Arıcılık Tebliğleri

TÜRK GIDA KODEKSİ ARI ÜRÜNLERİ TEBLİĞİ

TÜRK GIDA KODEKSİ ARI ÜRÜNLERİ TEBLİĞİ

(TEBLİĞ NO: 2024/6)

 

Amaç

MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı, bu Tebliğ kapsamındaki arı (Apis mellifera L.) ürünlerinin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretimi, hazırlanması, işlenmesi, muhafazası, depolanması, taşınması ve piyasaya arzına ilişkin hususları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Tebliğ, gıda veya takviye edici gıda olarak piyasaya arz edilen arı ekmeği, arı poleni, arı sütü, ham propolis, propolis, toz arı sütü ve kurutulmuş poleni kapsar.

(2) Bu Tebliğ, 27/10/2014 tarihli ve 29158 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliğindeki uygulamalarda kullanılacak ürünleri kapsamaz.

Dayanak

MADDE 3- (1) Bu Tebliğ, 19/2/2020 tarihli ve 31044 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4- (1) Bu Tebliğde geçen;

a) Arı ekmeği (Perga): Arı kolonisi ortamında petek gözünde depolanmış arı poleninin fermente olması ile oluşan arı ürününü,

b) Arı poleni: İşçi arıların çiçekli bitkilerdeki polenleri toplayıp kendi bünyelerindeki salgılar ile birleştirdikten sonra küre şeklinde renkli peletler haline getirdiği ve kovandaki tuzaklar yardımıyla hasat edilen arı ürününü,

c) Arı sütü: Genç işçi arılarının hipofarenjiyal ve mandibular bezlerinden salgılanan, pelte kıvamında, açık krem-kemik renginde, kendine özgü koku ve tada sahip, larva içermeyen arı ürününü,

ç) Ham propolis: Bal arılarının, bitkilerin gövde, yaprak ve tomurcuk gibi kısımlarından topladığı reçinemsi maddeleri balmumu ve kendi enzimleri ile karıştırarak oluşturdukları işlenmemiş ürünü,

d) Propolis: Ham propolisin çeşitli çözücülerle ekstraksiyonuyla elde edilen ve propolise özgü yaygın biyoaktif bileşenleri içeren sıvı, konsantre veya toz formdaki işlenmiş ürünleri,

ifade eder.

Ürün özellikleri

MADDE 5- (1) Bu Tebliğ kapsamındaki;

a) Arı sütü ve toz arı sütü EK-1’de belirlenmiş hükümleri,

b) Ham propolis ve propolis EK-2’de belirlenmiş hükümleri,

c) Arı poleni, kurutulmuş arı poleni ve arı ekmeği EK-3’te belirlenmiş hükümleri,

sağlar.

Katkı maddeleri

MADDE 6- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan arı ürünlerinde kullanılan katkı maddeleri hakkında, 13/10/2023 tarihli ve 32338 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

Aroma vericiler ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri

MADDE 7- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan arı ürünlerinde aroma vericiler ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri kullanılmaz.

Bulaşanlar

MADDE 8- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 5/11/2023 tarihli ve 32360 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

Pestisit kalıntıları

MADDE 9- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerdeki pestisit kalıntı miktarları hakkında, 27/9/2021 tarihli ve 31611 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

Veteriner ilaç kalıntıları

MADDE 10- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerdeki veteriner ilaç kalıntıları hakkında, 7/3/2017 tarihli ve 30000 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

Hijyen

MADDE 11- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği ile 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Hijyeni Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.

Ambalajlama ve piyasaya arz

MADDE 12- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürün 5/4/2018 tarihli ve 30382 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik hükümleri uygulanır.

(2) Propolis tek başına sadece takviye edici gıda olarak piyasaya arz edilir.

(3) Ham propolis doğrudan son tüketiciye arz edilemez.

Etiketleme

MADDE 13- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerin etiketlenmesinde, 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

(2) Takviye edici gıda olarak piyasaya arz edilen ürünler 2/5/2013 tarihli ve 28635 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, İşlenmesi ve Piyasaya Arzına İlişkin Yönetmelik kapsamında belirlenmiş etiketleme kurallarına uygun olmak zorundadır.

Beslenme ve sağlık beyanı

MADDE 14- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler, beslenme beyanı yönünden 20/4/2023 tarihli ve 32169 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Beslenme Beyanları Yönetmeliğine ve sağlık beyanları hakkında 20/4/2023 tarihli ve 32169 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olmak zorundadır.

Taşıma ve depolama

MADDE 15- (1) Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin taşınmasında ve depolanmasında, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi hükmü uygulanır.

(2) Toz arı sütü, kurutulmuş arı poleni ve kurutulmuş arı ekmeği dışında arı sütü, arı poleni ve arı ekmeği üretiminden son tüketiciye arz edilene kadar +8 °C ve altı sıcaklıklarda muhafaza edilir.

Numune alma ve analiz metotları

MADDE 16- (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerden Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde belirtilen kurallara uygun olarak numune alınır ve bu ürünler hakkında, uluslararası kabul görmüş analiz metotları uygulanır.

İdari yaptırım

MADDE 17- (1) Bu Tebliğe aykırı davrananlar hakkında 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun ilgili maddelerine göre yaptırım uygulanır.

Uyum zorunluluğu

GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Tebliğ kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmecileri, bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır.

(2) Bu Tebliğin yayımı tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar 31/12/2025 tarihine kadar piyasada bulunabilir.

Yürürlük

MADDE 18- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 19- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Orman Bakanı yürütür.

TÜRK GIDA KODEKSİ BAL TEBLİĞİ

TÜRK GIDA KODEKSİ BAL TEBLİĞİ

(TEBLİĞ NO: 2020/7)

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, balın tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretilmesi, hazırlanması, işlenmesi, depolanması, nakledilmesi ve

piyasaya arz edilmesi aşamalarında taşıması gereken özellikleri belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ bal arısı (Apis mellifera) tarafından üretilen balı kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 19/2/2020 tarihli ve 31044 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine dayanılarak

hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Tebliğde geçen;

a) Bal: Bitki nektarlarının, bitkilerin canlı kısımlarının salgılarının veya bitkilerin canlı kısımları üzerinde yaşayan bitki emici böceklerin salgılarının,

bal arısı tarafından toplandıktan sonra kendine özgü maddelerle birleştirerek değişikliğe uğrattığı, su içeriğini düşürdüğü ve petekte depolayarak

olgunlaştırdığı, doğası gereği kristallenebilen doğal ürünü,

b) Çerçeve: Arıların doğrudan petek yaptığı veya içine temel peteklerin yerleştirildiği malzemeyi,

c) Fırıncılık balı: Yabancı tat ve kokuya sahip veya fermentasyona başlamış veya fermente olmuş veya yüksek sıcaklıkta işlem görmüş,

endüstriyel veya daha sonra işlenecek diğer gıda maddelerinde bileşen olarak kullanılma amaçlı balı,

ç) Karakovan: Çalıdan örme sepetler ve içi oyulmuş ağaç kütükleri gibi belirli bir standardı olmayan ve modern arıcılık tekniklerinin

uygulanmasına imkân vermeyen kovanları,

ifade eder.

(2) Bu Tebliğde geçen bal çeşitleri;

a) Kaynağına göre;

1) Çiçek balı: Bitki nektarından elde edilen balı,

2) Salgı balı: Bitkilerin canlı kısımlarının salgılarından veya bitkilerin canlı kısımları üzerinde yaşayan bitki emici böceklerin (Hemiptera)

salgılarından elde edilen balları,

2.1) Çam balı: Bazı çam ağaçları (Pinus brutia, P. nigra, P. pinea) üzerinde yaşayan Marchalina hellenica (koşnil)’nın gelişim döneminde bu

ağaçların karbonhidratça zengin tatlı özsuyundan oluşturduğu bal çiğinin, bal arıları tarafından toplanıp değişikliğe uğratarak ürettiği salgı balını,

b) Üretim ve/veya pazara sunuluş şekline göre;

1) Petekli bal: Petek gözlerinde yavru içermeyen, bal mumuyla kabartılan temel petekli çerçevelere depolanan ve peteğin tümü veya büyük

bölümü sırlanmış olarak satışa sunulan balı,

2) Doğal petekli bal: Temel petek kullanılmadan, standart kovanlarda arılar tarafından peteği ile beraber üretilen balı,

3) Karakovan balı: Temel petek kullanılmadan, karakovanlarda arılar tarafından peteği ile beraber üretilen balı,

4) Süzme bal: Sırları alınan yavrusuz peteklerden santrifüj yolu ile elde edilen balı,

5) Petekli süzme bal: Süzme bal içerisinde petekli bal parçaları ile hazırlanmış balı,

6) Sızma bal: Sırları alınmış yavrusuz peteklerden, doğal akışı ile sızdırılarak elde edilen balı,

7) Pres balı: Yavrusuz peteklerin doğrudan veya 45°C’yi aşmamak üzere ısıtılarak preslenmesi ile elde edilen balı,

8) Filtre edilmiş bal: Süzme işlemi sırasında 0.2 mm’nin altında gözenek büyüklüğüne sahip filtrasyon malzemeleri kullanılarak yabancı organik

veya inorganik maddelerin uzaklaştırılması sonucunda polen içeriği azalmış balı,

ifade eder.

