyasaya arzı, hayvansal kökenli
gıdaların ikamesi algısı yaratılarak özendirici şekilde olamaz. Süt ve süt bileşenleri
kullanılmadan tamamen bitkisel bileşenlerden oluşan vegan beslenme amaçlı ürünler,
markasında, adında ve/veya görselinde peynir algısı oluşturmayacak şekilde üretilebilir.
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların etiketinde “Vejetaryenler/Veganlar
için uygundur” vb. beyanlar kullanılabilir. Bu ifadelere ek olarak “Bitkisel”, “Bitkisel bazlı”
veya “Hayvansal bileşen içermez.” vb. ifadeler kullanılabilir.
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların hayvansal kökenli gıdalar olan et ve süt
ürünleriyle şekil, kullanım alanı vb. benzerliği mevcut ise “Vejetaryenler/Veganlar için
uygundur” vb. ifadeler; gıdanın adı, markası, ticari adı ile birlikte temel görüş alanında, arka
plan rengi ile kontrast oluşturacak, tüketici tarafından kolayca ayırt edilebilecek şekilde en az
gıdanın adı ile aynı punto büyüklüğünde olmalıdır.
12
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Vejetaryen/vegan tüketicilere yönelik üretilen gıdaların etiketinde gıdanın adında
vejetaryen/veganlara yönelik bir ifade yer alıyorsa ilave bilgilendirme yapılması zorunlu
değildir.
Vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere etiketinde;
hayvansal gıdalara ait ifadeler/görseller ile bu ifadeleri çağrıştıracak ifadeler/görseller
kullanılamaz. Ürünün kendi görselleri kullanılabilir.
Vejetaryen tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere etiketinde;
kırmızı et, kanatlı eti, balık eti veya içeriğinde yer almayan hayvansal gıda ifadeleri/görselleri
ile bu ifadeleri çağrıştıracak ifadeler/görseller kullanılamaz. Ürünün kendi görselleri
kullanılabilir.
Vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere etiketinde; süt ve
süt ürünlerine ait gıda adları kullanılamaz. Hindistan cevizi sütü bu kapsamda değerlendirilmez.
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere
etiketinde et ve et ürünlerine ait gıda adları kullanılamaz.
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların adlandırılmasında,
bitkisel/vegan/vejetaryen ifadelerine ilave olarak köfte, sosis, salam, nuget, burger, ızgara vb.
ifadeler/ürüne ait görseller kullanılabilir. (Ör; ürüne ait burger şekli, köfte şekli, nuget şekli vb.)
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere
etiketinde; hayvansal kökenli gıda bileşeni içeren gıdalara ait tescilli coğrafi işaret veya
geleneksel ürün adları kullanılamaz.
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların etiketinde, bu kılavuzda
kullanılmasına izin verilmeyen gıda adları ile birlikte “….. tadında”, “….. lezzetinde” ifadeleri
kullanılamaz (Ör; et tadında, tavuk lezzetinde, balık lezzetinde, tereyağı tadında gibi).
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların bileşiminde; bu kılavuz kapsamında
etikette kullanılmasına izin verilmeyen gıda adlarına ait aroma vericilerin bulunması
durumunda, “….. aromalı” ifadesi gıdanın adının yanında veya birlikte, en fazla gıdanın adı ile
aynı punto büyüklüğünde ve aynı renk, aynı yazı karakteriyle, arka plan rengi ile kontrast
oluşturacak şekilde kullanılabilir. Etikette aroma vericiye ilişkin görsel kullanılamaz.
• “Peynir Aromalı Vegan Kraker” veya “Peynir Aromalı Kraker” kullanılabilir.
• “Vegan Peynir Aromalı Kraker” şeklinde kullanılmaz.
13
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Soya, yulaf, badem, fındık vb. kullanılarak üretilen içeceklerde süt ifadesi kullanılamaz.
Bu gıdaların adlandırılmasında ‘süt’ yerine ‘içecek’ ifadesi kullanılır. Bu içeceklerde “Süt ve
süt ürünü içermez” ifadesi kullanılmaz ancak “Laktoz içermez” ifadesi kullanılabilir.
Türkçe haricinde farklı dillerde etiket bilgileri olması durumunda söz konusu bilgiler bu
kılavuzda belirtilen kurallara aykırı olamaz.
Toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan vejetaryen ve
vegan tüketicilere yönelik gıdalarla ilgili olarak “vejetaryenler/veganlar için uygundur” vb.
beyanlar ve/veya görseller kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek şekilde menüler, yazı
tahtaları, broşür, karekod, dijital ekran benzeri araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulur.
Bileşimi, ürün tanımı, üretim metodu veya ilgili mevzuatı gereği hayvansal kökenli gıda
bileşeni içermesi beklenmeyen ürünlerin arz edildiği toplu tüketim yerlerinde, tüketicilerin bilgi
gereksinimini karşılamak üzere menülerde veya tüketicinin görebileceği bir yerde
“Vejetaryen/Vegan tüketimine uygundur” ifadesine yer verilebilir.
Bir gıdanın üretim, işleme ve dağıtım süreçlerinin herhangi bir aşamasında iyi üretim
uygulamalarındaki gereken önlemler alınmasına rağmen, hayvansal kökenli gıda bileşenlerinin
istem dışı ve kaçınılmaz bir şekilde bulaşı olarak varlığı, ürünün vejetaryen veya veganlara
yönelik bir gıda olarak tanımlanmasına engel oluşturmaz. Alerjen veya intoleransa yol açan
hayvansal kökenli madde veya ürünlerin olası ve istem dışı varlığı sebebi ile “İz/Eser miktarda
..... içerebilir” şeklinde bildirimler yalnızca kapsamlı bir risk değerlendirmesi sonucu bulaşının
kaçınılmaz olması halinde isteğe bağlı olarak yapılabilir.
BÖLÜM 3
NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR
Bir gıdanın belirli bileşenlerin varlığına ya da yokluğuna dair ifadeler negatif ve pozitif beyan
olarak değerlendirilmelidir.
13. “Katkısız/Katkı maddesi içermez” ve “…… içermez” ifadelerinin
kullanımı
Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince katkı maddesi
kullanımına izin verilen bir gıdada, doğasından gelen hariç olmak üzere taşınma prensibi
kapsamında bileşenlerinden gelen herhangi bir katkı maddesi de yoksa bu gıda için “katkısız”
veya “katkı maddesi içermez/bulunmaz/yoktur/eklenmemiştir” vb. ifadeler kullanılabilir.
14
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Bu ifadeler, “%100 katkısız”, “tamamen katkısız”, “en katkısız”, “hiç katkı yoktur” vb.
şekillerde kullanılamaz.
Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince kullanımına izin verilen
ve bir veya birden fazla katkı maddesi içeren gıdalarda, taşınma prensibi kapsamında
bileşenlerinden gelen aynı fonksiyona sahip herhangi bir katkı maddesi de yoksa belli bir katkı
maddesinin sadece fonksiyonel sınıf adına atıfta bulunan “……… içermez” şeklindeki ifadeler
kullanılabilir.
• Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği Kılavuzunda koruyucu
fonksiyonuna sahip katkı maddeleri listelenmiş olup bir gıdada bu listede yer alan
koruyucunun, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği kapsamında
kullanılmasına izin verilmesine rağmen kullanılmaması ve taşınma prensibi ile de
gelmemesi şartı ile "Koruyucu İçermez " beyanı yapılabilir.
• Renklendirici vb. kullanılmasına izin verilen bir gıdada renklendirici kullanılmamış ise;
“Renklendirici içermez”, Renklendirici ve koruyucu kullanılmasına izin verilen bir
gıdada renklendirici ve koruyucu kullanılmamış ise “Renklendirici ve koruyucu içermez”
gibi ifadeler kullanılabilir. Ancak “Koruyucu Katkı Maddesi İçermez” ve “Renklendirici
Katkı Maddesi İçermez” ifadesi üründe hiç katkı maddesi kullanılmadığı algısı
oluşturacağından kullanılması uygun değildir.
• Yönetmelik kapsamında katkı kullanımına izin verilen ancak hiçbir katkı maddesi
içermeyen gıdada “katkı maddesi içermez/bulunmaz/yoktur/eklenmemiştir” ifadelerinin
yanında;
- Koruyucu kullanımına izin verilmiş ancak kullanılmamışsa; “Koruyucu ve Katkı
Maddesi İçermez”,
- Renklendirici kullanımına izin verilmiş ancak kullanılmamışsa “Renklendirici ve Katkı
Maddesi İçermez”,
- Koruyucu ve renklendirici kullanımına izin verilmiş ancak kullanılmamışsa “Koruyucu,
Renklendirici ve Katkı Maddesi İçermez”,
ifadeleri de kullanılabilir.
Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince katkı maddesi
kullanımına izin verilmeyen bir gıdanın etiketinde “Türk Gıda Kodeksi gereğince .… (gıdanın
adı) …. katkı maddesi içermez” yazılabilir.
15
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
14. • Türk Gıda Kodeksi gereğince balda katkı maddesi kullanımına izin verilmemektedir.
Bu nedenle bal etiketlerinde “Türk Gıda Kodeksi gereğince bal katkı maddesi içermez”
ifadesi kullanılabilir.
Ancak Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince kullanılması
yasak olan bir fonksiyonel sınıf için; bir fonksiyonel sınıfa atıf yapan durumlar gıdada hiçbir
katkı maddesi içermediği algısı yarattığından “Türk Gıda Kodeksi gereğince (gıdanın adı)
(fonksiyonel sınıf) içermez” ifadesi kullanılamaz.
• “Türk Gıda Kodeksi gereğince meyve suyu koruyucu içermez.” ifadesi uygun değildir.
Gıdanın içeriğinde yer alan renklendirici fonksiyonuna sahip tüm katkı maddeleri; gıda
katkı mevzuatı kapsamında hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği
Hakkında Kılavuz’da listelenen doğal renklendirici kategorisinde yer alıyorsa, gıdaların
etiketinde “doğal renklendirici kullanılmıştır”, “doğal renklendirici içerir” gibi ifadeler
kullanılabilir. Ancak negatif beyan olan “yapay renklendirici içermez” gibi ifadeler
kullanılmaz.
Katkı maddesi adına atıfta bulunarak bunların yokluğuna dair beyanda bulunulamaz.
• Monosodyum glutamat eklenmemiştir/içermez” vb. ifadeler kullanılamaz.
Gıdanın içeriğinde yer alan tüm aroma vericiler, gıda aromaları mevzuatı (Yönetmelik,
Kılavuz) kapsamında doğal aroma verici kategorisinde yer alıyorsa, bu gıdaların etiketinde
“doğal aroma verici/vericiler kullanılmıştır”, “doğal aroma verici/vericiler içerir” gibi ifadeler
kullanılabilir. Ancak negatif beyan olan “aroma verici içermez”, “yapay aroma verici/vericiler
içermez” gibi ifadeler kullanılamaz.
Gıda Bileşenlerinin Varlığına veya Yokluğuna Dair Beyanlar
Bu kılavuzda belirlenen hükümler dışında ortalama tüketici nezdinde gıdanın mevzuata
uygun olmadığı algısı oluşturacak gıda bileşenlerinin yokluğuna dair beyanlar (“…. içermez”)
kullanılamaz.
• “Ayçiçek yağı içermez”
• “Glukoz şurubu içermez”
• “Palm yağı içermez” vb. ifadeleri kullanılamaz.
Bir gıdanın üretiminde alternatif bileşen kullanılmış ise bu bileşenin kullanıldığına dair
ifadeler kullanılabilir. Söz konusu ifadeler, “Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu
halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler
16
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak tüketicileri yanıltıcı
olamaz” hükmüne aykırı olmayacak şekilde kullanılabilir.
• Üretiminde sakaroz dışında başka hiçbir şeker kullanılmayan bir gıdada “Pancar şekeri
kullanılmıştır”,
• İnvert şeker kullanılması durumunda “pancardan elde edilen invert şeker şurubu
kullanılmıştır.”,
• Piyasada farklı bitkisel yağlar kullanılarak üretilebilen bir üründe “zeytinyağı
kullanılmıştır” vb. ifadeler kullanılabilir.
Gıdaya rengini veren ancak renklendirici gıda katkı maddesi olmayan diğer bileşenlerin
kullanıldığı durumlarda, “rengi ….’den/dan”, “sebze/meyve ile renklendirilmiştir” vb. ifadeler
kullanılabilir.
Bazı ürün gruplarına yönelik tüketicilerin hassasiyetleri dikkate alınarak domuz vb. ile
ilgili beyanlar kullanılabilir.
• “Domuz yağı/eti içermez” vb.
15. “Kafein İçermez” veya “Kafeinsiz” İfadesinin Kullanımı
Bileşiminde kafein bulunmasına izin verildiği halde kafein içermeyen gıdalarda "kafein içermez"
veya "kafeinsiz" ibaresi kullanılabilir.
16. “Laktoz içermez” ifadesinin kullanımı
“Laktozsuz süt” ifadesi; Türk Gıda Kodeksi İçme Sütleri Tebliği kapsamında süt şekeri
olan laktozun β-galaktozidaz enzimi ile glikoz ve galaktoza parçalanarak içme sütündeki laktoz
miktarı % 0.1 veya altına indirilmiş olan içme sütlerini tanımlamak için kullanılır. Sadece laktoz
içeren süt ürünlerinde “Bu üründeki şeker sütün doğal yapısında bulunan laktozdan
kaynaklanmaktadır.” gibi ifadeler kullanılabilir.
Türk Gıda Kodeksi Bebek Formülleri ve Devam Formülleri Tebliğinin (2019/14) 13 üncü
maddesi kapsamında karbonhidrat olarak sadece laktoz içeren bebek formülleri ve devam
formüllerinde “Sadece laktoz içerir” ifadesi kullanılabilir. Bebek formülleri ve devam
formüllerine eklenecek karbonhidratlar, söz konusu Tebliğin sırasıyla Ek-1 ve Ek-2’sinin 6 ncı
ve 8 inci bölümlerinde düzenlenmektedir. Tebliğde karbonhidratlar başlığı altında düzenlenen
grup “glisemik karbonhidratlar”dır. Sindirilemeyen karbonhidratlar olan FOS ve GOS ile ilgili
düzenleme ise Tebliğin Ek-1 ve Ek-2’sinin sırasıyla 7 nci ve 9 uncu bölümlerinde yer
17
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
17. almaktadır. Bu değerlendirmelere göre; glisemik karbonhidrat olarak sadece laktoz içeren
bebek ve devam formüllerinde “Sadece laktoz içerir” ifadesi kullanılabilir.
Bu kapsamda “Sadece laktoz içerir” ifadesinin kullanılabilmesi için ortamdaki laktoz dışındaki
glisemik karbonhidratların dışarıdan ilave edilmediğinin gıda işletmecisi tarafından
destekleyici belgelerle gösterilmesi gerekmektedir.
Gıdalarda, 100 g/100 ml son üründe en fazla 10 mg laktoz bulunan ürünler için “Laktoz
içermez” beyanı kullanılabilir.
Gluten ile İlgili İsteğe Bağlı Bilgilendirme
Gluten intoleransı olan bireylerin bilgilendirilmesi amacıyla Türk Gıda Kodeksi
kapsamındaki tüm gıda gruplarında aşağıdaki şartların karşılanması durumunda glutene ilişkin
aşağıdaki ilgili beyanlar yapılabilir.
• Gıdada gluten miktarı son tüketiciye satıldığı halinde en fazla 20 ppm (mg/kg) ise;
“Glutensiz”, “Gluten içermez”, “Gluten yoktur” vb. ifadeler kullanılabilir.
• Bu ifadelere ek olarak;
“Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur”, “Çölyak hastaları için uygundur” ifadeleri
de kullanılabilir.
Gluten içeren bir veya daha fazla bileşenin gluten içeriği azaltılarak veya gluten içeren
bileşenleri doğal olarak glutensiz olan diğer bileşenler ile ikame edilerek özel olarak üretilmiş,
hazırlanmış ve/veya işlemden geçirilmiş ve gluten miktarı son tüketiciye satıldığı halinde en
fazla 20 ppm (mg/kg) ise bir önceki maddedeki ifadelere ilave olarak;
• “Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmiştir”, “Çölyak hastaları
için özel olarak formüle edilmiştir” ifadeleri kullanılabilir.
Buğday, çavdar, arpa, yulaf veya bunların melez çeşitlerinden oluşan veya bunları içeren
ve gluten içeriği azaltılarak özel olarak işlemden geçirilmiş olan gıdalarda; gıdada son
tüketiciye satıldığı halinde gluten miktarı 100 ppm (mg/kg)’ın altında ise
• “Çok düşük gluten / Çok düşük glutenli” ifadeleri kullanılabilir.
• Bu ifadelere ek olarak; “Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur”, “Çölyak hastaları
için uygundur”, “Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmiştir”,
“Çölyak hastaları için özel olarak formüle edilmiştir” ifadeleri kullanılabilir.
18
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Yulaf ile ilgili ilave kurallar:
“Glutensiz” veya “çok düşük gluten / çok düşük glutenli” olarak sunulan bir gıdada bulunan
yulafın; buğday, çavdar, arpa veya bunların melez çeşitleri ile kontamine olması önlenecek
şekilde özel olarak üretilmiş, hazırlanmış ve/veya işlemden geçirilmiş olması ve bu yulaftaki
gluten içeriğinin 20 mg/kg’ı geçmemesi gerekir.
Ek olarak kullanılmasına izin verilen ifadeler “glutensiz/gluten içermez” veya “Çok
düşük gluten / Çok düşük glutenli” ifadelerine göre daha belirgin olmamalıdır.