Ürün özellikleri

MADDE 5 – (1) Bu Tebliğ kapsamında piyasaya sunulan veya insan tüketimi amacıyla herhangi bir gıda maddesinde bileşen olarak kullanılan

balların, Ek-1’de yer alan kriterlere ve aşağıdaki özelliklere uygun olması gerekir:

a) Bal esas olarak çoğunluğu fruktoz ve glukoz olmak üzere farklı şekerlerden, organik bileşiklerden, enzimlerden ve polenlerden oluşur. Bala

gıda katkı maddeleri de dâhil olmak üzere hiçbir gıda bileşeni veya dışarıdan hiçbir madde katılmaz. Balın, doğal bileşiminde bulunmayan organik

ve/veya inorganik maddelerden ari olması gerekir.

b) Fırıncılık balı dışında; bal, bala ait olmayan yabancı tat ve kokuya sahip olamaz, balın fermantasyonu başlamış olamaz, asitliği yapay olarak

değiştirilmez ve bal içerdiği doğal enzimleri parçalayacak veya önemli düzeyde inaktive edilecek şekilde ısıtılmaz.

c) Filtre edilmiş bal ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla yabancı organik veya inorganik maddelerin ayrılması sırasında kaçınılmaz olan

kayıplar dışında baldan polen veya bala özgü diğer bileşenler uzaklaştırılamaz. Filtre edilmiş bal dışında hangi aşamada olursa olsun ballara 0.2 mm’nin

altında filtrasyon uygulanmaz.

ç) Balın tadı ve aroması, balın kaynağına ve üretildiği bitkinin türüne bağlı olarak değişmekle birlikte, balın kendine özgü koku ve tada sahip

olması gerekir.

d) Balın rengi su beyazından koyu amber renge kadar değişebilir. Salgı balının renginin pfund skalasına göre en az 60 olması gerekir.

e) Balın kıvamı akışkan, viskoz, kısmen veya tamamen kristalize olabilir.

f) Etiketinde balın kaynağını aldığı çiçek, bitki, bölge veya coğrafya belirtilen ballara filtre edilmiş bal ilave edilemez.

g) Etiketinde botanik kaynağı belirtilen ballarda, balların bu özellikleri Ek-2’de verilen polen oranları ile uyumlu olur.

ğ) Bu Tebliğ kapsamında Ek-1’de belirlenen kriterler, krem bal ve kristalize bal olarak adlandırılan ballar için de geçerlidir.

h) Petekli ballarda, peteğin en az % 80’inin sırlanmış olması gerekir.

ı) Temel petekte balmumunun doğal yapısında bulunmayan, parafin, serezin, iç yağı, reçine, oksalik asit gibi organik maddeler ile ağartıcı

maddeler gibi inorganik maddeler bulunamaz. Ayrıca bir gram petekte Amerikan Yavru Çürüklüğü etkeni Paenibacillus larvae spor ve vejetatif formu

ile Nosemosis etkenleri Nosema apis ve Nosema ceranae sporları bulunamaz.

i) Karakovan balı ve doğal petekli ballar süzme bal olarak piyasaya arz edilemez.

j) Karakovan balı ve doğal petekli bal adıyla piyasaya arz edilecek ballarda, peteğin parçalanmaması ve süzme bal ilave edilmemesi gerekir.

Katkı maddeleri

MADDE 6 – (1) Bala hiçbir katkı maddesi katılamaz.

Aroma vericiler ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri

MADDE 7 – (1) Bala hiçbir aroma verici ve aroma verme özelliği taşıyan gıda bileşenleri katılamaz.

Bulaşanlar

MADDE 8 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan

Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.Pestisit kalıntıları

MADDE 9 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 25/11/2016 tarihli ve 29899 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda

Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.

Veteriner ilaç kalıntıları

MADDE 10 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 7/3/2017 tarihli ve 30000 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi

Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde yer alan hükümler

uygulanır.

Hijyen

MADDE 11 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan

Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği ile 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Hijyeni

Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır.

Ambalajlama

MADDE 12 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürün ambalajlarında, 5/4/2018 tarihli ve 30382 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda

Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelikte yer alan hükümler uygulanır.

Etiketleme

MADDE 13 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda

Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde yer alan hükümler uygulanır. Bu genel kurallara ek olan kurallar aşağıda

verilmiştir:

a) Etikette “1 yaşından küçük bebeklere bal yedirilmemelidir” ifadesi yer alır.

b) Çerçeveli balda net miktara “çerçeve ağırlığı” dahil değildir. Çerçevelere arıcıların işletme numaraları yazılır.

c) Etikette kaynağına göre bal, salgı balı veya çiçek balı olarak adlandırılır. Salgı balının kaynağı çam balı ise bal ‘çam balı’ olarak adlandırılır,

çam balı ile birlikte salgı balı ifadesi de kullanılabilir.

ç) Filtre edilmiş ballar ve fırıncılık balları hariç olmak üzere, balın botanik kaynağı belirli ise ve bal bu kaynağa ait duyusal, fiziksel, kimyasal ve

palinolojik özellikleri belirgin şekilde taşıyorsa, gıdanın adı “ayçiçeği balı, ıhlamur balı” gibi balın kaynağını aldığı çiçek veya bitkinin adı ile

desteklenebilir.

d) Filtre edilmiş ballar ve fırıncılık balları hariç olmak üzere, bal üretildiği bölgenin florasına ait özelikleri belirgin şekilde taşıyorsa gıdanın adı,

coğrafi işaretten doğan haklara aykırı olmamak kaydıyla, o bölgenin bölgesel, coğrafi veya topografik adı ile birlikte kullanılabilir.

e) Fırıncılık ballarının etiketinde “sadece pişirme amaçlı” ifadesi gıda adına yakın ve kolayca görülebilir bir şekilde yer alır.

f) Fırıncılık ballarının bileşen olarak kullanıldığı bileşik bir gıda maddesinde “bal” ifadesi “fırıncılık balı” yerine bileşik gıda maddesinin isminde

kullanılabilir. Ancak, gıdanın bileşenler listesinde “fırıncılık balı” olarak yer alır.

g) Filtre edilmiş balların ve fırıncılık ballarının etiketinde gıdanın adı ‘filtre edilmiş bal’

,

‘fırıncılık balı’ olarak yazılır. Filtre edilmiş ballarda polen

miktarının azaltıldığı etikette belirtilir.

ğ) Hammadde ambalajı üstünde Arıcılık Kayıt Sistemine kayıtlı olan işletmeye ait hammaddenin kaynağını işaret edecek TÜRKVET Kayıt

Sisteminden alınan işletme numarası bulunur.

h) Balın botanik kaynağının Ek-1’de Latince ismi verilen botanik türlerden biri olması halinde; gıdanın adı balın kaynağını aldığı çiçek veya bitkinin

adı ile desteklenebilir.

ı) Karakovan balları adlandırılırken gıdanın adıyla birlikte “doğal petekli” ifadesi kullanılabilir.

i) Süzme çiçek balı; akışkan olmayan kıvamda, kontrollü koşullarda kristalize edilmesi halinde “krem bal”

, kendiliğinden kristalize olması halinde

ise “kristalize bal” adıyla piyasaya arz edilebilir.

j) 45 °C’den yüksek ısıl işlem görmemiş ve 0.3 mm’den daha büyük filtreler ile filtre edilmiş ballar,

“ham bal” olarak tanımlanabilir.

Taşıma ve depolama

MADDE 14 – (1) Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin taşınması ve depolanması, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinde yer

alan kurallara ek olarak; ballar, paketleme/dolum noktasından tüketiciye ulaştırılana kadar tüm aşamalarda temiz ve kuru yerlerde kokulardan ari

biçimde, doğrudan güneş ışığından korunacak ve 25 °C’yi aşmayacak şekilde muhafaza edilir.

Numune alma ve analiz metotları

MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerden Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde belirtilen kurallara uygun olarak numune

alınır, ürünlere uluslararası kabul görmüş analiz metotları uygulanır.

Avrupa Birliği mevzuatına uyum

MADDE 16 – (1) Bu Tebliğin hazırlanmasında, 20/12/2001 tarihli ve (AT) 2001/110 sayılı Bal ile İlgili Avrupa Parlamentosu ve Konsey

Direktifi dikkate alınmıştır.

İdari yaptırım

MADDE 17 – (1) Bu Tebliğe aykırı davrananlar hakkında 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem

Kanununun ilgili maddelerine göre yaptırımlar uygulanır.

(2) HMF (Hidroksimetilfurfural) ve diastaz sayısına ilişkin değerlendirmelerde ortam sıcaklığı ölçülerek işlem yapılır.

Yürürlükten kaldırılan tebliğ

MADDE 18 – (1) 27/7/2012 tarihli ve 28366 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği (Tebliğ No: 2012/58)

yürürlükten kaldırılmıştır.

Uyum zorunluluğu

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Tebliğ kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmecileri, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan

hükümlere 31/12/2020 tarihine kadar uymak zorundadır.

Yürürlük

MADDE 19 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 20 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Orman Bakanı yürütür.

Ekleri için tıklayınız

TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA ETİKETLEME VE TÜKETİCİLERİ BİLGİLENDİRME YÖNETMELİĞİ KILAVUZU

T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA ETİKETLEME VE TÜKETİCİLERİ BİLGİLENDİRME

YÖNETMELİĞİ KILAVUZU

AMAÇ VE KAPSAM

Bu Kılavuz, gıdaların etiketinde, tanıtımında, sunumunda ve reklâmında kullanılan terimler ve

ifadeler ile ilgili olarak; tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini sağlamak ve yanıltılmasını

önlemek, gıdaların etiketlenmesi, sunumu, tanıtımı ve reklamında yer alan yazılı ve görsel

bilgilerin, kullanılan terimlerin ve ifadelerin kullanım koşulları konusunda gıda işletmecilerine

yardımcı olmak ve resmî kontroller sırasında yapılacak değerlendirmelerde uygulama birlikteliği

sağlamak amacı ile hazırlanmıştır.

Bu Kılavuz 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem

Kanununun 21 inci, 22 nci, 23 üncü, 24 üncü, 27 nci, 28 inci, 32 nci ve 34 üncü maddelerine

dayanılarak hazırlanmış olan 26.01.2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete‘de

yayımlanarak yürürlüğe giren Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme

Yönetmeliği çerçevesinde hazırlanmıştır.

Kılavuz, kullanıcıları tarafından yapılacak değerlendirmelerde genel çerçevenin çizilmesi

amacıyla hazırlanmış olup söz konusu gıdalar için Türk Gıda Kodeksi kapsamında bütüncül bir

değerlendirmenin yapılması gerekmektedir. Ayrıca değerlendirmede yol gösterici olması

açısından, maddeler altında “(•) şeklinde” işaret konularak bazı örneklere yer verilmiştir.

BÖLÜM 1

GENEL UYGULAMA ESASLARI

1. Temel Görüş Alanı

Temel görüş alanı bir ambalajın, tüketici tarafından ilk bakışta yüksek bir olasılıkla görülmesi

beklenen, gıdanın karakteri ve doğası ve uygulanabilirse markasına dayanarak tüketicinin ürünü

hemen tanımasına imkân veren ve birden fazla bulunması halinde gıda işletmecisi tarafından

seçilen, markanın en büyük yazıldığı ve genellikle en geniş yüzeyi içeren görüş alanıdır.

2. Genel Esaslar

Bu kılavuzla belirlenen kurallar; gıdaların özel mevzuatında belirlenen hükümler saklı

kalmak kaydıyla uygulanır.

Takviye Edici Gıdalar mevzuatında yer alan özel hükümler.

Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Tebliğinde tanımlanan “natürel” ifadesi.

1

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Türk Gıda Kodeksi Reçel, Jöle, Marmelat ve Tatlandırılmış Kestane Püresi Tebliğinde

tanımlanan geleneksel reçeldeki “geleneksel”, ekstra geleneksel ifadesi.

Türk Gıda Kodeksi Yumurta Tebliğinde tanımlanan ekstra taze yumurtadaki “ekstra

taze” ifadesi.

Türk Gıda Kodeksi Meyve Suyu Benzeri Ürünler Tebliğinde yer alan “%100” ifadesi.

Gıda hakkında bilgilendirme; etiket veya gıdaya eşlik eden diğer materyal veya modern

teknoloji araçları ile sözlü iletişimi de kapsayan diğer araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulan

ve gıda ile ilgili olan bilgilendirme olarak tanımlanmaktadır.

Gıdalar, tüketiciyi yanıltmayacak ve bilinçli bir seçim yapabilmesini sağlayacak biçimde

etiketlenmeli ve tanıtılmalıdır. Gıdanın etiketlenmesi, tanıtımı ve reklamı bu doğrultuda açık

ve bilgilendirici olmalıdır

Bir etiketin veya tanımlamanın yanıltıcı olarak kabul edilip edilmeyeceği

değerlendirilirken gıdanın etiketlenmesi, tanıtımı, sunumu ve reklamı bir bütün olarak ele

alınmalıdır.

Gıdanın etiketlenmesi, gıdanın nitelikleri açısından yanıltıcı olmamalıdır. Buna göre

gıdanın etiketinde yer alan marka, gıdanın adı, ifade, terim ve görseller, gıdanın özellikle

doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi ve üretim metodu

açısından başka bir ürün grubunu çağrıştırmamalıdır.

Kokolin ile çikolata aynı görsele sahip olduğu için ambalajın temel görüş alanında yer

alan gıdanın adında kokolin olduğu açıkça belirtilir.

Margarin etiketlerinde tereyağını çağrıştıracak şekilde süt, yayık, kova, güğüm vb.

görseller kullanılamaz.

Zeytinyağı hariç bitkisel yağlarda, zeytinyağını çağrıştıracak zeytin veya zeytin ağacı

görseline ve zeytinyağı tadında/lezzetinde vb. ifadelere yer verilemez.

Bu kılavuzda kullanılmasına izin verilen terimlerin ve ifadelerin eş anlamlılarının yanı sıra,

aynı anlama gelen diğer dillerdeki karşılıkları da kullanılabilir.

“Doğal” teriminin kullanılmasına izin verilen bir gıdada “natürel/tabii/natural”,

“Taze” teriminin kullanılmasına izin verilen bir gıdada “fresh”,

vb. terimler kullanılabilir.

2

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Gıdaların markası Yönetmelikte belirtilen “etiket” ve “etiketleme” tanımları kapsamında

yer aldığından, Yönetmelik hükümlerine uygun olmayan markalar gıdaların etiketlenmesinde,

tanıtımında, sunumunda ve reklamında kullanılamaz.

Organik olmayan gıdalar için eco, biyo vb. markalar

Gıda işletmecisinin adında/ticari ünvanında yer alan terimler, tüketicide yanlış bir algı

yaratacak şekilde kullanılamaz. Gıda işletmecisinin adında/ticari ünvanında, tüketiciyi

yanıltabilecek terim ve ifadeler yer alıyor ve gıda bunları karşılayabilecek durumda değilse, bu

ad etiket üzerinde söz konusu ürünle doğrudan ilişkilendirilemeyecek ve dikkat çekici olmayan

bir yere yerleştirilerek punto, stil veya arka plan rengi aracılığı ile ön plana çıkarılmaz. Gıda

işletmecisinin adında/ticari ünvanında yer alan tüm karakterler aynı puntoda olacak şekilde

yazılır.

Ticari ünvanı “Organik Ürünler A.Ş.” olan bir firma tarafından üretilen organik olmayan

bir gıdanın etiketinde ticari ünvan, gıdanın organik olduğu algısı yaratmayacak şekilde

yer almalıdır.

Sugarless” ticari ünvanına sahip bir firmanın ürettiği bir gıdada şeker bulunması halinde

ticari ünvan etikete söz konusu gıdanın şekersiz olduğu algısı yaratmayacak şekilde

yazılmalıdır.

Gıdaların etiketlerinde, reklamlarında, broşürlerinde ve web sayfalarında kullanılan

resimler ve örnekli gösterimler, tüketiciler üzerinde gıdanın adından ve diğer açıklayıcı

ifadelerden daha etkili olabilmektedir. Bu resimler ve gösterimler, tüketiciyi yanıltıcı terimler

ve ifadelerle aynı şekilde incelemeye ve kontrole tabi tutulmalıdır. Arka plandaki gösterimler

ve resimler, gıdanın çeşidi, bileşimi, kalitesi veya menşei açısından tüketiciyi yanıltmamalıdır.

Üretiminde gıda bileşeni yerine tamamen aroma verici kullanılan bir gıdanın, etiketinde

o gıda bileşeninin gerçek görseli kullanılamaz, ilgili gıda bileşeninin çizimi kullanılabilir ve bu

durumda gıdanın “aromalı” olduğu çizimin bulunduğu her görüş alanında yazılır. Ürünlerde

gıda bileşeni olarak meyve/sebze, baharat vb. ile birlikte aynı tadı veren bir aroma verici

kullanılması durumunda, meyve/sebze veya baharatın etikette gerçek görseline yer

verilmesinde; kullanılan bileşenin kullanım formu, kullanım miktarı ve kullanılan aromanın

miktarı gibi hususlar göz önünde bulundurularak kapsayıcı bir değerlendirme yapılmalıdır.

Meyve/sebze veya baharat gibi gıda bileşeninin etikette gerçek görseline yer verilmesinde;

önemli miktarda tadı verenin meyve/sebze, baharat vb. gıda bileşeni olması, kullanılan aroma

vericinin meyve/sebze, baharattan daha az miktarda kullanılmış olması temel yaklaşımdır.

3

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İçeriğinde çilek veya şeftali meyvesi içeren ve bunun yanında meyveden daha fazla çilek

veya şeftali aroma vericisi kullanılan bir gıdada, çilek veya şeftali baskın tadını veren

meyvenin kendisi değil de aroma verici olacağından, diğer tüm bileşenlerden daha fazla

öne çıkartılacak şekilde çilek veya şeftali görseline yer verilmesi, ortalama tüketici

nezdinde ürün içeriğinde çok fazla miktarda meyve olduğu algısı oluşturacağından ve

tüketicinin satın alma tercihini doğrudan etkileyeceğinden kullanımı uygun değildir.