Gıdada bulunan gluten miktarı isteğe bağlı olarak; “gluten içeriği 20 mg/kg’dan azdır”
veya “bu ürün 20 mg/kg’dan daha az gluten içerir” veya “gluten içeriği 100 mg/kg’dan azdır”
veya “bu ürün 100 mg/kg’dan daha az gluten içerir” vb. şekilde etikette belirtilebilir.
Glutensiz gıdaların etiketinde Sağlık Bakanlığı tarafından tescil edilen aşağıdaki logo
veya tüketiciyi yanıltmayacak benzer logolar kullanılabilir.
19
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
BÖLÜM 4
ALERJİ VEYA İNTOLERANSA NEDEN OLAN BELİRLİ MADDELERİN VEYA
ÜRÜNLERİN BİLDİRİMİ
Yönetmelik gereği, Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan 14 alerjen ya da intoleransa neden olan
madde veya ürünün, hazır ambalajlı olmayan gıdalar ve toplu tüketim yerlerinde sunulan gıdalar
da dâhil olmak üzere son tüketiciye arz edilen tüm gıdaların etiketlerinde veya mevzuatın izin
verdiği uygun yöntemlerle, tüketiciye veya satın alan kişiye bildirilmesi zorunludur.
18. Alerji ve İntoleransa Neden Olan Belirli Maddeler
Gluten içeren tahıllar
18.1.1. Gluten için alerji ya da intoleransa neden olan madde ya da ürün, “gluten içeren
tahıl”dır. Gluten içeren tahıllar, bileşenin adına atıfta bulunarak bileşen listesinde
vurgulanmalıdır.
• Kamut (buğday), kamut (gluten), buğday unu (gluten), buğday, arpa…
18.1.2. Gluten isteğe bağlı olarak bileşen listesinde Yönetmelikte belirtilen zorunlu alerjen
bildirimini takiben belirtilebilir. Bu durumda yalnızca gluten içeren tahılın vurgulanması
zorunludur.
• Arpa (gluten), arpa (gluten),
Kabuklular
Istakoz, yengeç, karides, kerevit vb. kabuklular bu grup altında yer almaktadır. Kabukluların
bileşenler listesinde bildiriminde doğrudan kabuklu adı vurgulanabileceği gibi, Ek-1’de yer
alan kategori başlığı olan “kabuklu” kelimesi de vurgulanabilir.
• Karides, Kerevit (kabuklu), Yengeç (kabuklu) vb.
Yumurta ve yumurta ürünleri
Yumurta ve yumurta ürünleri için alerjen bildirimi, Türk Gıda Kodeksi Yumurta Tebliğinde
tanımlanan yumurta ve diğer tüm yumurtaları kapsar.
• Pastörize yumurta, Bıldırcın yumurtası vb.
Balık ve balık ürünleri
Balıkların Yönetmeliğin Ek-1’ine uygun olarak bildiriminde doğrudan balık türü
vurgulanabileceği gibi, kategori başlığı olan “balık” da vurgulanabilir.
• Levrek, Somon (balık) vb.
20
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Yer fıstığı ve yer fıstığı ürünleri
Bu kategori için alerji ya da intoleransa neden olan madde ya da ürün doğrudan bileşen adına
atıfta bulunarak vurgulanmalıdır. Rafine edilmiş veya edilmemiş olmasına bakılmaksızın yer
fıstığı yağı “yer fıstığı”na atıf yapılarak etiketlenmelidir.
• Yer fıstığı yağı
Soya fasulyesi ve soya fasulyesi ürünleri
“Soya fasulyesi” ya da “Soya” kelimesi soya fasulyesi kaynağını belirtmek için yeterlidir.
Ancak örneğin kaynağının soya fasulyesi olduğu açıkça belli olmayan gıdalar için “soya”
ifadesi mutlaka vurgulanmalıdır.
• Soya yağı (Tam rafine soya fasulyesi yağı hariç), Tofu (soya), Tofu (soya)
Süt ve süt ürünleri
Sütten elde edildiği tüketici tarafından anlaşılabilir olan peynir, yoğurt, tereyağı gibi gıdalarda
doğrudan bileşenin vurgulanması yeterlidir. Ancak, sütten elde edildiği ya da bileşiminde süt
bulunduğu herkes tarafından bilinmeyen mascarpon, quark, laktoz gibi gıdalar için süte açıkça
atıf yapılmalıdır.
• Yoğurt, Mascarpon (süt ürünü), laktoz (süt), laktoz (sütten), laktoz (süt bileşeni) vb.
Sert kabuklu meyveler
Yönetmeliğin Ek-1’inde listelenen sert kabuklu meyveler dikkate alınmalıdır. Sert kabuklu
meyvelerden elde edilen işlem yardımcıları veya bileşenler de açıkça ilgili sert kabuklu
meyveye atıf yapmalıdır.
• Kaynak materyal badem olması durumunda; doğal aroma verici (badem), doğal badem
aroma vericisi vb.
Kükürt dioksit ve sülfitler
18.9.1. Son üründe teknolojik fonksiyonu olsun olmasın kükürt dioksit veya sülfitlerin 10
mg/kg’ın üzerinde olması durumunda alerjen bildirimi zorunludur.
18.9.2. Son üründe teknolojik fonksiyonu olan ve gıda katkı maddesi olarak gıdalara
eklenen kükürt dioksit ve sülfitler, içindekiler listesinde belirtilirken fonksiyon adıyla
birlikte E-kodu veya katkı maddesinin adı belirtilmelidir.
• Kurutulmuş elma (Koruyucu: kükürt dioksit veya E 220).
21
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
19. 18.9.3. Ancak sadece E-kodunun belirtildiği durumlarda da tüketicinin açıkça
anlayabilmesi için alerjen madde açıkça referans gösterilmelidir.
• Kurutulmuş kayısı [Koruyucu: E 220 (kükürt dioksit)]
• Kurutulmuş kayısı (Koruyucu: E 220) yazılması durumunda, bileşenler listesinden sonra
“kükürt dioksit içerir” ifadesine yer verilir.
18.9.4. Sülfitin başka bir kimyasal içinde yer alması durumunda yalnızca “sülfit”in
vurgulanması yeterli olmakla birlikte tüm bileşene de vurgu yapılabilir.
• Sodyum metabisülfit
• Sodyum metabisülfit
Susam ve susam ürünleri
Bileşen olarak kullanılan tahin için; tahin (susam) veya tahin (susam) şeklinde bildirimler
kabul edilebilir.
Yumuşakçalar ve ürünleri
Bu gruba; istridye, mürekkep balığı, salyangoz, midye, ahtapot gibi ürünler dahildir. Bu gruptan
bir bileşen kullanıldığında doğrudan bileşenin vurgulanması yeterli olabileceği gibi, bileşenin
grup adı ile birlikte vurgulanması da kabul edilebilir.
• Midye, Ahtapot (yumuşakça) vb.
Acı bakla ve acı bakla ürünleri, kereviz ve kereviz ürünleri, hardal ve hardal
ürünleri
Alerjen olan bileşenin vurgulu yazılması yeterlidir. Ancak, bu ürünlerden elde edilen bir bileşen
kullanıldığı durumlarda grup adının parantez içinde verilerek vurgulanması gerekmektedir.
• Oleoresin (acı bakla tohumu)
Hazır Ambalajlı Gıdaların Etiketinde Alerjen Bildirimi
Alerjen bildirimi yapılırken, Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan madde veya ürün adları
açık bir şekilde kullanılarak bileşenler listesinde belirtilir. Bileşenler listesinde Ek-1’de
belirtildiği şekilde yer alan madde veya ürün adları, bu bilgiyi listenin geri kalan bölümünden
açıkça ayıran bir yazı dizgisi vasıtasıyla (örneğin, punto, stil veya arka plan rengi aracılığıyla)
vurgulanır.
22
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• İçindekiler: Buğday Unu, Şeker, Fruktoz Şurubu, Glukoz Şurubu, Bitkisel Yağlar
(değişen miktarlarda Palm, Ayçiçek), Fındık, Toz Kakao (%7), Süttozu, Yumurta,
Kabartıcı (Sodyum Hidrojen Karbonat), Emülgatör (Soya Lesitini), Tuz, Aroma Verici
(Etil Vanilin),
• İçindekiler: Buğday Unu (gluten), Şeker, Fruktoz Şurubu, Glukoz Şurubu, Bitkisel
Yağlar (değişen miktarlarda Palm, Ayçiçek), Fındık, Toz Kakao (%7), Süttozu,
Yumurta, Kabartıcı (Sodyum Hidrojen Karbonat), Emülgatör (Soya Lesitini), Tuz,
Aroma Verici (Etil Vanilin),
Bileşen listesi bulundurma zorunluluğu bulunmayan gıdalarda alerji veya intoleransa yol
açan madde veya ürün “…. içerir” şeklinde belirtilmelidir.
• Kükürt içeren alkollü içkilerde “Kükürtdioksit içerir” veya “sülfit içerir” vb.
Gıdanın adı, alerji veya intoleransa yol açan madde veya ürüne açıkça atıfta bulunuyorsa
ilgili madde veya ürünü etikette ayrıca belirtmek zorunlu değildir.
• Buğday unu.
• Süt kaynaklı olduğu açık olan peynir, yoğurt, krema, tereyağı vb.
• Konserve Ton balığı.
• Makarna.
Eğer bir gıdanın içerisindeki bir bileşenin ismi alerji veya intoleransa neden olan bir
maddenin/ürünün ismini tek kelime içerisinde kısmen içeriyor ise (ör; süttozu) bileşenin adı
tamamen vurgulanabileceği gibi yalnızca alerji veya intoleransa neden olan maddeye/ürüne
atıfta bulunan kısmın vurgulanması da yeterlidir.
• Süttozu ya da süttozu şeklinde bildirimler uygun olarak kabul edilir.
Bir bileşenin ismi birden çok ayrı kelimeden oluşuyor ise, sadece alerji veya intoleransa
neden olan maddenin/ürünün isminin vurgulanması yeterlidir.
• Soya yağı (Tam rafine soya fasulyesi yağı hariç), buğday unu vb.
Bir gıdanın birden çok bileşeni veya işlem yardımcısı, Yönetmeliğin Ek-1’inde listelenen
alerji veya intoleransa neden olan tek bir madde veya üründen elde edilmişse, gıda işletmecisi,
bu madde veya ürüne atıfta bulunduğu her yerde vurgulama işlemini tekrar etmelidir.
• Sütlü çikolata (% X) [şeker, kakao yağı, tam yağlı süttozu, kakao kitlesi, emülgatör:
lesitin (soya), aroma verici], tahıllı ve sütlü dolgu (% Y) [şeker, yağsız süttozu, bitkisel
23
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
20. yağ (palm), tahıllar (% Z) [arpa, pirinç, buğday, susuz süt yağı (sade yağ), emülgatör
(soya lesitini), aroma verici.
Bir gıdanın bütün bileşenlerinin alerji veya intoleransa yol açtığı durumlarda, alerjiye
veya intoleransa yol açan maddelerin her biri, bileşenler listesinde etikette aynı alanda yer alan
diğer bilgilerden ve birbirlerinden farklı yazı tipi, stili veya arka plan rengi vb. yollarla
vurgulanabileceği gibi tüm bileşenlerin alerjen olduğuna dair bir ifade de vurgulu bir şekilde
yazılabilir.
• İçindekiler: Süt, buğday unu, yer fıstığı
ya da
• “Ürünün tüm bileşenleri alerjendir”, “Tüm bileşenler alerjendir.” vb.
• “Tüm ürünler tüm alerjenleri içerebilir” gibi ifadeler tüketicileri doğru bilgilendirmediği
için alerjen bildirimi olarak değerlendirilmez.
Hazır Ambalajlı Olmayan Gıdaların Alerjen Bildirimi
Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine;
• Hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan gıdalar,
• Satış yapılan işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan gıdalar,
• Doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar ile
• Toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan gıdalar,
için de alerjiye ya da intoleransa neden olan bileşenlerin bildirimi zorunludur.
Toplu tüketim yerlerinde sunulan gıdalar için de alerjen bilgisinin son tüketiciye
sunulması zorunludur.
Yönetmelikte toplu tüketim yeri: “gıdanın tüketime hazır hale getirildiği ve tüketilmek
üzere son tüketiciye sunulduğu; mobil araçlar veya sabit veya hareketli tezgahlar da dahil
olmak üzere hazır yemek hizmeti veren restoranlar, kantinler, okullar ve hastaneler gibi
işletmeler” olarak tanımlanmıştır.
24
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Alerjen bildirimi yapılırken Yönetmelikte yer alan ve aşağıda belirtilen 14 alerjen madde
esas alınacaktır. Bu bildirim afiş, yazı tahtası gibi ve istenildiği takdirde buna ek olarak
karekod, dijital ekran gibi uygulamalarla aşağıda örneği verilen menüler vasıtasıyla
yapılabilir.
Yemek
Adı
Kereviz
Gluten içeren
tahıllar
Kabuklular
Yumurta
Balık
Bakla
Süt
Yumuşakçalar
Hardal
Sert kabuklu
meyveler
Yer fıstığı
Susam
Soya
Ton
Balıklı
Salata
✓ ✓ ✓ ✓
Balıklı
Makarna ✓ ✓ ✓
25
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000
Sülfür DioksitT.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Toplu tüketim yerlerinde alerjen bildirimi yapılırken Bakanlığımızca hazırlanan örnek
afiş kullanılabilir ve bu afiş işletmede tüketicinin görebileceği bir yerde bulundurulmalıdır.
26
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
21. İsteğe bağlı olarak yapılan alerjen bildirimi
Alerji veya intoleransa yol açan madde veya ürünlerin olası ve istem dışı varlığı sebebi
ile “iz/eser miktarda ….. içerebilir” şeklinde yapılan bildirimler yalnızca kapsamlı bir risk
değerlendirmesi sonucu bulaşmanın kaçınılmaz olması halinde isteğe bağlı olarak yapılabilir.
• “Eser miktarda gluten içerebilir”, “fındık içerebilir”, “soya içerebilir”.
Yönetmelik ekinde yer alan alerji veya intoleransa yol açan madde veya ürünlerin olası
ve istem dışı varlığı sebebi ile “iz/eser miktarda ….. içerebilir” şeklinde diğer dillerdeki isteğe
bağlı alerjen bildirimlerinin, Türkçesine de yer verilir.
Özel mevzuatında kullanılmasına izin verilmeyen ve alerji veya intoleransa yol açan bir
bileşen için “…içerebilir” şeklinde bir bildirim yapılamaz.
• Türk Gıda Kodeksi Et, Hazırlanmış Et Karışımları ve Et Ürünleri Tebliği gereği soya ve
soya ürünleri kullanılmasına izin verilmeyen gıdalarda “soya içerebilir” bildirimi yer
alamaz.
BÖLÜM 5
GIDA HAKKINDA BİLGİLENDİRMENİN İÇERİĞİ VE BİLDİRİMİ
22. Gıdanın Adı
Gıdanın adı olarak, o gıda için geçerli olan mevzuat hükümlerinde belirtilen resmî ad kullanılır.
Böyle bir adın olmaması durumunda, gıdanın alışılagelen adı kullanılır. Eğer gıdanın
alışılagelen bir adı da yoksa veya bu ad kullanılmayacaksa, tanımlayıcı bir ad belirlenir.
Tüketicinin satın alma tercihini etkileyebilecek ve birbirinin yerine alternatif olarak
kullanılabilen veya farklı oranlarda birlikte kullanılabilen bileşen içeren gıdaların adlandırması
tüketiciyi yanıltıcı biçimde olamaz.
Resmî ad: Gıdanın Türk Gıda Kodeksi kapsamında belirlenen adını ifade eder. Yalnızca
Türk Gıda Kodeksi kapsamında tanımlanmış ve/veya ürün özellikleri belirlenmiş gıdalar için
kullanılan adlar “resmî ad” olarak kabul edilir.
• Türk Gıda Kodeksi Peynir Tebliğinde geçen kaşar peyniri, tulum peyniri, dil peyniri vb.
• Türk Gıda Kodeksi Üzüm Pekmezi Tebliğinde tanımlanan “üzüm pekmezi” vb.
Alışılagelen ad; Açıklamaya ihtiyaç duyulmaksızın tüketiciler tarafından gıdanın adı
olarak kabul edilen adı ifade eder.
27
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Türk Gıda Kodeksinde tanımlanmamış veya ürün özellikleri belirlenmemiş sirke, turşu,
simit, hoşaf, kadayıf, sütlaç, revani, milföy hamuru, bisküvi, kek vb.
Tanımlayıcı ad; gıdanın ve gerektiğinde kullanımının tanımlanmasını, tüketicilerin
gıdanın gerçek doğasını anlamasını ve karıştırabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesini sağlayan
yeterince açık olan adı ifade eder.
• Kokolin kaplamalı kestane püresi, Karamel dolgulu yumuşak şekerleme, Tropik meyve
salatası, Sezar salatalı tavuklu sandviç, meyveli tahıllı bar vb.
Gıdanın adı temel görüş alanında ve isteğe bağlı diğer alanlarda yazılırken, gıdanın adını
oluşturan bütün kelimeler aynı büyüklükte, aynı yazı tipinde, aynı stilde ve arka plan rengi ile
kontrast oluşturacak şekilde olmalıdır.
• “Çikolata Kaplamalı Hindistan Cevizi Kremalı Dolgulu Kek” gibi ürün adları bütün
olarak kullanılmalı ve ‘HİNDİSTAN CEVİZİ’ gibi ifadeler farklı punto büyüklüğü, yazı
stili vb. kullanılarak öne çıkarılmamalıdır.
• “Portakal Soslu Kek”, “Vişneli İçecek”, “Peynir Aromalı Çerez”, “Fındıklı Çikolata” gibi
gıdalarda gıdanın adından başka bir yerde “portakal soslu”, “vişneli”, “çikolatalı”,
“sütlü”, “portakal aromalı” gibi ifadeler tekrar edilebilir. Bu durum, belirtilen gıdanın
farklı bir gıda gibi algılanmasına izin vermemelidir.
Temel görüş alanında gıdanın tanımlayıcı adı olarak yazılan ifade, isteğe bağlı başka bir
yerde bileşenlerin oranları eklenerek verilebilir.
• Tanımlayıcı adı ‘Çikolata Kaplamalı Hindistan Cevizi Kremalı Dolgulu Kek’ olan bir
gıda için etiketin başka yerinde isteğe bağlı ‘Çikolata Kaplamalı (%30), Hindistan Cevizi
Kremalı Dolgulu (%20) Kek’ yazılabilir.
Temel görüş alanında gıdanın tanımlayıcı adı olarak yazılan ifade, isteğe bağlı olarak
daha detaylı ve uzun şekilde etiketin başka bir yerinde de verilebilir.
• Tanımlayıcı adı “Çikolatalı, Hindistan Cevizli Kremalı, Kakaolu Bisküvi” olan bir gıda
için etiketin başka yerinde isteğe bağlı “Bitter Çikolata Kaplamalı, Hindistan Cevizli
Kremalı Dolgulu Kakaolu Bisküvi” yazılabilir.
Gıdanın adı ile birlikte kullanılan ifadelerin hiçbiri tüketiciyi yanıltıcı olmamalıdır.
Ürünlerde gıda bileşeni olarak meyve/sebze, baharat vb. ile birlikte aynı tadı veren bir
aroma verici kullanılması durumunda, gıdanın adında meyve/sebze veya baharatın adına yer
28
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
verilirken; kullanılan bileşenin kullanım formu, kullanım miktarı ve kullanılan aromanın
miktarı gibi hususlar göz önünde bulundurularak kapsayıcı bir değerlendirme yapılmalıdır.
Gıdanın adında, meyve/sebze veya baharat gibi gıda bileşeninin adına yer verilirken; önemli
miktarda tadı verenin meyve/sebze, baharat vb. gıda bileşeni olması, kullanılan aroma vericinin
meyve/sebze, baharattan daha az miktarda kullanılmış olması temel yaklaşımdır.
• İçeriğinde çilek veya şeftali meyvesi içeren ve bunun yanında meyveden daha fazla çilek
veya şeftali aroma vericisi kullanılan bir gıdada, çilek veya şeftali baskın tadını veren
meyvenin kendisi değil de aroma verici olacağından, gıdanın adında çilek veya şeftali
ifadelerine (çilekli/şeftalili ... veya çilek/şeftali içeren …) yer verilmesi, ortalama tüketici
nezdinde ürün içeriğinde çok fazla miktarda meyve olduğu algısı oluşturacağından ve
tüketicinin satın alma tercihini doğrudan etkileyeceğinden kullanımı uygun değildir.
• Nane/kahve/tarçın/vanilya gibi bileşenler içeren bir gıdada, bu bileşenler baskın bir tada
sahip olduğu için bunlardan daha fazla miktarda bu gıdaların aroma vericisi kullanılsa
dahi etikette ürün isimlendirmesinde “naneli/kahveli/tarçınlı ...” denilmesinde sakınca
olmayacaktır. Zira ortalama bir tüketici ürün içeriğinde fazla miktarda
nane/kahve/tarçın/vanilya olmayacağını bilecektir.
Birbirine benzeyen ve tüketici tarafından birbiriyle karıştırılabilecek gıdalarda o ürünün
özelliklerini taşımamasına rağmen bu ürünlerden herhangi birinin adını kullanarak “….
tadında”, “… lezzeti”, “… keyfi” vb. ifadeler tüketiciler açısından yanıltıcı olacağından
kullanılmaz.
• “Margarin” ve “Süt yağlı margarin” etiketinde ürünün tereyağı olduğu algısı yaratacak
şekilde “tereyağı keyfi”, “tereyağı tadında”, “tereyağı lezzeti”, “tereyağı aroması”,
“krema aroması”, “krema tadında”, “süt aromalı” vb. ifadeler kullanılamaz.
• Tereyağı aroması eklenmiş ayçiçek yağı etiketi üzerinde “tereyağı lezzeti” vb. ifadeler
yazılamaz.
• Zeytinyağı aroması kullanılan bitki adı ile anılan yağlarda, “zeytinyağı
tadında/lezzetinde” ifadelerine yer verilemez, “zeytinyağı aroması” şeklinde ifadeler
ayrıca vurgulanamaz.
• Kokolinde, “çikolata tadında”, “çikolata lezzeti”, “çikolata keyfi” vb. ifadeler veya
yenilebilir sütlü buzlu gıdalarda, “dondurma keyfi”, “dondurma lezzeti” vb. ifadeler
kullanılamaz.
29
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Tüketici tarafından birbiriyle karıştırılmayacak gıdalarda, içeriğinden dolayı taşıdığı
baskın lezzetine/tadına ilişkin tüketiciye bilgi sunmak üzere tüketiciyi yanıltıcı olmayacak
ifadeler kullanılabilir.
• Barbekü aroması içeren krakerde, barbekü aromalı ifadesine yer verilmesi koşuluyla
“barbekü tadında” ifadesi de kullanılabilir.
• Latte aroması içeren bir bisküvide, latte aromalı ifadesine yer verilmesi koşuluyla “latte
tadında”, “latte lezzetinde” ifadeleri de ku llanılabilir.
İçeriğinde azalan sırada palm, kanola, pamuk, ayçiçek yağı ile tereyağı veya zeytinyağı
bulunan bir ürünün adında sadece tereyağı/zeytinyağı ifadesi ön plana çıkartılarak
“Tereyağlı/zeytinyağlı …” yazılamaz.
• Bisküvi içerisinde azalan sırada palm ve kanola yağları ve tereyağı varsa, ürün adı
“Tereyağlı Bisküvi” olamaz, ürün adı ya “Bisküvi” olmalı ya da “Palm, Kanola Yağlı ve
Tereyağlı Bisküvi” ya da “Bitkisel Yağlı ve Tereyağlı Bisküvi” olmalıdır.
İçeriğinde azalan sırada tereyağı/zeytinyağı ile palm ve ayçiçek yağı bulunan bir ürünün
adında “Tereyağlı/Zeytinyağlı ve Bitkisel Yağlı” veya “Tereyağlı/Zeytinyağlı ve Palm Ayçiçek
Yağlı” ifadeleri kullanılabilir. Bu durumlarda son üründeki tereyağı/zeytinyağı oranı (%) isteğe
bağlı olarak temel görüş alanında verilebilir.
Gıdanın ithal edildiği ülkede kullanılan adı, ithal edilmesi ve/veya yerli üretilmesi
durumunda gıdanın adı olarak kullanılabilir. Ancak, Yönetmeliğin diğer hükümlerinin
uygulanması ve özellikle zorunlu bilgilerin verilmesi sonucunda, son tüketicinin o gıdanın
gerçek doğasını anlaması ve karıştırabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesi sağlanamıyorsa,
gıdanın adına yakın bir yerde diğer tanımlayıcı bilgilere yer verilir.
• Cappuccino, granola, bolonez sos gibi adlar tüketiciler tarafından kolayca
algılanabileceğinden ilave tanımlayıcı bilgilere gerek yoktur.
• Ördek ciğeri için Pate adı kullanıldıysa bu ifade ile birlikte ördek ciğeri ifadesi de
kullanılmalıdır.
• Milkshake, üretim metoduna göre dondurma karışımı veya fermente süt ürünü veya sütten
yapılabildiği için “milkshake” ifadesinin gıdanın adı olarak kullanılması durumunda, gıda
etiketinde üretiminde kullanılan hammaddeye göre “yoğurt kullanılarak üretilmiştir”
veya “dondurma karışımından üretilmiştir” veya “dondurmadan üretilmiştir”
ifadelerinden uygun olanına da yer verilir.
• Quark için taze peynir ifadesinin de kullanılması gerekir.
30
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Bir önceki hükme istisna olarak, ithal edilen gıdanın adı, o gıdanın bileşimi veya üretimi
bakımından son tüketicinin doğru bilgilendirilmesini sağlamak için yeterli olmayacağı kadar
farklı bir gıdaya işaret ediyorsa o ad kullanılmaz.
• İtalya’da makarna, “pasta” olarak isimlendirilmektedir. Bu ürün kapalı bir ambalaj içinde
ve ambalaj üzerinde makarnayı çağrıştıran hiçbir görsel de olmadan İtalya’dan ithal
edildiğinde, iç piyasaya sunulmadan önce ambalaj üzerinde ürün adı olarak “makarna”
yazılmalıdır.
Hiçbir ticari marka veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine
geçemez.
• Tüketiciler tarafından markasıyla tanınmış bir gıdada söz konusu marka gıdanın adı
olarak kullanılamaz.
Bileşenler Listesi’nde gıdanın bütün bileşenlerinin, üretim sırasında kullanıldıkları
miktara göre ağırlıkça azalan sırayla verilmesi ve uygulanabildiği durumlarda, "gıdanın adı"
başlıklı 20 nci madde ile Ek-15'te yer alan kurallara uygun olarak kendi özel adları ile
belirtilmesi gerekmektedir.
• “Palm yağı”, Türk Gıda Kodeksi Bitki Adı ile Anılan Yağlar Tebliği'nde tanımlanan
resmî addır. Palm yağının bileşen olarak kullanıldığı bir gıdada bileşenler listesinde
“palm yağı” şeklinde yazılması gerekmektedir, “hurma yağı” yazılmamalıdır.
• Kanola yağı veya düşük erusik asitli kolza yağı olarak yazılmalıdır. Sadece kolza yağı
yazılması yeterli değildir.
Gıdanın adına eşlik eden bilgilerin (Gıdanın Adına Eşlik Eden Zorunlu Bilgiler
Yönetmelik Ek-15, 1 inci ve 2 nci maddesi) etikette gıdanın adının yer aldığı en az bir yerde
verilmesi yeterlidir. Gıdanın fiziksel durumu veya geçirdiği özel işleme ilişkin bilgilerin
bulunmamasının tüketiciyi yanıltabileceği durumlarda; toz haline getirilmiş, dondurularak
kurutulmuş, hızlı dondurulmuş, konsantre, tütsülenmiş, füme gibi bilgiler gıdanın adında yer
alır veya gıdanın adının yanına belirtilir.
• Ambalajında öğütülmemiş tarçın görseli olan ve ambalajın içi görünmeyen üründe toz
tarçın var ise bunun toz tarçın olarak belirtilmesi gereklidir.
• Bezelye konservesi üretiminde kullanılan bezelyenin kurutulmuş bezelye olması
durumunda, hammadde olarak kurutulmuş bezelye kullanıldığının belirtilmesi gereklidir.
31
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Türk Gıda Kodeksi Üzüm Pekmezi Tebliğine göre yaş veya kuru üzümden üretilebilen
üzüm pekmezi için “Yaş üzümden üretilmiştir”, “Yaş Üzüm Pekmezi”, “Kuru üzümden
üretilmiştir” gibi ifadeler kullanılabilir.
• Satıştan önce dondurulan ve çözündürülerek satılan balık ve balıkçılık ürünlerinde
gıdaların adının yanında ‘çözündürülmüştür’ ifadesi bulunmalıdır.
Çözündürüldükten sonra piyasaya arz edilen gıdaların etiketlerinde ‘çözündürülmüştür’
ifadesi ile birlikte kullanım bilgisi olarak “Tekrar dondurmayınız” ifadesi; temel görüş
alanında veya gıdanın adının bulunduğu bir alanda diğer yazı şekillerinden kolayca ayırt
edilebilecek şekilde farklı renk, stil veya punto büyüklüğünde yazılmalıdır.
Gıda Işınlama Yönetmeliği kapsamında ışınlanma işlemine tabi tutulmuş hazır
ambalajlı gıdaların etiketlerinde temel görüş alanında “ışınlanmıştır” veya “ışınlama işlemi
yapılmıştır” ifadeleri yazılmalıdır. Gıda Işınlama Yönetmeliğinin ekinde yer alan yeşil renkli
uluslararası gıda ışınlama sembolü “Radura”nın da temel görüş alanında kolayca görülebilir
şekilde etiket üzerinde yer alması gerekir.
Gıda ışınlanmış bir bileşen içeriyorsa; gıdanın etiketinde yer alan bileşenler listesinde
ışınlanmış bileşenden sonra gelmek üzere “Işınlanmıştır” veya “Işınlama işlemi yapılmıştır”
ifadesi yer alır.
• Baharatlı Kraker İçindekiler: Buğday unu, tereyağı, ……., baharat karışımı
(ışınlanmıştır), tuz, ….
Satış yapılan işletmede, tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan veya
doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş ışınlanmış gıdaların satışı sırasında
“Işınlanmıştır” veya “Işınlama işlemi yapılmıştır” ifadesinin satın alan kişinin görebileceği
yerlerde bulundurulması veya gıda ile birlikte satın alan kişiye sunulması zorunludur.
Gıda, ışınlanmış bir bileşik bileşen içeriyorsa Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve
Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin Ek-4 Bölüm 5’inde yer alan bileşik bileşenlerin
içeriğinin yazılması zorunluluğuna tanınan istisnalar uygulanmaz. Bu bileşik bileşenin son
üründe %2’den daha az olması durumunda bile ışınlanmış bileşenin varlığını vurgulamak üzere
bileşen listesinde ışınlanmış bileşenden sonra gelmek üzere “Işınlanmıştır” veya “Işınlama
işlemi yapılmıştır” ifadesi belirtilmelidir.
Bileşiminde normal olarak kullanılması veya doğal olarak bulunması beklenen bir öğesi
veya bileşeni kısmen veya tamamen farklı bir öğe veya farklı bir bileşen ile ikame edilen
gıdaların etiketinde bu ikame bileşenin bileşenler listesine ilave olarak temel görüş alanında,
32
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
gıdanın adının yanında veya gıdanın adına çok yakın bir yerde gıdanın adının yazıldığı punto
büyüklüğünün en az %75’i kadar olan punto büyüklüğünde yazılır. Bu tür ürünlerde etikette
gıdanın adının geçtiği her yerde “ikame bileşen” tekrarlanır.
• Mantının tüketiciler tarafından etli olması beklenir. Ancak et yerine veya et ile birlikte
soya kullanılması durumunda “soya” ürün adının yanında hükme uygun şekilde belirtilir.
- Mantı
Soyalı
- Mantı
Kıymalı ve Soyalı (Hangisi daha çok kullanıldıysa öncelikli o bileşen yazılır)
vb. etiketinde geçen “soya” ifadesi, gıdanın adı olan “mantı” ifadesinin yazıldığı punto
büyüklüğünün en az %75’i kadar olan punto büyüklüğünde yazılır.
• Yer fıstığı kullanılarak üretilen tüm ürünlerde “yer fıstıklı” ifadesi kullanılmalı sadece
fıstıklı ifadesi kullanılmamalıdır.
• İçeriğinde kaşar peyniri yerine eritme peyniri kullanılan bir sandviçin adında “Kaşarlı
Sandviç” yazılamaz.
Tüketicinin talepleri doğrultusunda toplu tüketim yerlerinde tüketiciye servis edilen
veya toplu tüketim yeri veya satış yerlerinde paketlenerek tüketiciye arz edilen gıdaların
içeriğinde yer alan tüketicinin satın alma tercihini etkileyecek ve/veya birbirinin yerine
kullanılan bileşenler, tüketicinin görebileceği bir yerde gıdanın adıyla birlikte tüketiciye
sunulur.
• Yer fıstığı kullanılarak üretilen baklavada “yer fıstıklı” ifadesi kullanılmalı sadece fıstıklı
ifadesi kullanılmaz.
• Kebap yanında yoğurt servis ediliyorsa “Yoğurtlu Kebap” şeklinde tüketiciye bilgi
verilmeli, ancak yoğurt dışında başka bir fermente süt ürünü ile birlikte servis ediliyorsa
yoğurt ifadesi yazılmamalı, servis edilen fermente süt ürünün adı yazılarak “…. Kebap”
şeklinde tüketiciye sunulmalıdır.
• İçeriğinde kaşar peyniri yerine eritme peyniri kullanılan bir pide, “Kaşarlı Pide” olarak
tüketiciye sunulamaz. “Eritme Peynirli Pide” olarak adlandırılmalı ve tüketiciye bu ad ile
sunulmalıdır.
Doğranmış, kemikli, dilimlenmiş, porsiyon veya karkas formundaki et ürünleri ve
hazırlanmış et karışımları ile balıkçılık ürünleri ve doğranmış, kemikli, dilimlenmiş, porsiyon,
33
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
fileto veya bütün form görünümündeki hazırlanmış balıkçılık ürünleri için son ürünün ağırlıkça
% 5’den fazlasını oluşturan ilave suyun varlığı temel görüş alanında gıdanın adında belirtilir.
• Marine edilmiş dana etinin % 5’ten fazla su içermesi halinde, gıdanın adı “Su ilave
edilerek marine edilmiş dana eti” vb. şekilde ifade edilir.
Kokteyl alkollü içki adları veya bunları çağrıştıracak adlar alkolsüz içecek adı olarak
kullanılamaz.
Soğuk tüketilmek üzere piyasaya arz edilen kahveli içeceklerin etiketinde ‘soğuk kahve’
ifadesi kullanılabilir.
Soğuk tüketilmek üzere piyasaya arz edilen çaylı içeceklerin etiketinde ‘soğuk çay’
ifadesi kullanılabilir.