Nane/kahve/tarçın/vanilya gibi bileşenler içeren bir gıdada, bu bileşenler baskın bir tada

sahip olduğu için bunlardan daha fazla miktarda bu gıdaların aroma vericisi kullanılsa

dahi, etikette bu gıdaların gerçek görseline yer verilmesinde sakınca olmayacaktır. Zira

ortalama tüketici nezdinde ürün içeriğinde fazla miktarda nane/kahve/tarçın/vanilya

olmayacağı anlaşılacaktır.

Özel mevzuatı gereği gıdanın adında “aromalı” ifadesi geçiyor ise ve ürün bileşeninde

aromadan fazla miktarda meyve/sebze, baharat gibi gıda bileşeni bulunuyorsa bu ürünlerde

gerçek gıda görseli kullanılabilir.

İlk bakışta etikette kullanılan meyve/sebze, baharat vb. görselin gerçek mi çizim mi

olduğu anlaşılamıyor ise görselin gerçek mi çizim mi olduğu resmî kontrollerde veya talep

edilmesi halinde gıda işletmesi tarafından sunulacak etiket tasarımı ve çizim çalışmaları ile

belirlenir.

Sadece aroma kullanılan bir gıdada sadece aroması verilmek istenen gıdaya atıf yapılarak

gıdanın kendisi kullanılmış algısı oluşturulamaz.

Peynirin kendisi kullanılmadan sadece peynir aroması kullanılan bir kekte, “peynirli”

ifadesi kullanılamaz, bu durumda “peynir aromalı” ifadesi kullanılmalıdır.

Sütlü buz ve bitkisel yağlı sütlü buz hariç olmak üzere yenilebilir buz karışımlı gıdaların

etiketlerinde inek, koyun vb. görsellere yer verilmez.

Yenilebilir buzlu ürünlerin etiketlerinde yer alan ifadeler, ürünün dondurma olduğu algısı

oluşturamaz.

Platinium, platin, altın, gold, 24 Ayar, 18 Ayar, gümüş gibi ifadeler gıdanın karakteristik

özelliği, doğası, bileşimi ile ilgili olmadığında tüketiciyi yanıltıcı olarak değerlendirilmez.

Terimler ve ifadeler kullanılırken gıdanın hangi özelliğini tanımladığı her bir durum için

açık ve net olmalıdır.

4

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Üretiminin bazı aşamaları el ile gerçekleştirilmeyen gıdalarda “el yapımı” ifadesinin

kullanımı yanıltıcı olacaktır. Yapılacak açıklama üretimin elle yapılan aşamasına ait

olmalıdır.

Bir yufkacı yufka yapacağı hamuru elinde yoğurmuyor ancak yufkaları elinde açıyorsa

bu durumda “el yapımı” ifadesi kullanılabilir. Çünkü yufka üretiminde elde açma işlemi

tüketicinin el yapımı algısını karşılayacak bir ifade olacaktır. Ancak, yaprak sarmasında

bir kısım işlemler elde yapılmış olmasına rağmen gıdaya özelliğini kazandıran sarma

işlemi makinede gerçekleştirilmiş ise bu durumda el yapımı ifadesinin kullanılması uygun

olmaz.

Endüstriyel ölçekte üretilen gıdalar için “ev yapımı” ifadesi kullanılamaz. Ancak “ev

yapımı tadında” ifadesi tüketici tercihine bırakıldığından kullanılabilir.

Coğrafi işaretler ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, “Meksika usulü

tavuk, Edirne usulü ciğer vb. şeklinde gıdanın tat, lezzet, pişirme tekniği, üretim yöntemi gibi

spesifik bir özelliğine atıf yapan ifadeler kullanılabilir.

Süt ve süt ürünleri etiketinde “köy”, “ev”, “geleneksel”, “çiftlik”, “%100” gibi ifadelere

yer verilemez. Ancak çiftlik vb. görselleri ile “sade içme sütlerinde” %100 ifadesi kullanılması

bu kapsamda değerlendirilmez.

Özel mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydı ile gıda ürünleri markaları, ürünün köy ürünü

olduğu algısı yaratacak şekilde kullanılamaz.

Kanatlı hayvan ürünlerinde, tüketiciyi yanıltacak şekilde hayvanların yetiştirme

metoduna uygun olmayan görseller kullanılamaz.

Gıda etiketlerinde kullanılan her bir ifade; gıdanın kimliği, doğası bileşeni bakımından

tüketiciyi yanıltıcı olmayacak şekilde kendi içinde aynı stil, aynı renk ve aynı punto

büyüklüğünde olmalıdır.

“EV YAPIMI tadında”, “ilave ŞEKER İÇERMEZ”, “PORTAKAL aromalı”,

PORTAKAL AROMALI”, gibi farklı karakterlerde, farklı stillerde, farklı renk ve

puntoda yazım şekilleri uygun değildir.

Gıda terminolojisinde toplu tüketim yerleri için "ev dışı tüketim" ve "HORECA (Hotel,

Restoran, Kafe)" ifadeleri de kullanılabilmektedir. Doğrudan tüketiciye arz edilen ürünler aynı

zamanda ev dışı yani HORECA diye tabir edilen toplu tüketim yerlerinde de kullanılabildiği

gibi ambalaj büyüklüğü vb. sebeplerle sadece toplu tüketim yerlerine yönelik ürünler de

üretilebilmektedir. Toplu tüketim yerlerine yönelik üretilen ürün etiketlerinde yer alan

5

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

“catering”, “profesyoneller için”, “pastaneler için”, “lokantalar için” vb. ifadelerin tüketici

nezdinde ürün içeriğinin son tüketiciye yönelik hazır ambalajlı ürünlerden farklı olduğu algısı

oluşturmaması gerekir.

Toplu tüketim yerlerine yönelik ürün etiketlerinde “ev dışı tüketime uygundur”, “ev dışı

kullanım” vb. ifadelerin kullanılması tüketicide farklı algıya sebep olabileceğinden bu

ifadelerin kullanılması uygun değildir. Bu tür ürünlerde kullanıcı hedef kitlesini vurgu

yapmak için “catering”, “profesyoneller için”, “pastaneler için”, “lokantalar için” vb.

tüketiciyi yanıltıcı olmayacak ifadelere yer verilebilir.

Yönetmelikte tanımlanan gıdanın adı, net miktarı ve hacmen %1,2’den fazla alkol içeren

içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi, tüketicinin ilk bakışta rahatlıkla görebileceği temel

görüş alanında yer almalıdır. Alkollü içeceklerde, hacmen gerçek alkol derecesi verilirken,

sayısal değerin önünde/arkasında “%” işareti olması kaydıyla Alkol ifadesi yerine “Alcohol”

veya kısaltması “Alc.” ifadeleri de kullanılabilir.

Gıda işletmelerinin sadece aynı il sınırları içerisinde ve kayıt/onay numarası değişikliği

gerektirmeyen ünvan ve/veya merkez veya üretim yeri adreslerinde değişiklik olması

durumunda; GGBS’de açıklama bölümüne gerekli açıklamanın yapılması kaydıyla eski ünvan

ve/veya adres bilgilerini içeren basılı etiketler 6 ay süreyle kullanılabilir. Bu süre zarfında

piyasaya arz edilen gıdalar raf ömrü boyunca piyasada bulunabilir.

İthal gıda ürünlerinin etiketlerinde gıda işletmecisi olarak ithalatçı firmanın ünvanı ve

adresinin yer alması yeterli olup bir kayıt/onay numarası yazılması zorunlu değildir.

BÖLÜM 2

BELİRLİ TERİM VE İFADELERİN GIDA ETİKETLERİNDE KULLANIMINA

İLİŞKİN ÖZEL UYGULAMA ESASLARI

3. “Doğal” Teriminin Kullanımı

“Doğal” terimi, tek bileşenden oluşan (katkı, aroma vb. dahil hiçbir ilave bileşen

içermeyen) fiziksel, enzimatik veya mikrobiyolojik işlemler dışında herhangi bir işleme tabi

tutulmamış, bitki, algler, mantar, hayvan, mikroorganizma veya mineral kaynaklı olan ve doğal

yapısında önemli bir değişikliğe sebep olacak herhangi bir işlem uygulanmamış gıdaları

tanımlamak için kullanılabilir.

“Doğal” teriminin kullanımı için genel gereklilikleri karşılayan pastörize süt, UHT süt,

siyah çay, bitki çayları, yumurta, bal, kahve, taze ve kurutulmuş, dondurulmuş meyve-

sebze, yoğurt, natürel sızma zeytinyağı vb.

6

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Üretimi için elzem olan kültür ve enzimler dışında bir bileşen kullanılmamış olan

sade/aromalandırılmamış süt ürünleri “doğal” olarak tanımlanır. Bu kapsamda yoğurt,

kefir vb. süt ürünleri de doğal olarak değerlendirilir.

Gıdanın bütün bileşenleri bu kılavuzdaki doğal ile ilgili hükümleri karşılıyor ise söz konusu

gıda için; “Doğal bileşenlerden üretilmiştir”, “Doğal bileşenler kullanılmıştır” vb. ifadeler

kullanılabilir. Bu durumda ‘doğal’ kelimesi punto, renk, yerleşim, vb. vurgulama yöntemleri

vasıtasıyla tek başına ön plana çıkarılmamalı, kullanılan ifadenin tümü aynı renk, aynı punto,

aynı yazı karakterinde olacak şekilde belirtilmelidir.