İngilizce isimleri ile ortalama bir tüketicinin ürünü tanıdığı Viski, Votka, Tekila,
Kanyak, Rom, Brendi, Cin ve Vermut için temel görüş alanında Whisky, Whiskey, Vodka,
Tequila, Cognac, Rum, Brandy, Gin ve Vermouth ifadelerinin yer alması durumunda ayrıca
Türkçe isimleri yer almayabilir. Ancak bu ürünlerde Türkçe ürün isimleri etikette diğer
bilgilerin sunulduğu görüş alanında yazılmalıdır.
Gıda bileşeni olarak “doğal aroma verici” kullanılması durumunda, aromayı
nitelendiren “doğal” ifadesi gıdanın adında kullanılamaz. Ancak etikette “doğal aroma verici”
kullanılmıştır ifadesine yer verilebilir.
23. Bileşenler Listesi
Bileşenler listesi, “bileşenler” veya “içindekiler” başlığıyla ya da bu kelimeleri içeren
uygun bir başlıkla verilir. Gıdanın bütün bileşenleri, üretim sırasında kullanıldıkları miktara
göre ağırlıkça azalan sırayla bu listede yer alır. Bileşenler listesine ilişkin kurallar,
Yönetmeliğin Ek-4’ünde yer almaktadır
Bileşenler “gıdanın adı” bölümünde belirtilen kurallara uygun şekilde isimlendirilmelidir.
• Tuz piyasaya arz edilirken ilgili mevzuatında belirtilen resmî adların kullanılması
gerekmektedir. Bir gıdanın bileşiminde bileşen olarak tuzun kullanılması durumunda ise
yalnızca “tuz” olarak ifade edilebilir.
Gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında bileşimini, doğasını veya algılanan değerini
değiştirmeksizin;
23.3.1. Son ürünün % 2’sinden daha azını oluşturacak kadar, benzer şekilde veya birbirinin
yerine kullanılabilen bileşenler, bileşenler listesinde “… ve/veya ….” ifadesi ile yer alabilir.
34
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
24. • Mantı için kıyma yerine soya kullanılması, süt kreması/süt tozu yerine kahve beyazlatıcısı
kullanılması vb. örnekler gıdanın bileşimini, doğasını veya algılanan değerini
değiştireceğinden kodlama yöntemi bu bileşenler için kullanılamaz.
23.3.2. Son ürünün % 2’sinden fazlasını oluşturan, benzer şekilde veya birbirinin yerine
kullanılabilen bileşenlerle ilgili uygulama, sadece Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliğinde
tanımlanan birbirinin yerine kullanılabilen ürünler için geçerlidir.
• Son ürünün % 2’sinden fazlasını oluşturan, Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliğinde
tanımlanan ürünlerin birbirinin yerine kullanılması durumunda, tüketici tarafından
anlaşılabilecek şekilde uygun bir kodlama yöntemi kullanılarak etiket üzerinde
belirtilmesi gerekir.
• Bileşiminde şeker veya fruktoz-glukoz şurubu kullanılan bir alkolsüz içecek için:
- Etiketteki İçindekiler bilgisinde “Şeker (S)* veya Fruktoz-Glukoz şurubu (F)*” ifadesinin
yazılması,
- İçindekiler bilgisinin sonuna “*Kullanılan şeker veya fruktoz-glukoz şurubu paket
üzerine kodlanmıştır” yönlendirici referans cümlenin yazılması,
- Üretim sırasında kullanılan Şeker veya Fruktoz- glukoz şurubuna ait kodun “S” veya “F”
olarak ambalaj üzerine kodlanması.
Bitkisel rafine yağlar, bileşenler listesinde, grup adının hemen ardından söz konusu
yağlara özel bitki kaynaklarının listesine yer verilmesi koşuluyla, “bitkisel yağlar” adı altında
grup olarak verilebilir. Hidrojenize yağlar bileşenler listesinde belirtilirken, “tam hidrojenize”
veya “kısmi hidrojenize” açıklamalarına da yer verilir.
• İçindekiler: Şeker, Bitkisel yağ (palm, ayçicek), fındık (%8), süttozu ….
Vitamin ve mineraller, bileşen listesinde kendi adlarıyla belirtilir. İsteğe bağlı olarak
kaynak formları da verilebilir.
• Vitamin A veya Vitamin A (beta-karoten)
• D Vitamini (kolekalsiferol) veya D Vitamini
Bileşik Bileşenin Bileşenler Listesinde Belirtilmesi
Bileşik bileşenler, bileşenler listesinde kendi adı ile ve toplam ağırlığına göre yer alabilir.
Bu durumda bileşik bileşenin adı olarak, mümkün olduğunca mevzuatta belirlenen ad veya
alışılagelen ad kullanılır ve bileşik bileşenin adının hemen ardından kendi bileşenlerinin listesi
verilir.
35
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Meyveli Turta, İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek), meyve
%10 (çilek, böğürtlen, karadut), kabartıcı (amonyum bikarbonat), …
• Peynirli ve Sucuklu Pizza, İçindekiler: Buğday unu, su, peynir (%16), ısıl işlem
görmüş piliç sucuk (%11) [piliç eti ve yağı, dana yağı, baharat karışımı, tuz, sarımsak],
mantar, domates salçası, domates, bitkisel yağ (ayçiçek), yeşil biber, tuz, şeker, maya,
modifiye patates nişastası, baharat karışımı (ışınlanmıştır).
• Karışık Pizza, İçindekiler: Buğday unu, pizza sosu (domates püresi, bitkisel yağ
(ayçiçek), şeker, tuz, mısır nişastası, fesleğen), peynir, hindi salam [hindi eti ve yağı,
soya proteini, süt proteini, baharat karışımı, stabilizör (sodyum polifosfat), antioksidan
(askorbik asit), koruyucu (sodyum nitrit), tütsü aroma vericisi], domates, ısıl işlem
görmüş kanatlı sucuk [hindi eti, piliç eti, dana yağı, baharat karışımı, sarımsak, koruyucu
(sodyum nitrit)], siyah zeytin, kırmızı biber, yeşil biber, bitkisel yağ (ayçiçek), maya,
şeker, tuz.
Ancak bileşik bileşenin bileşenleri ağırlıkça azalan sıra kuralına uygun olacak şekilde her
biri ayrı birer bileşen şeklinde de verilebilir.
• Meyveli Turta, İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, Ayçiçek), %5 çilek,
fındık, %3 böğürtlen, %2 karadut, kabartıcı (amonyum bikarbonat), …
25. Bileşen Miktarı Bildirimi (BMB)
BMB birden fazla bileşen içeren tüm gıdalara uygulanır. Ancak bazı muafiyetler
bulunmaktadır.
BMB aşağıda belirtilen durumlarda zorunludur:
25.2.1. İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın adında yer alıyorsa altı çizili olan
bileşenlerin miktarı belirtilmelidir.
• Salamlı ve mantarlı pizza
• Çilekli yoğurt,
• Peynirli börek
- Bileşen grubu gıdanın adında geçiyorsa altı çizili olan bileşenlerin miktarı belirtilmelidir.
• Sebzeli kiş,
• Balıklı makarna,
• Meyveli turta
36
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
- Bileşen grubu miktarı, toplam olarak verilebileceği gibi bileşen grubunu oluşturan bileşenlerin
miktarlarının ayrı ayrı olarak da verilmesi uygundur.
• Gıdanın adı: %10 Meyveli Turta İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm,
ayçiçek), meyve (çilek, böğürtlen, karadut), kabartıcı (amonyum bikarbonat),…
• Gıdanın adı: Meyveli Turta İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek),
%5 çilek, %3 böğürtlen, %2 karadut, kabartıcı (amonyum bikarbonat), …
• Gıdanın adı: Meyveli Turta İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek),
meyve %10 (çilek, böğürtlen, kara dut), kabartıcı (amonyum bikarbonat), …
- Bir bileşik bileşen gıdanın adında yer alıyorsa bu bileşik bileşenin miktarı bildirilmelidir.
• Deniz mahsullü lazanya
• Krema dolgulu bisküvi
- Eğer bileşik bileşene ait bir bileşen de ürün adında vurgulanıyorsa ilave olarak bu bileşenin son
üründeki miktarı da bildirilmelidir.
• Tanımlayıcı adı Kakaolu Krema dolgulu bisküvi olan bir gıdada “Kakaolu krema
dolgusu”nun miktarı belirtilirken, “kakao”nun da miktarı verilmelidir. Bu durumda
bileşenler listesinin düzenlenme biçimine bağlı olarak kakao miktarı, bileşik bileşen
üzerinden verilebileceği gibi son ürün üzerinden de belirtilebilir.
Yöntem 1
Yöntem 2
Kakaolu Krema dolgulu (%20) bisküvi
İçindekiler: Buğday unu, bitkisel yağ (ayçiçek), şeker, nişasta, kakao tozu %1), aroma
verici, tuz.
25.2.2. İlgili bileşen veya bileşen grubu tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile
ilişkilendiriliyorsa bileşenlerin miktarı belirtilmelidir.
Bu durumda hangi bileşenlerin gıdanın adı ile ilişkilendirilebileceğinin tespitinde aşağıdaki
açıklamalar ve örnekler dikkate alınmalıdır. BMB ana bileşene veya ürüne değer katan
bileşenlere uygulanır. Bu durum genellikle gıdanın adı olarak tanımlayıcı bir ad yokluğunda
ve alışılagelmiş bir ad kullanıldığında ortaya çıkmaktadır.
37
İçindekiler: Buğday unu, bitkisel yağ (ayçiçek), şeker, kakaolu krema dolgusu %20 (şeker,
bitkisel yağ (ayçiçek), nişasta, kakao tozu (%5), aroma verici), tuz.
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Lahmacun : kıyma, soğan, domates, çeşitli baharatlar (BMB kıyma için verilmelidir)
• Su böreği : peynir, yufka, maydanoz, tereyağı (BMB peynir için verilmelidir)
• Mantı : un, su, kıyma, baharat vs. (BMB kıyma için verilmelidir)
Ancak belirtilen bu durum, her bileşen ürün tanımı ile ilişkilendirilecek ve BMB verilecek
şeklinde yorumlanmamalıdır.
• Şarap (üzümün miktarının belirtilmesine gerek yoktur)
• Cips (patatesin miktarının belirtilmesine gerek yoktur)
• Kakaolu mısır gevreği gibi gıdalarda gıda mısır gevreği olduğundan kakao miktarının
verilmesi yeterlidir. Mısır miktarının bildirilmesine gerek yoktur.
25.2.3. İlgili bileşen veya bileşen grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler
ile vurgulanıyorsa bileşenlerin miktarı belirtilmelidir.
- Gıdanın herhangi bir bileşeni için ürün adı dışında etiketin herhangi bir yerinde farklı ölçüde,
renkte ve/veya puntoda vurgu yapılıyorsa bu bileşen için BMB uygulanır.
• Tereyağı ile yapılmış
• Sütlü
- Bileşenlerinin resimlerle ya da illüstrasyonlarla öne çıkarıldığı gıdalarda o bileşenlere ait miktar
bildirilmelidir.
• Süt ya da tereyağı gibi bir bileşenin varlığını vurgulamak üzere bir inek görseli
kullanıldığında.
• Meyveli bir kek etiketinde meyve görselleri kullanıldığında.
- Hazır ambalajlı karışık kuruyemişlerde, ağırlıkça bazı kuruyemişlerin belirgin ölçüde baskın
olduğu durumlarda her bir kuruyemişin miktar bilgisi etikette verilir. Bu durumda etikete yazılan
miktar ile içerikte yer alan miktar arasında en fazla ±%10 sapma olabilir.
25.2.4. İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın tanımlanması için ve adından veya
görünüşünden dolayı karıştırılabileceği ürünlerden ayırt edilmesi için elzem ise bileşen
miktarı bildirilmelidir.
- Bazı gıdaların bileşimleri düzenlenmişse ve bu düzenlemelerden dolayı tüketicilerde ürün
adlarından dolayı söz konusu bileşenlerle ilgili bir beklenti oluşmuşsa,
- Farklı ülkelerde aynı adlarla satılmasına karşın bileşen oranlarında farklılıklar var ise,
38
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Marzipan için badem yerine tamamen veya kısmen kayısı çekirdeği kullanılabilmekte bu
durum tüketici beklentisini etkilemektedir. Bu durumda badem ve/veya kayısı
çekirdeğinin miktarı bildirilmelidir.
Aşağıdaki durumlarda BMB’ye gerek yoktur.
25.3.1. Gıdanın satışa sunulduğu halinin görselinin kullanılması durumunda.
25.3.2. Gıdanın satışa sunulduğu halinin açıkça anlaşılır olması kaydıyla *Servis önerisi
şeklinde hazırlanıp fotoğraflanan görseller kullanıldığında.
• Mantı üzerindeki yoğurt ve sosun miktarının verilmesi beklenmemelidir.
25.3.3. Herhangi bir bileşeni ya da bileşen grubunu odak noktasına koymadan tüm
bileşenleri gösteren (minör bileşenler (baharatlar, katkı maddeleri gibi) hariç) resimler
kullanıldığında.
• Hazır çorba
25.3.4. Kullanılan görsel ile bileşenin miktarı ön plana çıkarılmadan yalnızca tarımsal
kaynağına atıfta bulunulduğunda.
• Bira şişesinde, bisküvi etiketinde yer alan arpa/buğday başağı
25.3.5. Karışım halinde satışa sunulan ve gıdanın ne şekilde tüketileceğini tarif eden
görseller veya talimatlar verildiğinde.
• Kek karışımları vb.
25.3.6. Gıdanın adında geçmeyen veya etiketinde görseli kullanılmayan ancak alerji veya
intoleransa neden olan bileşenlerle ilgili tüketiciye bilgi amaçlı yapılan uyarılarda.
• Yer fıstığı alerjisine ilişkin bir uyarı görüldüğünde yer fıstığının BMB’nin verilmesi
beklenmemelidir.
25.3.7. Sıvı ortam (Su, tuzların sulu çözeltileri, salamura, gıda asitlerinin sulu çözeltileri,
sirke, şekerlerin sulu çözeltileri, tatlandırma özelliğine sahip diğer maddelerin sulu
çözeltileri, meyve veya sebzeler için bunların kendi suları kullanılabilir. Bu ortam, karışım
şeklinde ve sıvı veya dondurulmuş formda olabilir.) içinde satışa sunulan ve etiketinde net
ağırlığının yanı sıra süzme ağırlığının da verildiği gıdalarda.
25.3.8. Sıvı ortam içinde satışa sunulan ve etiketinde net ağırlığının yanı sıra süzme
ağırlığının zorunlu veya gönüllü olarak belirtildiği gıdalarda verilen değerlerden yola
çıkılarak BM hesaplaması yapılabilir.
39
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Su içindeki tek çeşit sebze,
• Sıvı içindeki tek çeşit meyve,
• Ağırlıkça hiçbiri belirgin ölçüde baskın olmamak kaydıyla su/sıvı içinde karışık
çeşitlerdeki meyve/sebzeler,
• Salamura içindeki sardalya balığı,
• Yağ içindeki ton balığı,
• Dondurulmuş karides,
25.3.9. Özel mevzuatı gereği zaten bileşen oranı belirlenen ürünler,
• Çilek reçeli için kullanılması gereken çilek miktarı mevzuat ile belirlenmiştir. Ancak
isteğe bağlı olarak miktar bildirimi yapılabilir.
25.3.10. Aroma verme amacıyla, ağırlıkça %2’den daha az miktarda kullanılan bileşenler ya
da bileşen grupları.
• Üründe resimli gösterimler yer alsa dahi bu bileşenlerin miktarlarının bildirilmesi
gerekmemektedir (Örnek: Çubuk tarçın görseli bulunan bisküvi)
25.3.11. Gıdanın adında yer aldığı halde, gıdanın tanımlanması veya benzer gıdalardan ayırt
edilmesi için elzem olmadığından miktarındaki değişim tüketicinin tercihini etkilemeyecek
olanlar.
• Alkollü içkiler (malt viskisi, buğday birası vb.),
• Çeşitlerine ilişkin bileşenlerin ürün adında yer aldığı likörler ve meyve esaslı cinler,
• Temel olarak un veya diğer karbonhidratlar, yağlar, şekerler/tuz ve aroma vericiler/lezzet
vericilerden oluşan kek, ekmek ve tatlı karışımları,
• Özelliğini birden fazla bileşenin bir araya gelmesinden kazanan ve amaca yönelik
tanımlanan tuz, paprika, maydanoz ve diğer baharatların karışımından oluşan tavuk
çeşnisi, köri sosu vb. lezzet vericiler,
• Bir gıdanın içerisinde bileşen olarak yer alan ağırlıkça hiçbiri belirgin ölçüde baskın
olmayacak şekilde bir karışım halindeki meyveler veya sebzeler veya sert kabuklu
meyvelerin ayrı ayrı miktarları (toplam karışım miktarı vermek yeterlidir),
• Bir gıdanın içerisinde bileşen olarak %2’den fazla yer alan ve ağırlıkça hiçbirinin belirgin
ölçüde baskın olmadığı baharat veya bitki karışımları ayrı ayrı miktarları (toplam karışım
miktarı vermek yeterlidir),
40
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• “Tatlandırıcı içerir”/“tatlandırıcılı” veya “şeker/şekerler ve tatlandırıcı içerir”/“şekerli ve
tatlandırıcılı” ifadesi gıdanın adının yanında yer alıyor ise bu ifadelerin bulunmasını
gerektiren bileşen veya bileşen grubu,
• Ketçap, sucuk, tarhana gibi gıdaların acılı olarak üretilmesi durumunda, acı biber görseli
kullanılması ve/veya gıdanın adında yer alması durumunda (acılı ketçap, acılı tarhana,
acılı sucuk gibi), tüketici tercihini etkilemeyeceğinden acı biberin miktarının
belirtilmesine gerek yoktur.
• Beslenme bildirimine tabi ise ilave vitamin ve mineraller.
26. Tarih Bildirimi
Son Tüketim Tarihi (STT)
26.1.1. Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan
sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda “son tüketim tarihi” belirtilir.
Son tüketim tarihi geçmiş olan gıdalar güvenilir olmayan gıda olarak kabul edilir.
26.1.2. Son tüketim tarihi, ‘Son tüketim tarihi’ ifadesi açık bir şekilde kullanılarak veya
‘… tarihine kadar tüketiniz / tüketilir vb.’ şeklinde belirtilir. Bu ifadenin yanında ya tarihin
kendisi ya da etiketin üzerinde bulunduğu yere atıfta bulunan bir ifade yer alır.
26.1.3. Son tüketim tarihi; gün ve ay olarak veya gerektiğinde gün, ay ve yıl olarak, bu
sırayla ve kodlanmadan belirtilir. Son tüketim tarihinin atıf yapılarak belirtildiği durumlarda
atıf yapılan yerde;
• Sadece tek bir tarih bulunması (7/11/2019)
• STT, Expiry, Use by gibi kısaltmaların bulunması (STT: 7/11/2019)
• İsteğe bağlı olarak üretim tarihi vb. de yazılması durumunda son tüketim tarihinin diğer
tarihler ile karıştırılmasına engel olacak şekilde tüketiciye bu bilginin (STT kısaltması vb.
ile) açıkça sunulması uygun olarak kabul edilir.
26.1.4. Son tüketim tarihi, her bir bireysel hazır ambalajın üzerinde belirtilmelidir.
Üzerinde son tüketim tarihi belirtilmiş ürünler bu tarihten sonra tüketilemeyeceği için
satılamaz.
Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT)
26.2.1. Uygun şekilde muhafaza edildiğinde, gıdanın kendine has özelliklerini koruduğu
süreyi gösteren tarihi ifade etmektedir. Bu tarih, son tüketim tarihinden farklı olarak gıdanın;
41
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
tazelik, tat, aroma gibi duyusal özelliklerine dayanarak belirlenmektedir. Örneğin; makarna,
zeytinyağı, kahve, çay gibi gıdalar mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilir olmadığından
son tüketim tarihi yerine tavsiye edilen tüketim tarihi ifadesi kullanılabilir.
26.2.2. Tavsiye edilen tüketim tarihi, ‘Tavsiye edilen tüketim tarihi’ ifadesi açık bir şekilde
kullanılarak veya ‘… tarihinden önce tüketilmesi tavsiye edilir.’ şeklinde belirtilir. Bu
ifadenin yanında ya tarihin kendisi ya da tarihin etiket üzerinde bulunduğu yere atıfta
bulunan bir ifade yer alır.
26.2.3. Tavsiye edilen tüketim tarihinin atıf yapılarak belirtildiği durumlarda atıf yapılan
yerde,
• Sadece tek bir tarih bulunması (7/11/2019)
• TETT, BBD, BB (Best before) vb. kısaltılmaların bulunması (TETT: 7/11/2019)
• İsteğe bağlı olarak üretim tarihi vb. de yazılması durumunda tavsiye edilen tüketim
tarihinin diğer tarihler ile karıştırılmasına engel olacak şekilde tüketiciye bu bilginin
(TETT kısaltması vb. ile) açıkça sunulması uygun olarak kabul edilir.
• “Tavsiye edilen tüketim tarihi (BBD) ambalajın altındadır. Kuru ve serin yerde muhafaza
ediniz.”
26.2.4. Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT) ürünün son tüketilmesi gereken tarihi değil,
ürünün kalite özelliklerini koruyabildiği tarihtir. “Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT)
geçtikten sonra gıda güvenilir olması, tat, koku, görünüş gibi bozulmaların olmaması koşulu
ile piyasada bulunabilir. Tavsiye edilen tüketim tarihi geçmiş gıdaların insan tüketimine
uygunluğunun kontrolü gıda işletmecilerinin sorumluluğundadır.
26.2.5. Bir gıdanın son tüketim tarihi veya tavsiye edilen tüketim tarihinin belirlenmesi gıda
işletmecisinin sorumluluğundadır. Gıdalar için uygun olan tarih belirlenirken “son tüketim
tarihinin gıda güvenilirliği, tavsiye edilen tüketim tarihinin ise gıda kalitesi ile ilgili olduğu
unutulmamalıdır.
Dondurulma Tarihi
26.3.1. Gıdanın dondurulduğu tarih; dondurulmuş et, dondurulmuş hazırlanmış et
karışımları ve dondurulmuş işlenmemiş balıkçılık ürünleri için gün, ay ve yıl olarak verilir
ya da tarihin yazıldığı yere atıfta bulunulur.
• “31/12/2016 tarihinde dondurulmuştur.”
• “Dondurulma tarihi ambalajın yan yüzeyindedir” vb.
42
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İlk Dondurulduğu Tarih
26.4.1. Donmuş ve hızlı dondurulmuş gıdalar, dondurulmuş et ve/veya dondurulmuş işlem
görmemiş balık ürünlerinin karışımından oluşuyorsa dondurulma tarihi bu farklı
dondurulmuş bileşenlerden en eski tarihli bileşenin tarihi dondurulma tarihi olarak kabul
edilir.
• Bir paket 500 g çiğ karides çeşitli çiğ karides partilerinin karışımından oluşuyorsa bu
ambalaja en eski partinin ilk dondurulduğu tarih yazılır.
26.4.2. Gıdalarda dondurulma tarihi, son tüketim tarihi veya tavsiye edilen tüketim tarihi
farklı kavramlar olup gıda etiketinde dondurulma tarihi ile birlikte gıdanın son tüketim tarihi
veya tavsiye edilen tüketim tarihi bilgilerinden uygun olan bilgi de yer alır.
27. Muhafaza / Kullanım Koşulları
Ürünün muhafaza edilmesi sırasında uyulması gereken koşullar varsa, bu ifade son
tüketim tarihi/tavsiye edilen tüketim tarihi veya tarihe atıf yapan ifade ile aynı anda
okunabilecek şekilde belirtilir.
Sosis, sucuk gibi ürünlerde tüketilmesi uygun olmayan yapay kılıf kullanıldığında temel
görüş alanında “Kılıfını soyarak tüketin” gibi bir açıklama yer almalıdır.
Gıda ile birlikte ambalaj içerisinde yer alan paketli gıda ile teması uygun akıllı aktif
maddeleri içeren gıdaların etiketinde, tüketici bunların tüketilemeyeceğine ilişkin uygun yazı
veya görsellerle bilgilendirilir.
28. Zorunlu Beslenme Bildirimi
Zorunlu Beslenme Bildirimi sadece hazır ambalajlı gıdalar için geçerlidir.
Zorunlu Beslenme Bildiriminde yer alması gereken bilgiler; enerji değeri, yağ, doymuş
yağ, karbonhidrat, şekerler, protein ve tuz miktarıdır.
Zorunlu Beslenme Bildirimi içeriği, aşağıda verilen besin öğelerinden birinin veya
birkaçının miktarı ile desteklenebilir:
• Tekli doymamış yağ.
• Çoklu doymamış yağ.
• Trans yağ.
• Lif.
• Polioller veya şeker alkol.
• Nişasta.
43
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Beslenme bildirimi tablosunda belirtilenler dışında başka hiçbir besin öğesi veya diğer
öğe hakkında yeni bir satır ekleyerek beyanı yapılamaz. Yani, bu tablo kapalı bir tablo olup,
burada bulunan öğeler dışında bir besin öğesine (örneğin omega 3) ilişkin beyan yapılması
durumunda, bu öğenin miktarı yeni bir satır eklemeden beslenme bildirimi ile aynı görüş alanı
içinde yer alacak şekilde belirtilir.
Beslenme bildirimi tablosunda gıdada herhangi bir besin öğesinin bulunmaması
durumunda tablodan o besin öğesine ait satır silinmez. Örneğin şeker içermeyen bir gıdada
“şekerler” satırı tablodan çıkarılmaz.
Etiket yüzeyinin beslenme bildirimini tablo şeklinde vermek için yeterli alana sahip
olmaması durumunda, bilgiler lineer formda verilir. Bilgiler tüketicinin anlayabileceği şekilde
uygun bir formatta verilmelidir.
• 100 ml veya 100 g için Enerji ve Besin Ögeleri: Enerji 237 (kj), 57 (kcal) / Yağ 0 (g),
Doymuş yağ 0 (g) / Karbonhidrat 5,6 (g), Şekerler 2,3 (g) / Protein 0 (g) / Tuz <0,01 (g).
• 100 ml veya 100 g için Enerji ve Besin Ögeleri: Enerji 1657 kj / 390 kcal - Yağ 1,7 g
(Doymuş Yağ 1,7 g) - Karbonhidrat 94 g (Şekerler 73 g) - Protein 0 g - Tuz 0,03 g.
• 100 ml veya 100 g için Enerji ve Besin Öğeleri: Enerji (2140kJ/511kcal), Yağ 25g
(Doymuş Yağ 17g), Karbonhidrat 64g (Şekerler 0g, Polioller 53g), Protein 7,3g, Tuz
0,27g.
Vitamin ve minerallerin bu tabloda yer alabilmesi için aşağıda belirtilen belirgin
miktarların karşılanması gereklidir:
• İçecekler dışındaki gıdalar ve süt için 100 g veya 100 ml’si için beslenme referans
değerlerinin (BRD) %15’i.
• İçeceklerin 100 ml’si için BRD’nin %7,5’u.
• Eğer gıda tek porsiyonluk ambalajda sunuluyorsa veya ambalaj sadece tek tüketim
biriminden oluşuyorsa BRD’nin en az %15’i.
Vitamin ve mineral miktarı verilmiş ise bu değere ilave olarak % Referans Değeri de
belirtilecektir.
Tüm hazır ambalajlı gıdalarda tablodaki enerji ve besin öğesi değerlerini içerecek şekilde
100 g veya 100 ml üzerinden beslenme bildirimi yapılması zorunludur.
Doğrudan tüketilebilen gıdalarda enerji değeri ve besin öğesi miktarları gıdanın satışa
sunulduğu haline göre verilir.
44
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Doğrudan tüketilemeyen gıdalarda satışa sunulduğu haline göre beslenme bildirimi
yapılması zorunlu olmayıp gerekli hazırlama talimatının ayrıntılı olarak verilmesi koşuluyla bu
gıdanın tüketime hazır haline göre de verilebilir.
Eğer tabloda vitaminler ve mineraller ile ilgili miktar bildirimi yapılmış ise ilave olarak
% Referans Değeri de belirtilecektir.
Zorunlu Beslenme Bildiriminde yer alan besin öğesi değerlerinin toplamının enerji
değerini vermesi beklenmez. Örneğin; sorbitol gibi poliollerin tatlandırma amacı ile
kullanımından gelen bir enerji söz konusu olacaktır. Bu durumda enerji ve besin öğeleri
tablosunda poliol olarak gösterilmeksizin sorbitol enerji hesabına eklenecektir. Aynı durum
enerji hesabına eklenen ancak tabloda gösterilmesi zorunlu olmayan lif için de söz konusudur.
Not: Polioller tatlandırma amacı dışında nem verici gibi fonksiyonlar için kullanılabilmektedir.
Poliollerin tatlandırma amacı dışında farklı bir fonksiyon için gıdaya eklenmesi durumunda
etiket üzerinde “tatlandırıcı içerir” ifadesinin yer almasına gerek yoktur.
Tuz miktarı bildirilirken; “sodyum” yerine “tuz” bildirimi yapılmalıdır. Gıdadaki tuz
miktarı, gıdanın içerdiği toplam sodyum miktarı hesaplandıktan sonra bu miktarın 2,5 ile
çarpılmasıyla bulunur (Toplam sodyum miktarı hesaplanırken gıdanın bileşenlerinden gelen
sodyum miktarı dikkate alınır).
• Sodyum askorbat, sodyum bikarbonat, monosodyum glutamat, sodyum klorür vb.
bileşenlerden gelen sodyum miktarı da hesaplamaya dâhil edilmelidir.
Eğer gıdada sadece ürünün doğasından kaynaklanan tuz varsa, bu tuz miktarı beslenme
bildiriminde yer almalıdır. Tuz içeriğinin sadece gıdanın doğasında bulunan sodyumdan
kaynaklandığı durumlarda bu duruma ilişkin “İlave tuz içermez. Bildirilen tuz miktarı ürünün
doğasından kaynaklanmaktadır.” vb. bir ifade beslenme bildirimine çok yakın bir yerde yer
alabilir.
Porsiyon veya tüketim birimi için enerji değeri ve besin öğelerinin miktarlarının
bildirimi zorunlu değildir. Bildirimin yapılması halinde 100 g veya 100 ml için verilen bilgilere
ilave olarak verilebilir.
Porsiyon ve/veya tüketim birimi için verilen bilgiler ambalaja tüketici tarafından
kolayca görülebilecek ve anlaşılabilecek şekilde yerleştirilmelidir ve paket içindeki porsiyon
ve/veya tüketim birimi değerleri sayısal olarak açıkça belirtilmelidir.
• Bir dilim 25 g • Bir bardak 200 ml ● Bu paketin yarısı 20 g ● Yarım tablet 5 g ● Bir çubuk 5 g
● 3 adet draje (x g)
45
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Porsiyon büyüklüğü veya tüketim birimi beslenme bildirimine çok yakın bir yerde
belirtilir.
• 500 ml = 2 porsiyon (250 ml) süt
29. Porsiyon büyüklüğü
Porsiyon büyüklüğü bir gıdanın, bir defada tüketilmesi beklenen ortalama miktarını ifade
eder.
Porsiyon büyüklüğü belirlenmiş gıdalar için tek kullanımlık hazır ambalajda sunulan
ancak belirlenmiş porsiyon büyüklüğünün uygulanamadığı gıdalarda tüketim birimi üzerinden
bildirim yapılabilir.
Porsiyon büyüklüğü olarak aşağıdaki tabloda yer alan miktarlar dikkate alınır.
Ambalajdaki porsiyon adedi/tüketim birimi belirtilirken tam sayılar ile (1; 2;...; 5;… gibi)
ifade edilir. Ambalajdaki porsiyon adedini/tüketim birimini hesaplamak için gıdanın ambalajı
üzerinde belirtilen net miktarı veya hazırlama talimatı doğrultusunda tüketime hazır hale
getirilmiş olan ürünün net miktarı, tabloda verilen porsiyon büyüklüğüne bölünür. Elde edilen
değer tam sayı değilse, en yakın tam sayıya yuvarlanır. Bu durumda “yaklaşık” kelimesinin
ve/veya “~” sembolünün kullanılması zorunlu değildir.
30. Tüketim Birimi
“Tüketim birimi” bir seferde tüketilebilen birim demektir ve tüketici tarafından kolayca
fark edilebilmelidir.
Tüketim birimi tanımına uygun olarak birden çok dilim, draje, adet vb. içerebilir.
Tek bir tüketim biriminin mutlaka bir porsiyonu ifade etmesi gerekmez.
• Bir çikolatanın tek bir karesi bir tüketim birimi olabilir, fakat porsiyon bir çikolata
karesinden daha fazla da olabilir.
• 40 g’lık ambalajda satışa sunulan bir çikolatada; 3 kare (x g) çikolata bir tüketim birimi
olarak belirlenebilir.
• 35 g’lık ambalajda satışa sunulan bir şekerleme için tüketim birimi 4 draje (x g), 5 adet
(x g), 3 çubuk (x g) vb. şekilde belirlenebilir.
• “Tüketim birimi” ambalaj üzerinde tüketici tarafından kolayca fark edilebilecek ve
sayısal hale getirilmiş şekilde verilmelidir.
46
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• Porsiyon veya tüketim birimini tanımlamak için semboller veya resim yazılar
(piktogramlar) kullanılabilir. Sembol veya piktogramlar kullanıldığında bunlar, tüketici
tarafından açıkça algılanabilmelidir ve tüketiciyi yanıltmamalıdır.
Zorunlu Beslenme Bildirimi ile ilgili temel gösterim biçimleri ve örnekler aşağıda
verilmiştir:
1. Zorunlu beslenme bildiriminde yer alması gereken bilgiler
Enerji ve besin öğeleri 100 g veya 100 mL için
Enerji (kJ ve kcal)
Yağ (g)
- Doymuş yağ (g)
Karbonhidrat (g)
- Şekerler (g)
Protein (g)
Tuz (g)
2. Zorunlu beslenme bildirimi içeriği, aşağıda verilen besin öğelerinden birinin veya birkaçının
miktarı ile desteklenebilir:
Enerji ve Besin öğeleri 100 g veya 100 mL için
Enerji (kJ ve kcal)
Yağ (g)
- Doymuş yağ (g)
- Trans yağ* (g)
- Tekli doymamış yağ* (g)
- Çoklu doymamış yağ* (g)
Karbonhidrat (g)
- Şekerler (g)
- Polioller* (g)
- Nişasta* (g)
Lif* (g)
Protein (g)
Tuz (g)
(1)
(1)
Vitaminler* Mineraller* 1) Yönetmelik Ek-9 Bölüm 1’de belirtilen birimler üzerinden verilir.
(*) Bu besin öğelerinden bir veya daha fazlası isteğe bağlı olarak beslenme bildiriminde kullanılabilir.
I. Vitamin ve minerallerin bu tabloda yer alabilmesi için aşağıda belirtilen belirgin miktarların karşılanması
gereklidir:
47
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
• İçecekler dışındaki gıdalar ve süt için 100 g veya 100 ml’si için beslenme referans değerlerinin (BRD) %15’i.