Bergamot aromalı çay için “Doğal bileşenlerden üretilmiştir”, “Doğal bileşenler

kullanılmıştır” vb. ifadelerin kullanılması durumunda bergamot aromasının doğal aroma

verici olması ve çayın bu kılavuzda belirlenen doğal gerekliliklerini karşılaması

gerekmektedir.

Doğal” teriminin kullanılabileceği tüm gıdaların bu bölümde belirlenen koşulları

karşılaması beklendiğinden, “%100 doğal”, “gerçek doğal”, “hakiki doğal”, “en doğal” vb.

ifadeler kullanılamaz.

Tüm bileşenleri bu kılavuzda belirtilen doğal kriterlerini karşılamayan gıdalarda herhangi

bir bileşen için “doğal” ifadesi kullanılamaz.

Vişneli Kek için kullanılan vişne doğal olmasına rağmen kek kısmının doğal olmayan

bileşenler içermesi halinde “doğal vişne” ifadesine yer verilemez.

4. “Saf/ Pure” Teriminin Kullanımı

“Saf/pure” terimi gıdanın saf olduğu ve aynı gıdanın “saf olmayan” alternatiflerinin de

bulunabileceği algısına neden olacak şekilde kullanılmaz. Saf/pure ifadesi gıdanın adında

yazılmaması ve ürünü tanımlamaması koşuluyla ürünün markasında veya ticari ünvanında

bulunabilir.

Saf çikolata, saf salep, saf kaymak, saf zeytinyağı gibi ifadeler kullanılamaz.

5. “Taze” Teriminin Kullanımı

"Taze" terimi üretim veya hasattan sonra kısa bir süre içerisinde son tüketiciye satılan

ürünler için kullanılabilir. Ancak, modern dağıtım ve muhafaza yöntemleri ürünün kalitesini

kaybetme süresini belirgin olarak artırabildiğinden “taze” terimi tüketicide yanlış algıya neden

olmayacak şekilde kullanılmalıdır.

“Taze” terimi işlenmemiş gıdaları tanımlamak için kullanılabilir.

7

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Hazır ambalajlı bir bisküvinin etiketinde “fırından taze” ifadesi kullanılamaz.

“Taze” terimi bu kılavuzda belirlenen koşullar dışında; fırından taze, bahçeden taze,

denizden taze, mutfaktan taze vb. şekilde kullanılamaz.

“Taze” terimi sadece anlamının açık olduğu durumlarda kullanılmalıdır. Bu şekilde

kullanıldığında, tüketicilerin benzer gıdalar arasındaki farkı anlamasına yardımcı olmalıdır.

Sadece taze meyvelerden üretilen taze meyve salatası.

Satış noktasında soğukta muhafaza edilen ve raf ömrü çok kısa olan taze süt ürünleri

(düşük sıcaklıklarda pastörizasyon işlemi uygulanmış krema, kaymak gibi).

Piyasadaki benzerlerine göre raf ömrü daha kısa olan pastörize edilmeyen bira.

Hazır ambalajlı gıdalarda; “taze pişmiş”, “taze hazırlanmış”, “taze fırınlanmış”, “taze

toplanmış”, “taze sıkılmış” gibi ifadeler kullanılamaz.

Paketleme, depolama ve piyasaya arz zincirinde gıdanın tazeliğini etkileyen bir işlem

yapıldığında gıdanın taze olduğunu ima edecek şekilde ifadeler kullanılamaz. Ancak bu işlemin

o gıdanın tazeliğini korumak üzere yapıldığına dair bir beyana yer verilebilir.

Vakum veya kontrollü atmosferde paketleme yapılan bir gıda etiketinde “tazeliğini

korumak üzere koruyucu atmosferde ambalajlanmıştır” vb. şeklinde ifadeler

kullanılabilir.

Meyve ve Sebzeler için “Taze” teriminin kullanılması

“Taze” terimi meyve ve sebzelerin işlenmemiş olduğunu vurgulamak ve yakın zaman önce

hasat edildiğini ifade etmek için kullanılır. Dondurulmuş, konserve, kurutulmuş, salamura vb.

işlenmiş meyve ve sebzeler için bu terim kullanılmaz.

Meyve Suyu İçin “Taze” Teriminin Kullanılması

“Taze” terimi, meyve suları için doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamalıdır. Ancak başka

hiçbir bileşen içermeyen ve sıkma işlemi ile üretilen meyve sularında; sıkma işleminin hemen

ardından ambalajlanmış olması ve günlük (raf ömrü 24 saat) tüketilmesi koşuluyla “taze

sıkılmış” ifadesi kullanılabilir.

Et için “Taze” Teriminin Kullanılması

5.9.1. Karkas veya parça etler bir hijyen kuralı olarak kesimin ardından soğutulmaktadır.

“Taze” terimi, çiğ etin; baharat, çeşni, gıda katkı maddesi vb. diğer bileşenlerle işlenen etten

8

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

farkını ortaya koymak için kullanılmaktadır. Soğutulmuş karkas veya parça etler için “taze”

terimi kullanılabilir.

5.9.2. Dondurulmuş etler ile baharat, çeşni, gıda katkı maddesi vb. diğer bileşenlerle işlenen

etler için “taze” terimi kullanılmaz.

Balık için “Taze” Teriminin Kullanılması

Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde yer alan “taze balıkçılık

ürünleri” kapsamına giren ürünler için “Taze” terimi kullanılabilir. Buna göre;

5.10.1. Buzun üstünde soğutulmuş olarak muhafaza edilen balıklar için “Taze” terimi

kullanılabilir. Ancak dondurulmuş olarak depolanan balıklar için bu terim kullanılmaz.

5.10.2. Tüketiciler tarafından “taze” olarak değerlendirilmediğinden önceden dondurulmuş

olan ve çözündürülerek satılan balıklar için “taze” terimi kullanılmaz.

5.10.3. Tütsülenmiş veya marine edilmiş/tuzlanmış balıklar, korunmuş/işlemden geçmiş

olduklarından “taze” terimi kullanılmaz.

İçme Sütleri İçin “Taze” Teriminin Kullanılması

Pastörize edilen içme sütleri için “pastörize taze içme sütü” ifadesi kullanılabilir. Ancak, UHT

ve Sterilize sütler için “taze” terimi kullanılamaz.

Bileşenler İçin “Taze” Teriminin Kullanılması

5.12.1. “Taze bileşenler kullanılarak üretilmiştir” veya “Taze bileşenlerden üretilmiştir”

ifadesi sadece, işlenmiş herhangi bir bileşen (kurutulmuş, dondurularak kurutulmuş,

dondurulmuş, konsantre, konserve, tütsülenmiş, toz, vb.) içermeyen gıdalarda kullanılabilir.

Karışık meyve püresi üretiminde tamamen taze meyveler kullanılmışsa “Taze bileşenler

kullanılarak üretilmiştir” ifadesine yer verilebilir.

5.12.2. “Taze X kullanılarak üretilmiştir” ifadesi sadece, X bileşeni işlenmemiş bir bileşen

olduğunda ve gıda bu bileşenin işlenmiş eşdeğerini içermediği durumda kullanılabilir.

“Taze domates kullanılarak üretilmiştir” şeklinde tanımlanan bir gıda, kurutulmuş

domates içermemelidir.

“Pastörize taze içme sütü kullanılarak üretilmiştir” şeklinde tanımlanan bir gıda, süttozu

içermemelidir.

Hızlı dondurulmuş gıdalar için; “taze bileşen kullanılarak üretilmiştir” veya “taze …dan

dondurulmuştur” ifadeleri kullanılabilir.

9

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

6. “Günlük” Teriminin Kullanımı

Günlük terimi sadece raf ömrü 24 saat olan gıdalar için kullanılabilir. “Günlük” teriminin

kullanılması halinde üretim tarihi Yönetmeliğe uygun şekilde zorunlu olarak verilir.

Pastörize içme sütünde “günlük” terimi kullanılamaz.

7. “Geleneksel” Teriminin Kullanımı

“Geleneksel” teriminin gıdanın adında kullanılabilmesi için;

7.1.1. Belirli gıdalara veya gıda gruplarına yönelik olarak yayımlanan dikey gıda kodeksinde

tanımlanmış olması (Geleneksel reçel) veya;

7.1.2. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş olması gerekir.

Coğrafi işaret kapsamına girmeyen ve bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az

otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlaması hâlinde

geleneksel ürün adı olarak tanımlanır:

7.2.1. Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.

7.2.2. Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.

İthal edilen geleneksel gıdalar için o gıdanın ithal edildiği ülkede geleneksel ürün adı

olduğunu gösteren resmî belgeler geçerlidir.

8. “Gerçek / Hakiki” vb. Terimlerin Kullanımı

Gıdanın grubunu, adını veya bileşenlerini vurgulamak için “Gerçek/Hakiki/Halis” vb.

terimler kullanılamaz.

“Hakiki bal”, “Gerçek meyve/meyveli”, “Hakiki Maraş Dondurması”, “Gerçek çikolata”,

“Gerçek lezzet” vb. ifadeler kullanılamaz.

9. “%100” İfadesinin Kullanımı

Fermente süt ürünlerinde “%100” gibi ifadelere yer verilemez.