• İçeceklerin 100 ml’si için BRD’nin %7,5’u.
• Eğer gıda tek porsiyonluk ambalajda sunuluyorsa veya ambalaj sadece tek tüketim biriminden oluşuyorsa
BRD’nin en az %15’i.
II. Trans yağa ilişkin “Trans Yağ İçermez Beyanı” yapılması durumunda tabloda miktarının verilmesi gerekir. Beyan
yapılmaması durumunda trans yağ satırı eklenmesi ve miktar verilmesi zorunlu değildir.
III. Lif ile ilgili Beslenme Beyanı yapılması durumunda tabloda miktarının verilmesi gerekir.
3. Doğrudan tüketilemeyen, hazırlama talimatı verilmiş bir hazır kek karışımı için beslenme
bildirimi aşağıda verilen şekillerde verilebilir:
1.seçenek 2. seçenek 1. veya 2. Seçeneğe ilave olarak
Enerji ve Besin
Birim Gıdanın satışa
Hazırlama talimatına göre
Tüketime hazır bir porsiyon
Öğeleri
sunulduğu toz
hazırlanmış tüketime hazır
veya tüketim birimi üzerinden*
halinin 100 g’ı
gıdanın 100g’ı
Enerji (kJ ve kcal)
Yağ (g)
- Doymuş yağ (g)
Karbonhidrat (g)
- Şekerler (g)
Protein (g)
Tuz (g)
* (40 g ürün+125 ml yarım yağlı süt)
4. Hazırlama talimatı verilmiş, sulandırılarak tüketilecek, toz halde satışa sunulan bir içecek
tozu için beslenme bildirimi aşağıda verilen şekillerde verilebilir:
1.seçenek 2. seçenek 1. veya 2. Seçeneğe ilave olarak
Enerji ve
Birim Gıdanın satışa
Hazırlama talimatına
Tüketime hazır bir porsiyon veya
Besin Öğeleri
sunulduğu toz
göre hazırlanmış tüketime
tüketim birimi üzerinden
halinin 100 g’ı
hazır gıdanın 100 ml’si*
(1 porsiyon: 200 ml)**
Enerji (kJ ve kcal)
Yağ (g)
- Doymuş yağ (g)
Karbonhidrat (g)
- Şekerler (g)
Protein (g)
Tuz (g)
* (17g içecek tozu + 100 ml su)
**(34 g içecek tozu + 200 ml su)
48
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
5. Tüketici tercihi doğrultusunda doğrudan tüketilebilen veya bir hazırlama talimatına göre süt ile
hazırlanarak tüketilebilen Kahvaltılık Gevrek için 100 g üzerinden beslenme bildirimi
zorunludur. İlave olarak doğrudan tüketilebilen bir porsiyon/tüketim birimi üzerinden veya
hazırlama talimatına göre süt ile hazırlanan bir porsiyon/tüketim birimi üzerinden beslenme
bildirimi verilebilir.
100 g
30g Kahvaltılık Gevrek
Enerji ve Besin
Öğeleri 30g Kahvaltılık
Birim
Kahvaltılık
için (125 ml yarım
Gevrek için
Gevrek için
yağlı süt ile)
Enerji (kJ ve kcal)
Yağ (g)
- Doymuş yağ (g)
Karbonhidrat (g)
- Şekerler (g)
Protein (g)
Tuz (g)
6. Eğer vitamin ve mineral miktarı verilmiş ise bu değere ilave olarak % Beslenme Referans
Değeri de belirtilecektir.
Enerji ve Besin Öğeleri 100 g için 1 Porsiyon (115 g) için
Enerji, kJ / kcal 1244/296 1432 / 341
Yağ, g 9,8 11,3
-Doymuş yağ, g 2,6 3,0
Karbonhidrat, g 41 47
-Şekerler, g 5,3 6,1
Protein, g 10,2 11,7
Tuz, g 1,0 1,2
Vitaminler / Mineraller %BRD* %BRD*
Riboflavin, mg 0,39 % 28 0,45 mg % 32
Kalsiyum, mg 146 % 18 168 mg % 21
Demir, mg 3,18 % 23 3,66 mg % 26
*Günlük Beslenme Referans Değerini Karşılama Yüzdesi
Not: Tabloda sayısal değerler örnek olarak verilmiştir.
49
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
31. Hazır Ambalajlı Olmayan Gıdalarda Beslenme Bildirimi
Hazır ambalajlı olmayan gıdalarda tüketicilerin bilgilendirilmesi amacıyla isteğe bağlı beslenme
bildirimi yapılabilir. Bu durumda, sadece enerji değeri veya enerji değeriyle birlikte yağ, doymuş
yağ, şekerler ve tuz bilgilerinin verilebileceği gibi tüm besin ögeleri de birlikte verilebilir.
Bildirim menüler, afiş, yazı tahtası, ekran, karekod vb. araçlarla verilebilir.
32. Beslenme Bildiriminin İsteğe Bağlı Olarak Tekrar Verilmesine İlişkin
Kurallar
Hazır ambalajlı bir gıdanın etiketi üzerinde zorunlu beslenme bildirimi yalnızca “Enerji”
değerinin bildirimi veya “Enerji, Yağ, Doymuş Yağ, Şekerler, Tuz” değerlerinin bildirimi
olarak iki şekilde temel görüş alanında tekrar verilebilir.
Bu bildirim şekline diğer besin ögeleri eklenemez.
Temel görüş alanında kılavuzda tanımlanan gösterim biçimine uygun olarak verilen besin
öğelerinden bir/birkaçı için beslenme beyanı yapıldığı durumda, temel görüş alanında, referans
alım oranı gösterim biçiminden bağımsız olarak, bu besin öğelerinin miktarları da tekrar
edilebilir.
• Zorunlu beslenme bildirimi tablosunda yer alan protein/lif değeri, beslenme beyanı
koşullarını karşılamıyor ise temel görüş alanında tekrar verilemez. Beslenme beyanı
koşulunu karşılayan protein/lif değeri temel görüş alanında tekrar verilebilir.
32.3.1. Yalnızca “Enerji” değerinin bildirimi:
• Ortalama bir yetişkinin Günlük Referans Alım (RA) değeri (8400kJ/2000kcal)
50
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
32.3.2. “Enerji, Yağ, Doymuş Yağ, Şekerler, Tuz” değerlerinin bildirimi:
• Ortalama bir yetişkinin Günlük Referans Alım (RA) değeri (8400kJ/2000kcal
Beslenme Bildiriminin temel görüş alanında tekrar verilmesi durumunda da RA
oranlarının verilmesi zorunlu değildir.
“Ortalama bir yetişkinin Günlük Referans alım değeri (8400kJ/2000kcal)” ifadesi;
32.5.1. RA oranlarının porsiyon/tüketim birimi üzerinden yalnızca enerji ve besin ögeleri
tablosunda verilmesi durumunda, tablonun hemen altında dipnot şeklinde;
32.5.2. RA oranlarının hem enerji ve besin ögesi tablosunda hem de temel görüş alanında
belirtilmesi durumunda, temel görüş alanında tekrarlanan bildirim için yukarıdaki örnekte
gösterildiği şekilde tablo altında verilen bilgiye (*) ile atıf yapılarak belirtilmelidir. Bu
durumda temel görüş alanında bu ifadenin tekrar yazılmasına gerek yoktur.
Enerji değeri temel görüş alanında porsiyon/tüketim birimi üzerinden tekrar verildiğinde
100 g ya da 100 ml gıda için enerji değeri de mutlaka belirtilmelidir.
Referans alım (RA) oranları verilirken Yönetmeliğin Ek-13'ünde yer alan Beslenme
Bildirimi ve Referans Alım (RA) Oranı gösterim biçimleri kullanılabilir.” Referans alım (RA)
oranları verilirken; tüm bölmelerin rengi, ambalajın zemin rengi ile kontrast oluşturacak ve aynı
tonda tek renk olacak şekilde tasarlanır. Kırmızı, sarı ve yeşil renkler kullanılmaz.
Tekrarlanan değerlerin porsiyon/tüketim birimi üzerinden verilmesi durumunda enerji
değerinin 100 g veya 100 ml üzerinden belirtilmesi zorunlu olmasına rağmen diğer besin öğeleri
için böyle bir zorunluluk yoktur.
51
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
33. Beslenme Bildiriminde Yer Alan Besin Öğeleri ve Diğer Öğelere İlişkin
Tolerans Kuralları
Tolerans aralıklarının uygulanması
33.1.1. Gıda etiketlerinde beslenme bildirimi kapsamında besin öğesi tablosunda belirtilen
enerji ve besin öğesi değerleri değişkenlik gösterebilir. Bu durum gıdanın veya üretimde
kullanılan gıda bileşenlerinin doğası, işlenmesi, besin öğesinin kararlılığı, muhafaza
koşulları veya depolama süresi gibi etkenlerden kaynaklanabilir.
33.1.2. Genel olarak besin öğeleri için ölçülen değerin raf ömrü boyunca beyan edilen
toleranslar dahilinde olması beklenir. Bu nedenle etikette belirtilen besin öğesi değerleri
tüketiciyi yanıltacak kadar büyük ölçüde değişkenlik göstermemelidir.
33.1.3. Tolerans değerleri sadece etikette beyan edilen beslenme bildirimlerinin
değerlendirilmesi için kullanılır. Bu tolerans değerleri, Türk Gıda Kodeksinde belirlenen
ürün özelliklerine dair limitlere uygunluğun değerlendirilmesinde kullanılmaz.
33.1.4. TGK Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğine göre besin öğesi
değerleri aşağıdaki bilgilere dayanan ortalama değerler olarak verilir ve ambalaj üzerinde
“ortalama değer” olarak belirtilebilir.
- Üreticinin gıda analizleri,
- Kullanılan bileşenlerin bilinen veya gerçek ortalama değerleri kullanılarak yapılan hesaplama,
- Genel olarak saptanmış ve kabul görmüş veriler kullanılarak yapılan hesaplama.
33.1.5. Tüketicinin alımını azaltmaya dikkat ettiği besin öğeleri için (yağlar, şekerler ve tuz
gibi) bildirilen değerler, ölçülen veya hesaplanan ortalama değerde olmalıdır. Bu durumda,
bildirilen değerler, ölçülen değerlerin alt tolerans sınırında olmamalıdır.
33.1.6. Diğer taraftan, tüketicilerin daha fazla tüketmeye önem verdikleri besin öğeleri için
(protein, vitamin ve mineraller gibi) bildirilen değerler, ölçülen değerlerin üst tolerans
sınırında olmamalıdır.
33.1.7. Eğer ölçülen değer, etiket üzerinde belirtilen değer için belirlenen tolerans aralığı
dışında kalıyor ise, bu durum ile ilgili karar verebilmek için aşağıdaki durumlar dikkate
alınarak değerlendirme yapılmalıdır:
a. Değerlendirmeye esas olan besin öğesi
b. Sapmanın derecesi
52
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
c. Değerlendirmeye esas olan besin öğesi ile ilişkili olarak sapmanın durumu (Sapma
beklenenin üstünde mi yoksa altında mı?)
d. Mevsimsel değişkenlikler de dahil olmak üzere besin öğesinde oluşabilecek yüksek
düzeydeki doğal sapmalar
e. Bazı gıda matrislerinde besin öğelerinin özellikle yüksek azalma hızları
f. Bazı gıda matrislerinde besin öğelerinin özellikle yüksek analitik değişkenlik göstermesi
g. Ürünün homojen olmaması ve bu durumun numune alma prosedürü ile de
düzeltilememesinden kaynaklanan besin öğesi değerindeki yüksek değişkenlik
h. Analiz raporları ile ispatlanabilmesi durumunda tek bir partiden alınan numunelerin
çoğunluğunun tolerans aralığı ile uyumlu olması
i. Bildirilen besin öğesi değerinin tespiti için üreticinin kullandığı süreçlerin geçerliliği,
j. Genel olarak işletmenin iç izleme fonksiyonlarının durumu
k. İşletmeye uygulanan daha önceki resmî kontroller ve yaptırımlar
33.1.8. Bakanlık gerekli görmesi halinde gıda işletmecilerinden besin öğelerinde görülen
sapmaları ile ilgili gerekçe ve detayları içeren bilgi ve belgeler isteyebilir.
33.1.9. Tablo 1’de takviye edici gıdalar hariç gıdalarda besin öğeleri için tolerans değerleri
verilmiştir.
53
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Tablo 1
Gıdalar İçin Tolerans Değerleri
(Takviye Edici Gıdalar Hariç)
Besin Öğesi Gıdalar için tolerans aralığı (Ölçüm belirsizliği
dahil olmak üzere)
Vitaminler +% 50* -% 35
Mineraller +% 45 -% 35
Karbonhidrat
100 gramda <10g: ±2 g
Şekerler
100 gramda 10-40g: ± %20
Protein
100 gramda >40g: ±8g
Lif
100 gramda <10g: ±1.5g
Yağ
100 gramda 10-40g: ± %20
100 gramda >40g: ±8g
Doymuş yağlar
100 gramda <4g: ±0.8g
Tekli doymamış yağlar
100 gramda ≥ 4g: ± %20
Çoklu doymamış yağlar
Sodyum 100 gramda <0.5g: ±0.15g
100 gramda ≥0.5g: ± %20
Tuz 100 gramda <1.25g: ±0.375g
100 gramda ≥1.25g: ± %20
*Sıvılardaki C Vitamini için daha yüksek üst tolerans değerleri kabul edilebilir.
- UYGULAMAYA İLİŞKİN ÖRNEK
• Şekerlerle ilgili beslenme bildirimi 100 g’da 8,5 g olan ve bu şeker miktarı ile ilgili olarak
etiket üzerinde hiçbir beyan yapılmamış bir gıdada;
Yuvarlama kurallarına göre bu değer;
8,45/100g ile 8,54/100g’a eşittir.
Alt toleransın hesaplanması: Alt değer - şekerler için verilen ve 2 g olan alt tolerans
8,45-2 = 6,45g/100g
Yuvarlama kılavuzuna göre alt bant toleransı 6.5g/100g olacaktır.
Üst toleransın hesaplanması : Üst değer + şekerler için verilen ve 2 g olan üst tolerans
8,54+2= 10,54g/100g
Yuvarlama kılavuzuna göre üst bant toleransı 11g/100g olacaktır.
Bu durumda beyan edilen 8.5 g/100 g değeri uygun olarak değerlendirilecektir.
54
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Beyan Yapılan Besin Öğesi ve Diğer Öğeler ile Türk Gıda Kodeksi Gıdalara
Vitaminler, Mineraller ve Belirli Diğer Öğelerin Eklenmesi Hakkında Yönetmelik
Kapsamında Eklenebilecek Vitamin ve Minerallere ilişkin Tolerans Değerleri
33.2.1. Bu bölüm gıda etiketlerinde besin öğeleri ve diğer öğelere ilişkin beyan yer alan
gıdalar için geçerlidir.
33.2.2. Toleranslar tüketicilerin yanıltılmasını önlemek için; besin öğesinin veya beyan
edilen diğer öğelerin miktarının beslenme veya fizyolojik etki sağlayacağı beyan edilmiş ise
belirtilen ölçüm değerinin yalnızca artı ya da eksi bir tarafına uygulanır. Beyan edilen
seviyelerin diğer tarafında daha geniş bir tolerans aralığı analitik belirsizlik olarak kabul
edilebilir.
33.2.3. Beyan yapılan besin öğesinin veya diğer öğelerin miktarı için minimum veya
maksimum miktar belirtilerek yapılabilir.
33.2.4. Beyan yapılan besin öğesinin veya diğer öğelerin miktarı için kullanılan besin öğeleri
ve diğer maddelerin seviyeleri minimum veya maksimum seviyede olabilir.
33.2.5. Sadece maksimum miktar belirlenip minimum miktar belirtilmemişse, maksimum
tarafa sapmalar için sadece ölçüm belirsizliği uygulanırken, minimum taraftaki sapmalar
Tablo 2’de belirtilen tolerans aralığı dahilinde kabul edilebilir.
33.2.6. Sadece minimum seviyeler belirlenip maksimum seviyeler belirlenmediğinde
minimum taraftaki sapmalar için sadece ölçüm belirsizliği uygulanırken maksimum tarafa
olan sapmalar Tablo 2’de belirtilen üst tolerans aralığı içinde kabul edilebilir.
33.2.7. Vitamin ve mineraller için, minimum tarafa olan sapmalarda sadece ölçüm
belirsizliği uygulanırken maksimum tarafa doğru olan sapmalar tabloda belirtilen üst
tolerans aralığı içinde kabul edilebilir. Gıdaya eklenen vitamin ve minerallerin deklare edilen
değerlerinin altında sadece ölçüm belirsizliği toleransı uygulanırken deklare edilen değerin
üstündeki sapmalarda tabloda belirtilen üst tolerans içinde kabul edilebilir.
33.2.8. Tablo 2’de beyan yapılan besin öğesi ve diğer öğeler ile Türk Gıda Kodeksi Gıdalara
Vitaminler, Mineraller ve Belirli Diğer Öğelerin Eklenmesi Hakkında Yönetmelik
kapsamında eklenebilecek Vitamin ve Minerallere ilişkin Tolerans Değerleri verilmiştir.