Tüketici tarafından piyasada yer alan benzer gıdalarla karıştırılabilecek ve tek bileşenden

oluşan gıdalarda %100 ifadesi kullanılabilir.

Kahve karışımlarının kahve gibi algılanması söz konusu olduğunda kahve dışında

herhangi bir bileşen içermeyen ürünlerde “%100 kahve” ifadesi kullanılabilir.

10

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Mevzuata uygun şekilde farklı alternatif bileşenler kullanılarak üretilebilen gıdalarda ilgili

bileşenler için dikey mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla sadece bu bileşeni

vurgulayan ifadeler kullanılabilir.

Üretiminde sadece arpa maltı kullanılmıştır.

Üretiminde malt olarak, % 100 arpa kullanılmıştır.

% 100 …… sütünden üretilmiştir.

%100 malt vb.

%100 pancar şekeri.

Kılavuzda kullanım koşulları belirlenen ifadelerin, kılavuzda açıklanan hususlara uygun

olması beklendiğinden bu ifadeler “% 100” vb. sıfatlarla birlikte “%100 doğal”, “%100

katkısız”, “tamamen doğal”, ‘% 100 geleneksel’ vb. şeklinde kullanılamaz.

10. “Orijinal” Teriminin Kullanımı

“Orijinal” terimi, bir gıda işletmecisi tarafından üretilen gıdalar arasında orijinal şekli

veya temel bileşimi, tüketici tarafından benimsenebilecek bir süre boyunca değişmeden kalan

ve daha sonra farklı çeşitleri üretilen bir gıdanın, aynı işletmeci tarafından kendi kategorisinde

piyasaya arz edilen ilk ürün olduğunu göstermek için kullanılabilir.

“Orijinal” terimi bir gıdanın, farklı gıda işletmecileri tarafından üretilen aynı kategorideki

diğer gıdalardan daha orijinal, daha özgün, daha iyi, vb. olduğunu ima edecek şekilde

kullanılamaz.

11. “Yüksek Kaliteli, Premium, Quality, Kaliteli, Best/Finest/En …..,

Mükemmel, Özel, Süper, Bol, Ekstra, Daha Fazla” Vb. Terimlerin

Kullanımı

Bu tür terimler, piyasada bulunan diğer firmaların aynı ürün grupları arasında kaliteli,

premium, en iyi, en güzel, en lezzetli vb. olduğunu ileri sürecek şekilde kullanılamaz.

Bu tür terimlerin yanıltıcı olmaması için söz konusu gıdanın; firmanın sadece aynı

kategorideki kendi ürünlerine göre süper, en iyi, kaliteli vb. olduğu ve/veya herhangi bir

bileşeninin bol, ekstra vb. olduğu vurgulanan durumlarda, etikette öne çıkarılan bu özelliğin

(kaliteli, bol sütlü vb.) ne anlama geldiğine/gıdanın hangi özelliğinden kaynaklandığına dair

ilave bir ifadeye yer verilmelidir. Söz konusu üretimlerin üretici kayıtlarıyla ispat edilmesi

gereklidir.

Ürün etiketinde “aynı kategorideki kendi ürününe göre” üstünlük içerdiği ifadesi

muhakkak yazılmalıdır.

11

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

“En …. çikolatamız” ifadesi; farklı çikolata çeşitleri üreten bir gıda işletmesinin ürettiği

çikolatalar arasından belirgin bir özelliği açısından en iyi olanı öne çıkarmak adına

kullanılabilir.

“Özel…… çayımız” ifadesi; farklı çay çeşitleri üreten bir gıda işletmesinin ürettiği çaylar

arasından belirgin bir özelliğini belirtmek koşuluyla kullanılabilir.

Ancak “pahalı hammaddeler kullanılarak”, “kaliteli malzemelerden”, “üstün hijyen

koşullarında üretilmiş” gibi açıklamalar bu tür ifadelerin kullanılması için gerekçe olarak

gösterilmez.

Mevzuat ile minimum miktarı belirlenmiş bir bileşen için bol, ekstra vb. ifadeler bu

miktardan daha fazla kullanılması durumunda ilgili mevzuat referans gösterilerek açıklama

yapılması kaydıyla kullanılabilir.

Koşulları işletmeci tarafından belirlenerek üretilen ürünlerde kullanılan bileşenin üretim

şekli, metodu ve kalite kriterleri ile ilgili kaliteli, premium vb. ifadeler; bunların ispatlanabilir

olması ve etikette açıklamaya yer verilmesi kaydıyla kullanılabilir.

Ürün etiketinde “aynı kategorideki kendi ürünlerine”, “mevzuattaki minimum

miktarlarına”, “bileşenin üretim şekli, metodu ve kalite kriterlerine” göre eklenen ifadeler,

üretici kayıtlarıyla ispat edilmemesi ve etiket üzerinde açıklama yapılmaması durumunda

kullanılamaz.

12. Vegan/Vejetaryen İfadelerinin Kullanımı

Vejetaryen/vegan beslenme biçimi yetişkin bireylerin hür iradesiyle karar vermesi gereken bir

husus olduğundan; bu gıdaların reklamı, sunumu, tanıtımı ve piyasaya arzı, hayvansal kökenli

gıdaların ikamesi algısı yaratılarak özendirici şekilde olamaz. Süt ve süt bileşenleri

kullanılmadan tamamen bitkisel bileşenlerden oluşan vegan beslenme amaçlı ürünler,

markasında, adında ve/veya görselinde peynir algısı oluşturmayacak şekilde üretilebilir.

Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların etiketinde “Vejetaryenler/Veganlar

için uygundur” vb. beyanlar kullanılabilir. Bu ifadelere ek olarak “Bitkisel”, “Bitkisel bazlı”

veya “Hayvansal bileşen içermez.” vb. ifadeler kullanılabilir.

Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların hayvansal kökenli gıdalar olan et ve süt

ürünleriyle şekil, kullanım alanı vb. benzerliği mevcut ise “Vejetaryenler/Veganlar için

uygundur” vb. ifadeler; gıdanın adı, markası, ticari adı ile birlikte temel görüş alanında, arka

plan rengi ile kontrast oluşturacak, tüketici tarafından kolayca ayırt edilebilecek şekilde en az

gıdanın adı ile aynı punto büyüklüğünde olmalıdır.

12

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Vejetaryen/vegan tüketicilere yönelik üretilen gıdaların etiketinde gıdanın adında

vejetaryen/veganlara yönelik bir ifade yer alıyorsa ilave bilgilendirme yapılması zorunlu

değildir.

Vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere etiketinde;

hayvansal gıdalara ait ifadeler/görseller ile bu ifadeleri çağrıştıracak ifadeler/görseller

kullanılamaz. Ürünün kendi görselleri kullanılabilir.

Vejetaryen tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere etiketinde;

kırmızı et, kanatlı eti, balık eti veya içeriğinde yer almayan hayvansal gıda ifadeleri/görselleri

ile bu ifadeleri çağrıştıracak ifadeler/görseller kullanılamaz. Ürünün kendi görselleri

kullanılabilir.

Vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere etiketinde; süt ve

süt ürünlerine ait gıda adları kullanılamaz. Hindistan cevizi sütü bu kapsamda değerlendirilmez.

Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere

etiketinde et ve et ürünlerine ait gıda adları kullanılamaz.

Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların adlandırılmasında,

bitkisel/vegan/vejetaryen ifadelerine ilave olarak köfte, sosis, salam, nuget, burger, ızgara vb.

ifadeler/ürüne ait görseller kullanılabilir. (Ör; ürüne ait burger şekli, köfte şekli, nuget şekli vb.)

Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dâhil olmak üzere

etiketinde; hayvansal kökenli gıda bileşeni içeren gıdalara ait tescilli coğrafi işaret veya

geleneksel ürün adları kullanılamaz.

Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların etiketinde, bu kılavuzda

kullanılmasına izin verilmeyen gıda adları ile birlikte “….. tadında”, “….. lezzetinde” ifadeleri

kullanılamaz (Ör; et tadında, tavuk lezzetinde, balık lezzetinde, tereyağı tadında gibi).

Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların bileşiminde; bu kılavuz kapsamında

etikette kullanılmasına izin verilmeyen gıda adlarına ait aroma vericilerin bulunması

durumunda, “….. aromalı” ifadesi gıdanın adının yanında veya birlikte, en fazla gıdanın adı ile

aynı punto büyüklüğünde ve aynı renk, aynı yazı karakteriyle, arka plan rengi ile kontrast

oluşturacak şekilde kullanılabilir. Etikette aroma vericiye ilişkin görsel kullanılamaz.

“Peynir Aromalı Vegan Kraker” veya “Peynir Aromalı Kraker” kullanılabilir.

“Vegan Peynir Aromalı Kraker” şeklinde kullanılmaz.

13

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Soya, yulaf, badem, fındık vb. kullanılarak üretilen içeceklerde süt ifadesi kullanılamaz.

Bu gıdaların adlandırılmasında ‘süt’ yerine ‘içecek’ ifadesi kullanılır. Bu içeceklerde “Süt ve

süt ürünü içermez” ifadesi kullanılmaz ancak “Laktoz içermez” ifadesi kullanılabilir.