55
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Tablo 2
Beyan Yapılan Besin Öğesi ve Diğer Öğeler İçin Tolerans Değerleri
Gıdalarda beyan yapılan besin öğeleri için tolerans değerleri (ölçüm belirsizliği dahil)
Vitaminler + %50** - Ölçüm belirsizliği
Mineraller + %45 - Ölçüm belirsizliği
Karbonhidrat*
100 gramda <10 g: + 4g
- Ölçüm belirsizliği
Protein*
100 gramda 10-40g: + %40
- Ölçüm belirsizliği
Lif*
100 gramda >40g: + 16 g
- Ölçüm belirsizliği
Şekerler* 100 gramda <10 g: - 4 g
100 gramda 10-40g: -%40
+ Ölçüm belirsizliği
+ Ölçüm belirsizliği
100 gramda >40g: -16 g
+ Ölçüm belirsizliği
100 gramda <10 g: - 3 g
+ Ölçüm belirsizliği
Yağ*
100 gramda 10-40g: -%40
+ Ölçüm belirsizliği
100 gramda >40g: -16 g
+ Ölçüm belirsizliği
Doymuş yağlar* 100 gramda <4g - 1.6g
100 gramda ≥4g - % 40
+ Ölçüm belirsizliği
+ Ölçüm belirsizliği
Tekli doymamış yağlar *
100 gramda <4g + 1.6g
- Ölçüm belirsizliği
100 gramda ≥4g +
Çoklu doymamış yağlar*
%40
- Ölçüm belirsizliği
Sodyum 100 gramda <0.5g -0.3g
100 gramda ≥0.5g -%40
+ Ölçüm belirsizliği
+ Ölçüm belirsizliği
Tuz 100 gramda <1.25g - 0.75g
- Ölçüm belirsizliği
100 gramda ≥1.25g - 40%
- Ölçüm belirsizliği
* Besin öğelerinin alt kategorilerine uygulanmaz.
** Sıvılardaki C Vitamini için daha yüksek üst tolerans değerleri kabul edilebilir.
56
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
UYGULAMAYA İLİŞKİN ÖRNEKLER
ÖRNEK 1
• Doğal olarak C vitamini içermeyen, C vitamini eklenmiş bir gıdada “C vitamini kaynağı”
beyanı yapıldığında;
Bu beyan koşulu: Günlük referans alım değerinin (80mg) % 15’i
100 g için; 12 mg C vitamini / 100g
Ürünün beslenme bildirimi: C vitamini: 12 mg/100g
Yuvarlama kurallarına göre bu 11.5 ile 12.4 mg C vitamini /100g a eşittir.
Vaka 1
• Resmî kontrol C vitamini içeriğini 9.6 / 100 g bulmuştur.
• Laboratuvar tarafından ölçüm belirsizliği %20 olarak belirlenmiştir.
Ölçüm belirsizliği ± 1,92 mg / 100g
9.6+1.92= 11,52 mg C Vitamini/100 g
Bu ürün yukarıda verilen bilgilere göre tolerans aralığı içinde bulunmuştur.
Uygun olarak değerlendirilmelidir.
Vaka 2
• Resmî kontrol C vitamini içeriğini 9,5 mg bulmuştur.
• Laboratuvar tarafından ölçüm belirsizliği %20 olarak belirlenmiştir.
Ölçüm belirsizliği ± 1,92 mg / 100g
9.5 + 1.9 = 11,4 mg C Vitamini/100 g
Bu değer alt tolerans limitinin dışındadır.
Uygunsuz olarak değerlendirilmelidir.
Vaka 3
• Resmî kontrol C vitamini içeriğini üst tolerans aralığında olan 17 mg/100g değerinde buldu.
• Üst tolerans üst değere eşit (burada 12,4 mg)
• Tablodan %50 olan C vitamini için üst tolerans 12,4 ün %50’si i = 6,2
12,4+ 6,2 = 18,6 mg/100g ve
Yuvarlama kurallarına göre 19 mg/100g C vitamini
Bu değer üst tolerans değerinin içindedir.
57
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Vaka 4
• Resmî kontrol C vitamini içeriğini üst tolerans limitlerinin dışında olan 23 mg/100g olarak
buldu.
• Bu durumda alınması gereken önlemler konusunda yukarıda 33.1.7. Maddede verilen
hususları dikkate alarak bir dizi faaliyeti gerçekleştirdi.
ÖRNEK 2
• “...yağı azaltılmıştır/....daha az yağlı” beyanı yapılan bir gıda, benzer ürünün yağ içeriği
40 g.
Bu beyan koşulu: Benzer ürünle karşılaştırıldığında yağın en az % 30 azaltılmış olması
gereklidir.
Ürünün beslenme bildirimi: Yağ: 28g / 100g
Yuvarlama kurallarına göre bu 27.5 ile 28.4 g / 100 g yağa eşittir.
Vaka 1
• Resmî kontrol yağ içeriğini 29g / 100g olarak buldu.
• Bu analiz için spesifik ölçüm belirsizliği ±%3 olarak kabul edilmiştir.)
• Ölçüm belirsizliği 29 * 3% = ± 0.87g/100g
29 - 0.87 = 28.13g / 100g
Bu ürün aralık içinde bulunmuştur. Çünkü bulunan değer, eksi ölçüm belirsizliği olarak
deklare edilen kabul edilebilir değer aralığındadır.
Vaka 2
• Resmî kontrol yağ içeriğini 30 g/100g buldu.
• Bu analiz için spesifik ölçüm belirsizliği ±%3 olarak kabul edilmiştir.
30-0.9= 29.1g/ 100g ve
Yuvarlama kurallarına göre bulunan değer 29g/100g olacaktır.
Bu değer 28,4 gr olan üst tolerans limitinin dışındadır. Çünkü bulunan değer, eksi ölçüm
belirsizliği olarak deklare edilen kabul edilebilir değerin dışındadır.
58
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Vaka 3
• Resmî kontrol yağ içeriğini alt tolerans aralığında olan 20g/100g olarak buldu.
• Alt tolerans değeri yuvarlama kurallarına göre burada 27.5 g’dır. Tolerans değeri Tablo
2’ ye göre - %40’tır.
27.5g in %40’ı 11g’a eşittir; 27.5g-11g= 16.5g/100g.
Yuvarlanmış hali ile 17g/100g’dır.
Vaka 4
• Resmî kontrol yağ içeriğini 16g/100g olarak bulmuştur. Bu değer Vaka 3’te hesaplanan
alt tolerans aralığının dışındadır.
İzlemeye alınarak 33.1.7. Maddede belirtilen hususları dikkate alarak gerekli önleyici
faaliyetlerin gerçekleştirilmesi gereklidir.
34. Gıdalarda Beslenme Bildirimi İçin Yuvarlama Kuralları
Yuvarlama kuralları, kesin değerler verilmesinden kaynaklanabilecek hataları
engellemek için rakamlar ve ondalık basamaklar dahil olmak üzere toleransların belirlenmesine
etki eden faktörleri düzenler.
Gıdanın enerji değerinin veya besin öğesinin/öğelerinin miktarının ihmal edilebilir
düzeyde olduğu durumlarda, bu öğelerle ilgili bilgiler yerine “İhmal edilebilir miktar(lar)da ….
içerir” veya benzeri bir ifadeye yer verilebilir ve beslenme bildirimi yapılmışsa, söz konusu
ifade bildirime çok yakın bir yerde bulundurulur. İhmal edilebilir düzeyde bulunan besin öğesi,
beslenme bildirimi tablosunda “0 gram” veya “< x gram” olarak da yer alabilir.
Resmî kontrollerin analiz sonuçları değerlendirilirken tespit edilen değerlerin tolerans
limitleri içinde olup olmadığını belirlerken yuvarlamaya ilişkin kurallar dikkate alınmalıdır.
Tablo 3’te enerji ve besin öğeleri için yuvarlama yapılması halinde uygulanacak olan
yuvarlama kuralları verilmiştir.
59
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Tablo 3
Gıdaların Beslenme Bildiriminde Besin Öğesi Beyanı İçin Yuvarlama Kuralları
Enerji ve Besin Öğeleri Miktar (100 g veya 100 ml gıdada) Yuvarlama
Enerji En yakın 1 kJ/kcal’e
(ondalıksız)
≥10 g En yakın 1 g’a (ondalıksız)
Yağ*, Karbonhidrat*
,
<10 g ve > 0,5 g En yakın 0.1 g’a
Şekerler*, Protein*, Lif*
,
Tespit edilebilir miktar
“0 g” veya "<0,5 g"
Polioller*
, Nişasta*
olmadığında veya miktar ≤
şeklinde beyan edilebilir.
0,5 g ise
Doymuş yağ*
,
≥10 g En yakın 1 g’a (ondalıksız)
Tekli doymamış yağ*
,
<10 g ve > 0,1 g En yakın 0,1 g’a
Çoklu doymamış yağ*
Tespit edilebilir miktar
“0 g” veya "<0,1 g"
olmadığında veya miktar ≤
Trans yağ*
şeklinde beyan edilebilir
0,1 g ise
≥1 g En yakın 0,1 g’a
<1 g ve > 0,0125 g En yakın 0,01 g’ a
Tuz
Tespit edilebilir miktar
“0 g” veya <0,01 g"
olmadığında veya miktar ≤
şeklinde beyan edilebilir.
0,0125 g ise
A vitamini, folik asit, klorür,
3 anlamlı rakam
Vitaminler
kalsiyum, fosfor, magnezyum, iyot,
ve Mineraller
potasyum
Diğer vitaminler ve mineraller 2 anlamlı rakam
*Alt kategorilere uygulanmaz.
ÖRNEK
12 g olarak bildirilen protein (protein için herhangi bir beyan yapılmamış) değeri yuvarlama
kurallarına göre, 12,4 g ve 11,5g aralığındaki bir hesaplama veya analiz değerini temsil
edebilir. Toleransın sınır değerleri yuvarlanan değerin üst ve alt sınırlarına uygulanmalıdır.
Bu örnekte, 12,4 g ve 11,5 g
• Bu durumda belirlenen ±%20’lik tolerans, 12.4g artı %20 üst sınırda hesaplandığında toplam
olarak 14,88g’ı, yuvarlandığında ise 15g’ı verir.
• Analiz sonucu 15 g bulunursa, bu değer tolerans içinde değerlendirilirken, 16 g tolerans
dışında kalır.
60
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Yani;
• Bildirilen protein değeri: 12 g
• Bildirilen değerin yuvarlama kurallarına göre (Tablo 3) alt ve üst sınırı 11,5 g ve 12,4g
• Alt ve üst sınıra uygulanan tolerans ±%20 (Tablo 1) 9,2 g ve 14,88 g
• Uygulanan toleransın yuvarlanmış hali 9 g ve 15 g
Örnekte de belirtildiği üzere 12 g olarak bildirilmiş bir protein değeri, yuvarlama ve tolerans
kuralları göz önünde bulundurulduğunda analiz sonucu 9 g ve 15 g arasında olduğunda
uygun olarak değerlendirilecektir.
35. Beslenme Bildiriminin Zorunlu Olmadığı Gıdalar
Beslenme bildiriminin zorunlu olmadığı gıdalar Yönetmeliğin Ek-14’ünde
düzenlenmiştir.
İşlenmemiş gıda; bölmenin, parçalamanın, derisini yüzmenin, kemiğinden ayırmanın,
soymanın, temizlemenin, ayıklamanın, öğütmenin, ezmenin, kesmenin, kıymanın, inceltmenin,
dondurmanın, derin dondurmanın, soğutmanın, kavuzunu ayırmanın, ambalajlamanın veya
ambalajından çıkarmanın gıdanın doğal yapısında önemli bir değişikliğe neden olmayacak
işlemler olduğu kabul edilerek, doğal yapısında önemli bir değişikliğe sebep olacak herhangi
bir işlem uygulanmamış gıdalar olarak tanımlanmaktadır.
Bu kapsamda;
1. Tek bir bileşenden veya bileşen grubundan oluşan işlenmemiş ürünler,
• Taze meyve ve sebzeler
• Yumurta
• Çiğ fındık, Antep fıstığı vb.
• Bal
• Pirinç
• Nohut, mercimek, fasulye, bakla, soya fasulyesi, bezelye ve börülce gibi baklagiller
• Taze balıkçılık ürünleri
• İşlenmemiş et ürünleri için beslenme bildirimi zorunlu değildir.
• Bulgur, şeker, kurutulmuş meyveler gibi gıdalar üretim teknolojisi gereği işlenmiş gıda
olarak değerlendirildiği için beslenme bildirimi yapılması zorunludur.
2. Tek bir bileşenden veya bileşen grubundan oluşan ve sadece olgunlaşma prosesi uygulanan
işlenmiş gıdalar,
3. Bileşen olarak sadece karbondioksit ve/veya aroma vericiler ilave edilmiş olanlar dahil insan
tüketimine uygun sular,
61
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
4. Tek bir bitki, tek bir baharat veya bunların karışımları,
• Baharatlara eklenen yağ, tuz gibi bileşenler, ürünün besin öğesi değerlerini
değiştirdiğinden ve tüketici tercihlerini etkileyeceğinden, söz konusu ürünler
için beslenme bildirimi yapılması gerekmektedir. Ayrıca beyazlatma işlemi uygulanmış
baharatlar, işlenmiş gıda sınıfında yer alacağından, gıdanın etiketinde beslenme bildirimi
yapılması zorunludur.
5. Tuz ve tuz ikameleri,
6. Sofralık tatlandırıcılar,
7. Türk Gıda Kodeksi Kahve ve Kahve Ekstraktları Tebliği ve Türk Gıda Kodeksi Hindiba
Ekstraktı Tebliği kapsamındaki ürünler,
8. Çayın besin değerini değiştirmeyen aroma vericiler dışında başka bileşen içermeyen bitki ve
meyve infüzyonları, çay, kafeinsiz çay, instant veya çözünebilir çay veya çay ekstraktı,
kafeinsiz instant veya çözünebilir çay veya çay ekstraktı,
9. Bileşen olarak sadece aroma vericiler ilave edilmiş olanlar dahil fermente sirkeler ve sirke
ikameleri,
10. Aroma vericiler,
11. Gıda katkı maddeleri,
12. İşlem yardımcıları,
13. Gıda enzimleri,
14. Jelatin,
15. Reçel jelleştirme karışımı,
16. Maya,
17. Sakızlar,
18. En geniş yüzeyi 25 cm² den daha küçük olan ambalajlarda veya kaplarda sunulan gıdalar,
19. Üretici tarafından doğrudan son tüketiciye veya yerel perakendecilere satılan küçük
miktarlardaki gıdalar.
36. Menşe Bildirimi
Gıdanın menşe ülkesi, uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak
belirtilir.
Menşe ülke belirlenirken gıdanın, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun
18 ila 21 inci madde hükümleri dikkate alınır.
• Menşe ülke: Türkiye
• Menşe: Almanya
• Menşei: Kazakistan
62
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Gümrük Kanunu’na göre belirlenen menşe ülke aşağıdaki örneklere uygun olarak
belirtilebilir.
• “Türkiye’de üretilmiştir”,
• “Almanya’da paketlenmiştir”
Ayrıca zorunlu bilgilendirme kapsamında olmayan gıdanın kökeni yani nereden geldiğini
ifade eden bilgilendirmeler yapılabilir.
• Kolombiya kahvelerinden üretilmiştir.
Gıdanın menşe ülkesi ile ana bileşeninin menşe ülkesi farklı olduğunda, gıdaya eşlik eden
bilgilerin veya bir bütün olarak gıdanın etiketinin o gıdanın ana bileşeninin gerçek menşe ülkesi
hakkında tüketiciyi yanıltacağı durumlarda aşağıdaki kurallardan birisi uygulanır:
a. Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesi de belirtilir.
b. Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesinin gıdanın menşe ülkesinden farklı olduğu
belirtilir.
Ana bileşen; gıdanın %50’sinden fazlasını oluşturan veya tüketici tarafından genellikle
gıdanın adı ile ilişkilendirilen ve çoğu zaman miktarının belirtilmesi gereken bileşeni veya
bileşenleri olarak tanımlanmaktadır.
• Meyveli ancak meyve miktarı % 50’nin altında olan bir üründe tüketici bu ürünü meyve
ile ilişkilendireceğinden ana bileşen “meyve” olarak değerlendirilir.
• Lahmacunda “et” miktarı %50’nin altında olmasına rağmen tüketici için değerli olan
bileşen “et” olduğundan ana bileşen et olarak değerlendirilir.
• Yoğurt için ana bileşen süt olarak değerlendirilir.
Söz konusu ana bileşenin menşeinin ürünün menşeinden farklı olması veya tek bileşenden
oluşan ve ithal edilerek çeşitli işlemler sonrası Türkiye’de paketlenmesi halinde, söz konusu
ana bileşenin menşei veya menşeinin farklı olduğu ile ilgili bir ifadeye yer verilir.
• İthal çilek kullanılarak Türkiye’de üretilmiştir.
• Yerli ve ithal hammadde kullanılarak Türkiye’de üretilmiştir.
• Ana bileşen Brezilya’dan ithal edilmiştir. / Ana bileşen ithaldir vb.
• Brezilya’dan ithal edilerek Türkiye’de paketlenmiştir.
• Yerli ve ithal hammadde kullanılarak Türkiye’de paketlenmiştir.
63
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Ancak söz konusu ana bileşenin menşeinin, bildirimi yapılan gıdanın menşei ile aynı
olmadığının açık olduğu durumlarda ana bileşen ile ilgili ilave bildirimin yapılmasına gerek
yoktur.
• Türkiye’de üretilen bir bitter çikolatadaki ana bileşen olan kakaonun Türkiye menşeili
olması beklenmediğinden kakaonun menşei ile ilgili ilave bir bildirim yazılması zorunlu
değildir.
• Menşei Almanya olan bir kahveli içecekte kahvenin menşeinin Almanya olması
beklenmediğinden kahvenin menşei ile ilgili ilave bir bildirim yazılması zorunlu değildir.
• Menşei Türkiye olan Hindistan cevizli gofrette ana bileşen olan Hindistan cevizinin
Türkiye menşeili olması beklenmediğinden Hindistan cevizinin menşei ile ilgili ilave bir
bildirim yazılması zorunlu değildir.
Etiket üzerinde yer alan gıda işletmecisinin adı, ticaret ünvanı veya adresi, bu Yönetmelik
kapsamında menşe ülke bildirimi olarak değerlendirilmez.
Yurt içinde üretilen ürün etiketlerinde, tüketicide ürünün ithal olduğu algısı oluşturacak
şekilde veya ithal ürünlerde menşe kurallarına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla ürünün
yurt içinde üretildiği algısı oluşturacak şekilde marka, ticari marka, ifade veya görsellere yer
verilemez. Milkshake, cappuccino, granola, bolonez sos gibi adlar tüketiciler tarafından
kolayca algılanabilecek ürün adları olduğundan bu madde kapsamında değerlendirilmez.
37. Dil Gereklilikleri
Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği
kapsamındaki gıdalar hakkında zorunlu bilgilendirme Türkçe olarak verilir.
Türkçe bilgilendirmeye ek olarak, diğer ülkelerin resmî dillerinde bilgilendirme
yapılabilir. Diğer dillerde yapılan bilgilendirmede; Yönetmelikte belirtilen zorunlu bilgilerin
tamamını içermesi gerekli değildir.
• Türkçe’ye ilave olarak Fransızca bilgilendirme yapılan bir üründe, Fransızca olarak
“Menşe ülke” bildiriminin yapılması zorunlu değildir.
Etikette kullanılan resim, şekil ve beyan gibi öne çıkarılan bilgilendirme Türkçe’den
başka dilde de olsa, Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme
Yönetmeliği’ne uygun olmalıdır.
Ürünün raf ömrü ile ilgili bilgilendirmenin (tarihin) etikette yer alan tüm dillerde aynı
olması gerekir.
64
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Bu kılavuzda belirlenen “Doğal” kriterlerine uygun olmayan bir ürünün etiketinde;
İngilizce “Natural” ifadesinin ön plana çıkarılarak beyan olarak kullanılması uygun değildir.
Bu kılavuzda belirlenen “Katkısız” kriterlerini sağlayan bir ürünün etiketinde İngilizce
“No Additives” ifadesi ön plana çıkarılarak beyan olarak kullanılabilir.
Yönetmeliğe göre bildirimi zorunlu olmayan bir bilgilendirme Türkçe olmayan bir dilde
verilebilir. İsteğe bağlı bir bilgilendirmenin Türkçe’den başka bir dilde yapılması, Türkçe
olarak da verilmesini zorunlu hale getirmez.
• Referans alım (RA) oranı bilgilendirmesi sadece İngilizce olarak verilebilir.
38. Gıdanın Net Miktarı
Gıdanın net miktarı, litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimlerinden uygun
olanı kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle, diğer ürünlerde kütle birimleriyle belirtilir.
Gıdaların net miktarı tüketici tarafından anlaşılır olması koşulu ile sayısal verilerle
belirtilebilir. Verilen sayısal değerin sonrasında ölçü biriminin verilmesi durumunda “Net
Miktar:…” veya “Net Ağırlık:…” veya “Net:…” ifadelerinin bulunması zorunlu değildir.
Ancak N:…Nt:…Net A:…, Net M:… gibi kısaltmalar kullanılmaz.
Aşağıda belirtilen durumlarda net miktarın bildirilmesi zorunlu değildir:
a. Hacmi veya kütlesi önemli miktarda kayba uğrayan gıdaların tane ile satılması veya satın
alan kişinin huzurunda tartılarak satılması durumunda,
b. Baharat ve bitkiler hariç olmak üzere, net miktarı 5 g veya 5 mL’den daha az olan
gıdalarda,
c. Parça adedinin dışarıdan açık bir şekilde görülebilmesi ve kolayca sayılabilmesi veya
etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla, normal olarak tane ile satılan gıdalarda.
İlgili mevzuat gereğince belli bir miktar tipinin (örneğin; nominal miktar, asgari miktar,
ortalama miktar) belirtilmesinin gerekli olduğu durumlarda, bu miktar bu Yönetmeliğin
amaçları açısından net miktar olarak kabul edilir.
Bir hazır ambalaj birimi, aynı üründen aynı miktarda içeren iki veya daha fazla bağımsız
hazır ambalaj biriminden oluşuyorsa, net miktar her bir ambalajın içerdiği net miktar ve
ambalajların toplam sayısı verilerek belirtilir. Ancak, bağımsız ambalajların toplam sayısı
dışarıdan açık bir şekilde görülebiliyor ve kolayca sayılabiliyorsa ve her bir bağımsız ambalajın
üzerinde yer alan net miktar bildirimlerinden en az biri dışarıdan açık bir şekilde
görülebiliyorsa, bu bilgilerin belirtilmesi zorunlu değildir.
65
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Bir hazır ambalaj birimi, satış birimi olarak kabul edilmeyen iki veya daha fazla bağımsız
ambalajdan oluşuyorsa, net miktar toplam net miktar ve bağımsız ambalajların toplam sayısı
verilerek belirtilir.
Satış noktasında satış birimi olarak sunulan önceden ambalajlanmış çoklu bir ürünün
içerisinde/ambalajında yer alan paketlenmiş ve etiketlenmiş ürünler de satış birimi olarak kabul
edilmediği için “tekli paketli ürün”leri ifade eder. Örneğin tekli olarak satılamayan 4 yoğurt
kabı içeren çoklu yoğurt ambalajı bu kapsamda değerlendirilir.
“Bağımsız hazır ambalajlı ürün” ambalajlı ve etiketli ürünleri ifade eder. Ürünü korumak
ve kolay muhafaza edilmesini sağlamak için tekli paketlenmiş ürünleri kapsamaz. Örneğin,
daha az dehidrasyon nedeniyle ürünün korunmasını arttırmak için ambalajlanmış küçük
fırıncılık ürünleri (kek, tart vb.); ürünü korumak, yapışmasını engellemek ve gıda hijyenini
sağlamak için paketlenmiş küçük şekerlemeler/çikolatalar/pralinler/sakızlar vb. hazır ambalajlı
ürün olarak kabul edilmez. Bu tür ürünlerde toplam net miktar verilmesi yeterlidir. Toplam net
miktara ilave olarak “bağımsız ambalajlı ürünlerin toplam sayısı” aranmaz.
Birim/adet üzerinden sayım kontrolünün yapılamadığı, sadece ağırlık üzerinden
kontrolün yapılabildiği ve üründeki tam birim/adet sayısının belirtilmesinin mümkün olmadığı
durumlarda; toplam bağımsız ambalajlı ürün sayısı “yaklaşık” ifadesi veya benzer kısaltmalar
kullanılarak ifade edilebilir.
• “Yaklaşık 20 Adet” , “Yaklaşık 20 Paket” veya “Bir paket (‘x’ gram), yaklaşık ‘y’ adet
ürün içermektedir.” vb.
Ancak ayrı ayrı ambalajlanmış küçük şekerlemeler ve büyük paketlerde, poşetlerde veya
kutularda satılan küçük çikolatalar (bayramlık ürünler) paketlenmiş ürün ya da hazır ambalajlı
ürün olarak kabul edilmez. Bu ürünler için adet bildirimi beklenmez.
Katı bir gıda sıvı ortam içinde sunulduğunda, süzme ağırlığı da belirtilir. Burada
bahsedilen sıvı ortam, gıdanın hazırlanmasında yardımcı ortam olarak kullanılan ve satın alma
sırasında belirleyici bir rolü bulunmayan ortamı tanımlar. Ortam olarak; su, tuzların sulu
çözeltileri, salamura, gıda asitlerinin sulu çözeltileri, sirke, şekerlerin sulu çözeltileri,
tatlandırma özelliğine sahip diğer maddelerin sulu çözeltileri, meyve veya sebzeler için
bunların kendi suları kullanılabilir. Bu ortam, karışım şeklinde ve sıvı veya dondurulmuş
formda olabilir. Glaze (parlatma) işlemi uygulanmış gıdalarda; net ağırlık, glazesiz gıdanın
ağırlığıdır.
66
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
39. BÖLÜM 6
BİLGİLENDİRME İLE İLGİLİ DİĞER KURALLAR
Hazır Ambalajlı Olmayan Gıdalar ile İlgili Kurallar
Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan
gıdaların veya satış yapılan işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan
gıdaların; taşınmasında kullanılan çuval, kasa, kova, bidon, sepet, teneke, torba, kraft gibi
ambalajların üzerinde “gıdanın adı, STT/TETT, özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları
ile gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adres bilgisinin, parti/seri numarasının”
yer alması zorunludur. Bu durumda diğer zorunlu bilgilerin de eşlik eden ticari belgelerde yer
alması gerekir.
Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine; hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan
gıdalar, satış yapılan işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan gıdalar,
doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar ile ilgili olarak aşağıda belirtilen
zorunlu bilgiler satın alan kişinin görebileceği yerlerde bulundurulur veya gıda ile birlikte satın
alan kişiye sunulur:
• Gıdanın adı
• Alerjenler
• TETT ya da STT*
• Gıda İşletmecisi Unvan ve Adresi*
• Menşe
• Alkol ve Domuz kaynaklı bileşene ilişkin bildirim (Ek-2)
• Işınlanmış ise ışınlanmış olduğu
Ancak, tüketicinin talep etmesi halinde Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde belirtilen
zorunlu bilgilerin tümü hakkında bilgilendirme yapılmalıdır. Bu nedenle satış yeri tüm bu
bilgileri üreticiden temin ederek hazır bulundurmalıdır. Hazır ambalajlı olmayan gıdalarda
beslenme bildirimi zorunlu olmadığından tüketicinin talep etmesi halinde bulundurulması
gereken zorunlu bilgiler arasında beslenme bildirimi aranmaz.
67
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
40. Toplu Tüketim Yerlerine veya Toplu Tüketim Yerleri Haricinde Son
Tüketiciye Satılmadan Önceki Bir Aşamada Piyasaya Arz Edilen Hazır
Ambalajlı Gıdalar İle İlgili Kurallar
Yönetmeliğin 8 inci maddesi 7 nci fıkrası kapsamında hazırlama, işleme, parçalama,
bölme veya doğrama işlemleri için toplu tüketim yerlerine veya toplu tüketim yerleri haricinde
son tüketiciye satılmadan önceki bir aşamada piyasaya arz edilen hazır ambalajlı gıda
ürünlerinin zorunlu etiket bilgilerinden “gıdanın adı, STT/TETT, özel muhafaza ve/veya
kullanım koşulları ile gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adres bilgisinin, parti/seri
numarasının” gıdanın ambalajının üzerinde yer alması gerekir.
Diğer zorunlu bilgiler ise şubelere teslimatı öncesi veya teslimatı sırasında gıdaya eşlik eden
ticari belgelerin (fatura, proforma fatura, taşıma belgesi, makbuz, sevk irsaliyesi veya bu
belgelerle eşleştirilebilecek ticari belge niteliğindeki belgeler vb.) üzerinde bulunabilir. Bu
durumda toplu tüketim veya üretim yerine ticari belgelerle sunulduğunun garanti edilmesi ve
resmî kontroller esnasında talep edilmesi halinde sunulması gerekmektedir.
Ayrıca bu gıdalar bir dış ambalaj içerisinde taşınıyorsa ve depolanıyorsa ve dış
ambalajdan gıdanın ambalajında yer alan etiket bilgileri görünmüyorsa Yönetmeliğin 8 inci
maddesinin 8 inci fıkrası kapsamında; dış ambalajında “gıdanın adı, STT/TETT, özel muhafaza
ve/veya kullanım koşulları ile gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adres bilgisi”nin yer
alması zorunludur. Ancak başka bir ambalajı olmadan çuval, kasa, kova, bidon, sepet, teneke,
torba, kraft gibi ambalaj malzemeleriyle taşınan gıdalar için bu malzemeler dış ambalaj kabul
edilir.
• Restoranda içecek hazırlanmasında kullanılacak 1 lt’lik meyve sularının; başka bir dış
ambalaj ile sevk edilmesi veya depolanması halinde, bu dış ambalaj üzerinde gıdanın adı,
STT/TETT, özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları ile gıda işletmecisinin adı veya
ticari ünvanı ve adres bilgisinin yer alması zorunludur. Ancak 1 lt’lik meyve sularının
üzerinde, bu bilgiler yer alıyorsa ve dış ambalajdan açık bir şekilde ve kolayca
görülebiliyorsa, dış ambalajda ayrıca yer almasına gerek yoktur. 1 lt lik ürüne ait diğer
etiket bilgileri ise ürüne eşlik eden ticari belgede bulunmak zorundadır.
Tavsiye edilen tüketim tarihi ya da son tüketim tarihi bilgisi orijinal ambalajı bozulmuş
ürünlerde değişeceğinden bu bilginin tekrar belirlenmesi ve tüketiciye sunulması satış yerinin
sorumluluğundadır.
• Teneke peynir, zeytin gibi perakende işletmede küçük ambalajlar halinde tüketiciye
sunulan gıdalar ve dondurulmuş gıdaların çözülerek satılması durumunda, STT bilgisi,
68
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
satış yeri tarafından belirlenir. Bu bilgi belirlenirken üretici işletmenin tavsiyesi de
dikkate alınabilir.
• Yukarıda belirtilen gıda işletmecisi (satış yeri) bilgisinin yanı sıra, “üretici işletme”
bilgisinin de tüketiciye sunulması gıda hakkında doğru bilgilendirme yapılması açısından
faydalı olacaktır.
• Ayrıca gıdanın özel muhafaza koşullarını ve/veya kullanım koşullarını gerektirdiği
durumlarda, bu koşullar belirtilir.
• Gerektiğinde, gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya
kullanımını sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilir.
Bu bilgi üretici tarafından sağlanır.
41. Toplu Tüketim Yerlerinde Verilmesi Zorunlu Bilgiler
Toplu tüketim yerlerinde tüketiciye servis edilen gıdaların içeriğinde yer alan bileşenlerle
ilgili tüketicinin talebi halinde işletmeci tarafından bilgilendirme yapılır.
Toplu tüketim yerlerinde herhangi bir gıda ile ilgili gıdanın adı ile birlikte gıdanın
bileşiminde bulunması halinde alerjen, alkol ve domuz kaynaklı bileşene ilişkin bilgilerin
de verilmesi zorunludur.
42. Gıda İşletmesinin Sorumluluğu
Gıda hakkında bilgilendirmeden, gıdayı kendi adı veya ticari ünvanı altında piyasaya arz eden gıda
işletmecisi, ithal edilen gıda hakkında bilgilendirmeden ise ithalatçı sorumludur.
43. Mesafeli Satışta Sorumluluk
Mesafeli satış kapsamında bir gıda işletmecisi gıdayı kendisi üretip kendisi pazarlıyor ise
satış işlemi gerçekleşmeden önce ve teslimat sırasında gıda hakkında bilgilendirmenin son
tüketiciye ulaştırılmasından kendisi sorumludur.
Mesafeli satış kapsamında başka bir gıda işletmecisi tarafından üretilen bir gıda ile ilgili
zorunlu bilgilendirmenin satış öncesinde tüketiciye sunulmasından mesafeli satış kapsamında
gıdayı son tüketiciye arz eden gıda işletmecisi sorumludur.
• A işletmesi tarafından üretilen (A markalı) bir gıdayı e-ticaret üzerinden satışını yapan B
işletmesi son tüketiciye ulaştırıyor ise B işletmesi tüm zorunlu etiket bilgilerini son
tüketiciye sunmakla yükümlüdür.
69
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
44. Elektronik ticarete ilişkin esas ve usuller 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun ile düzenlendiğinden mesafeli satışlar ile ilgili değerlendirmenin başta bu
Kanun olmak üzere ilgili diğer mevzuat hükümleri kapmasında yapılması gerekmektedir.
Otomatik satış makinelerinde veya otomasyon sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı
yapılan hazır ambalajlı olmayan gıdalar için (örneğin otomatik çay-kahve makineleri) gıdanın
adı ve alerjen bilgileri, satın alma işlemi sonuçlanmadan önce tüketicinin
görebileceği/bulabileceği şekilde hazır bulundurulur. Bu durumda sorumluluk, gıdaların
makineye satışı yapan tesis tarafından yüklenmesi halinde tesisin işletmecisine, makinenin
kurulumunu yapan firma tarafından yüklenmesi halinde ise makinenin işletmecisine aittir.
Fason Üretimlerde Gıda Hakkında Bilgilendirme Sorumluluğu
Gıda işletmecisi kendi markası altında başka bir işletmeye fason olarak üretim yaptırıyor
ise ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla gıda hakkında bilgilendirmeden fason
üretim yaptıran gıda işletmecisi sorumludur. “İşletme kayıt numarası” veya “tanımlama işareti”
bilgisi ise üretimi yapan işletmeciye ait olmalıdır.
Fason üretim yapan işletmenin adı ve adresi etiket üzerinde isteğe bağlı olarak ayrıca
verilebilir.
BÖLÜM 7
ÇEŞİTLİ VE SON HÜKÜMLER
45. 20/04/2021 tarihli Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme
Yönetmeliği Hakkında Kılavuz yürürlükten kaldırılmıştır.
46. 47. 48. Gıda işletmecileri, bu Kılavuz ile yeni getirilen hükümlere, Türk Gıda Kodeksi Gıda
Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin geçiş hükümlerine bağlı olarak,
31/12/2026 tarihine kadar uyum sağlarlar. 31/12/2026 tarihinden sonra bu Kılavuz ile
getirilen hükümlere uygun olmayan ürünler piyasada bulunamaz.
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü bu Kılavuzda değişiklik yapabilir.
Bu Kılavuz yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
70
İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000