Türkçe haricinde farklı dillerde etiket bilgileri olması durumunda söz konusu bilgiler bu

kılavuzda belirtilen kurallara aykırı olamaz.

Toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan vejetaryen ve

vegan tüketicilere yönelik gıdalarla ilgili olarak “vejetaryenler/veganlar için uygundur” vb.

beyanlar ve/veya görseller kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek şekilde menüler, yazı

tahtaları, broşür, karekod, dijital ekran benzeri araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulur.

Bileşimi, ürün tanımı, üretim metodu veya ilgili mevzuatı gereği hayvansal kökenli gıda

bileşeni içermesi beklenmeyen ürünlerin arz edildiği toplu tüketim yerlerinde, tüketicilerin bilgi

gereksinimini karşılamak üzere menülerde veya tüketicinin görebileceği bir yerde

“Vejetaryen/Vegan tüketimine uygundur” ifadesine yer verilebilir.

Bir gıdanın üretim, işleme ve dağıtım süreçlerinin herhangi bir aşamasında iyi üretim

uygulamalarındaki gereken önlemler alınmasına rağmen, hayvansal kökenli gıda bileşenlerinin

istem dışı ve kaçınılmaz bir şekilde bulaşı olarak varlığı, ürünün vejetaryen veya veganlara

yönelik bir gıda olarak tanımlanmasına engel oluşturmaz. Alerjen veya intoleransa yol açan

hayvansal kökenli madde veya ürünlerin olası ve istem dışı varlığı sebebi ile “İz/Eser miktarda

..... içerebilir” şeklinde bildirimler yalnızca kapsamlı bir risk değerlendirmesi sonucu bulaşının

kaçınılmaz olması halinde isteğe bağlı olarak yapılabilir.

BÖLÜM 3

NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR

Bir gıdanın belirli bileşenlerin varlığına ya da yokluğuna dair ifadeler negatif ve pozitif beyan

olarak değerlendirilmelidir.

13. “Katkısız/Katkı maddesi içermez” ve “…… içermez” ifadelerinin

kullanımı

Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince katkı maddesi

kullanımına izin verilen bir gıdada, doğasından gelen hariç olmak üzere taşınma prensibi

kapsamında bileşenlerinden gelen herhangi bir katkı maddesi de yoksa bu gıda için “katkısız”

veya “katkı maddesi içermez/bulunmaz/yoktur/eklenmemiştir” vb. ifadeler kullanılabilir.

14

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Bu ifadeler, “%100 katkısız”, “tamamen katkısız”, “en katkısız”, “hiç katkı yoktur” vb.

şekillerde kullanılamaz.

Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince kullanımına izin verilen

ve bir veya birden fazla katkı maddesi içeren gıdalarda, taşınma prensibi kapsamında

bileşenlerinden gelen aynı fonksiyona sahip herhangi bir katkı maddesi de yoksa belli bir katkı

maddesinin sadece fonksiyonel sınıf adına atıfta bulunan “……… içermez” şeklindeki ifadeler

kullanılabilir.

Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği Kılavuzunda koruyucu

fonksiyonuna sahip katkı maddeleri listelenmiş olup bir gıdada bu listede yer alan

koruyucunun, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği kapsamında

kullanılmasına izin verilmesine rağmen kullanılmaması ve taşınma prensibi ile de

gelmemesi şartı ile "Koruyucu İçermez " beyanı yapılabilir.

Renklendirici vb. kullanılmasına izin verilen bir gıdada renklendirici kullanılmamış ise;

“Renklendirici içermez”, Renklendirici ve koruyucu kullanılmasına izin verilen bir

gıdada renklendirici ve koruyucu kullanılmamış ise “Renklendirici ve koruyucu içermez”

gibi ifadeler kullanılabilir. Ancak “Koruyucu Katkı Maddesi İçermez” ve “Renklendirici

Katkı Maddesi İçermez” ifadesi üründe hiç katkı maddesi kullanılmadığı algısı

oluşturacağından kullanılması uygun değildir.

Yönetmelik kapsamında katkı kullanımına izin verilen ancak hiçbir katkı maddesi

içermeyen gıdada “katkı maddesi içermez/bulunmaz/yoktur/eklenmemiştir” ifadelerinin

yanında;

- Koruyucu kullanımına izin verilmiş ancak kullanılmamışsa; “Koruyucu ve Katkı

Maddesi İçermez”,

- Renklendirici kullanımına izin verilmiş ancak kullanılmamışsa “Renklendirici ve Katkı

Maddesi İçermez”,

- Koruyucu ve renklendirici kullanımına izin verilmiş ancak kullanılmamışsa “Koruyucu,

Renklendirici ve Katkı Maddesi İçermez”,

ifadeleri de kullanılabilir.

Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince katkı maddesi

kullanımına izin verilmeyen bir gıdanın etiketinde “Türk Gıda Kodeksi gereğince .… (gıdanın

adı) …. katkı maddesi içermez” yazılabilir.

15

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

14. Türk Gıda Kodeksi gereğince balda katkı maddesi kullanımına izin verilmemektedir.

Bu nedenle bal etiketlerinde Türk Gıda Kodeksi gereğince bal katkı maddesi içermez

ifadesi kullanılabilir.

Ancak Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince kullanılması

yasak olan bir fonksiyonel sınıf için; bir fonksiyonel sınıfa atıf yapan durumlar gıdada hiçbir

katkı maddesi içermediği algısı yarattığından “Türk Gıda Kodeksi gereğince (gıdanın adı)

(fonksiyonel sınıf) içermez” ifadesi kullanılamaz.

“Türk Gıda Kodeksi gereğince meyve suyu koruyucu içermez.” ifadesi uygun değildir.

Gıdanın içeriğinde yer alan renklendirici fonksiyonuna sahip tüm katkı maddeleri; gıda

katkı mevzuatı kapsamında hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği

Hakkında Kılavuz’da listelenen doğal renklendirici kategorisinde yer alıyorsa, gıdaların

etiketinde “doğal renklendirici kullanılmıştır”, “doğal renklendirici içerir” gibi ifadeler

kullanılabilir. Ancak negatif beyan olan “yapay renklendirici içermez” gibi ifadeler

kullanılmaz.

Katkı maddesi adına atıfta bulunarak bunların yokluğuna dair beyanda bulunulamaz.

Monosodyum glutamat eklenmemiştir/içermez” vb. ifadeler kullanılamaz.

Gıdanın içeriğinde yer alan tüm aroma vericiler, gıda aromaları mevzuatı (Yönetmelik,

Kılavuz) kapsamında doğal aroma verici kategorisinde yer alıyorsa, bu gıdaların etiketinde

“doğal aroma verici/vericiler kullanılmıştır”, “doğal aroma verici/vericiler içerir” gibi ifadeler

kullanılabilir. Ancak negatif beyan olan “aroma verici içermez”, “yapay aroma verici/vericiler

içermez” gibi ifadeler kullanılamaz.

Gıda Bileşenlerinin Varlığına veya Yokluğuna Dair Beyanlar

Bu kılavuzda belirlenen hükümler dışında ortalama tüketici nezdinde gıdanın mevzuata

uygun olmadığı algısı oluşturacak gıda bileşenlerinin yokluğuna dair beyanlar (“…. içermez”)

kullanılamaz.

“Ayçiçek yağı içermez”

“Glukoz şurubu içermez”

“Palm yağı içermez” vb. ifadeleri kullanılamaz.

Bir gıdanın üretiminde alternatif bileşen kullanılmış ise bu bileşenin kullanıldığına dair

ifadeler kullanılabilir. Söz konusu ifadeler, “Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu

halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler

16

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak tüketicileri yanıltıcı

olamaz” hükmüne aykırı olmayacak şekilde kullanılabilir.

Üretiminde sakaroz dışında başka hiçbir şeker kullanılmayan bir gıdada “Pancar şekeri

kullanılmıştır”,

İnvert şeker kullanılması durumunda “pancardan elde edilen invert şeker şurubu

kullanılmıştır.”,

Piyasada farklı bitkisel yağlar kullanılarak üretilebilen bir üründe “zeytinyağı

kullanılmıştır” vb. ifadeler kullanılabilir.

Gıdaya rengini veren ancak renklendirici gıda katkı maddesi olmayan diğer bileşenlerin

kullanıldığı durumlarda, “rengi ….’den/dan”, “sebze/meyve ile renklendirilmiştir” vb. ifadeler

kullanılabilir.

Bazı ürün gruplarına yönelik tüketicilerin hassasiyetleri dikkate alınarak domuz vb. ile

ilgili beyanlar kullanılabilir.

“Domuz yağı/eti içermez” vb.

15. “Kafein İçermez” veya “Kafeinsiz” İfadesinin Kullanımı

Bileşiminde kafein bulunmasına izin verildiği halde kafein içermeyen gıdalarda "kafein içermez"

veya "kafeinsiz" ibaresi kullanılabilir.

16. “Laktoz içermez” ifadesinin kullanımı

“Laktozsuz süt” ifadesi; Türk Gıda Kodeksi İçme Sütleri Tebliği kapsamında süt şekeri

olan laktozun β-galaktozidaz enzimi ile glikoz ve galaktoza parçalanarak içme sütündeki laktoz

miktarı % 0.1 veya altına indirilmiş olan içme sütlerini tanımlamak için kullanılır. Sadece laktoz

içeren süt ürünlerinde “Bu üründeki şeker sütün doğal yapısında bulunan laktozdan

kaynaklanmaktadır.” gibi ifadeler kullanılabilir.

Türk Gıda Kodeksi Bebek Formülleri ve Devam Formülleri Tebliğinin (2019/14) 13 üncü

maddesi kapsamında karbonhidrat olarak sadece laktoz içeren bebek formülleri ve devam

formüllerinde “Sadece laktoz içerir” ifadesi kullanılabilir. Bebek formülleri ve devam

formüllerine eklenecek karbonhidratlar, söz konusu Tebliğin sırasıyla Ek-1 ve Ek-2’sinin 6 ncı

ve 8 inci bölümlerinde düzenlenmektedir. Tebliğde karbonhidratlar başlığı altında düzenlenen

grup “glisemik karbonhidratlar”dır. Sindirilemeyen karbonhidratlar olan FOS ve GOS ile ilgili

düzenleme ise Tebliğin Ek-1 ve Ek-2’sinin sırasıyla 7 nci ve 9 uncu bölümlerinde yer

17

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

17. almaktadır. Bu değerlendirmelere göre; glisemik karbonhidrat olarak sadece laktoz içeren

bebek ve devam formüllerinde “Sadece laktoz içerir” ifadesi kullanılabilir.

Bu kapsamda “Sadece laktoz içerir” ifadesinin kullanılabilmesi için ortamdaki laktoz dışındaki

glisemik karbonhidratların dışarıdan ilave edilmediğinin gıda işletmecisi tarafından

destekleyici belgelerle gösterilmesi gerekmektedir.

Gıdalarda, 100 g/100 ml son üründe en fazla 10 mg laktoz bulunan ürünler için “Laktoz

içermez” beyanı kullanılabilir.

Gluten ile İlgili İsteğe Bağlı Bilgilendirme

Gluten intoleransı olan bireylerin bilgilendirilmesi amacıyla Türk Gıda Kodeksi

kapsamındaki tüm gıda gruplarında aşağıdaki şartların karşılanması durumunda glutene ilişkin

aşağıdaki ilgili beyanlar yapılabilir.

Gıdada gluten miktarı son tüketiciye satıldığı halinde en fazla 20 ppm (mg/kg) ise;

Glutensiz”, “Gluten içermez”, “Gluten yoktur vb. ifadeler kullanılabilir.

Bu ifadelere ek olarak;

“Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur”, “Çölyak hastaları için uygundur” ifadeleri

de kullanılabilir.

Gluten içeren bir veya daha fazla bileşenin gluten içeriği azaltılarak veya gluten içeren

bileşenleri doğal olarak glutensiz olan diğer bileşenler ile ikame edilerek özel olarak üretilmiş,

hazırlanmış ve/veya işlemden geçirilmiş ve gluten miktarı son tüketiciye satıldığı halinde en

fazla 20 ppm (mg/kg) ise bir önceki maddedeki ifadelere ilave olarak;

“Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmiştir”, “Çölyak hastaları

için özel olarak formüle edilmiştir” ifadeleri kullanılabilir.

Buğday, çavdar, arpa, yulaf veya bunların melez çeşitlerinden oluşan veya bunları içeren

ve gluten içeriği azaltılarak özel olarak işlemden geçirilmiş olan gıdalarda; gıdada son

tüketiciye satıldığı halinde gluten miktarı 100 ppm (mg/kg)’ın altında ise

“Çok düşük gluten / Çok düşük glutenli” ifadeleri kullanılabilir.

Bu ifadelere ek olarak; “Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur”, “Çölyak hastaları

için uygundur”, “Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmiştir”,

“Çölyak hastaları için özel olarak formüle edilmiştir” ifadeleri kullanılabilir.

18

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Yulaf ile ilgili ilave kurallar:

“Glutensiz” veya “çok düşük gluten / çok düşük glutenli” olarak sunulan bir gıdada bulunan

yulafın; buğday, çavdar, arpa veya bunların melez çeşitleri ile kontamine olması önlenecek

şekilde özel olarak üretilmiş, hazırlanmış ve/veya işlemden geçirilmiş olması ve bu yulaftaki

gluten içeriğinin 20 mg/kg’ı geçmemesi gerekir.

Ek olarak kullanılmasına izin verilen ifadeler “glutensiz/gluten içermez” veya “Çok

düşük gluten / Çok düşük glutenli” ifadelerine göre daha belirgin olmamalıdır.

Gıdada bulunan gluten miktarı isteğe bağlı olarak; “gluten içeriği 20 mg/kg’dan azdır”

veya “bu ürün 20 mg/kg’dan daha az gluten içerir” veya “gluten içeriği 100 mg/kg’dan azdır”

veya “bu ürün 100 mg/kg’dan daha az gluten içerir” vb. şekilde etikette belirtilebilir.

Glutensiz gıdaların etiketinde Sağlık Bakanlığı tarafından tescil edilen aşağıdaki logo

veya tüketiciyi yanıltmayacak benzer logolar kullanılabilir.

19

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

BÖLÜM 4

ALERJİ VEYA İNTOLERANSA NEDEN OLAN BELİRLİ MADDELERİN VEYA

ÜRÜNLERİN BİLDİRİMİ

Yönetmelik gereği, Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan 14 alerjen ya da intoleransa neden olan

madde veya ürünün, hazır ambalajlı olmayan gıdalar ve toplu tüketim yerlerinde sunulan gıdalar

da dâhil olmak üzere son tüketiciye arz edilen tüm gıdaların etiketlerinde veya mevzuatın izin

verdiği uygun yöntemlerle, tüketiciye veya satın alan kişiye bildirilmesi zorunludur.

18. Alerji ve İntoleransa Neden Olan Belirli Maddeler

Gluten içeren tahıllar

18.1.1. Gluten için alerji ya da intoleransa neden olan madde ya da ürün, “gluten içeren

tahıl”dır. Gluten içeren tahıllar, bileşenin adına atıfta bulunarak bileşen listesinde

vurgulanmalıdır.

Kamut (buğday), kamut (gluten), buğday unu (gluten), buğday, arpa…

18.1.2. Gluten isteğe bağlı olarak bileşen listesinde Yönetmelikte belirtilen zorunlu alerjen

bildirimini takiben belirtilebilir. Bu durumda yalnızca gluten içeren tahılın vurgulanması

zorunludur.

Arpa (gluten), arpa (gluten),

Kabuklular

Istakoz, yengeç, karides, kerevit vb. kabuklular bu grup altında yer almaktadır. Kabukluların

bileşenler listesinde bildiriminde doğrudan kabuklu adı vurgulanabileceği gibi, Ek-1’de yer

alan kategori başlığı olan “kabuklu” kelimesi de vurgulanabilir.

Karides, Kerevit (kabuklu), Yengeç (kabuklu) vb.

Yumurta ve yumurta ürünleri

Yumurta ve yumurta ürünleri için alerjen bildirimi, Türk Gıda Kodeksi Yumurta Tebliğinde

tanımlanan yumurta ve diğer tüm yumurtaları kapsar.

Pastörize yumurta, Bıldırcın yumurtası vb.

Balık ve balık ürünleri

Balıkların Yönetmeliğin Ek-1’ine uygun olarak bildiriminde doğrudan balık türü

vurgulanabileceği gibi, kategori başlığı olan “balık” da vurgulanabilir.

Levrek, Somon (balık) vb.

20

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Yer fıstığı ve yer fıstığı ürünleri

Bu kategori için alerji ya da intoleransa neden olan madde ya da ürün doğrudan bileşen adına

atıfta bulunarak vurgulanmalıdır. Rafine edilmiş veya edilmemiş olmasına bakılmaksızın yer

fıstığı yağı “yer fıstığı”na atıf yapılarak etiketlenmelidir.

Yer fıstığı yağı

Soya fasulyesi ve soya fasulyesi ürünleri

“Soya fasulyesi” ya da “Soya” kelimesi soya fasulyesi kaynağını belirtmek için yeterlidir.

Ancak örneğin kaynağının soya fasulyesi olduğu açıkça belli olmayan gıdalar için “soya”

ifadesi mutlaka vurgulanmalıdır.

Soya yağı (Tam rafine soya fasulyesi yağı hariç), Tofu (soya), Tofu (soya)

Süt ve süt ürünleri

Sütten elde edildiği tüketici tarafından anlaşılabilir olan peynir, yoğurt, tereyağı gibi gıdalarda

doğrudan bileşenin vurgulanması yeterlidir. Ancak, sütten elde edildiği ya da bileşiminde süt

bulunduğu herkes tarafından bilinmeyen mascarpon, quark, laktoz gibi gıdalar için süte açıkça

atıf yapılmalıdır.

Yoğurt, Mascarpon (süt ürünü), laktoz (süt), laktoz (sütten), laktoz (süt bileşeni) vb.

Sert kabuklu meyveler

Yönetmeliğin Ek-1’inde listelenen sert kabuklu meyveler dikkate alınmalıdır. Sert kabuklu

meyvelerden elde edilen işlem yardımcıları veya bileşenler de açıkça ilgili sert kabuklu

meyveye atıf yapmalıdır.

Kaynak materyal badem olması durumunda; doğal aroma verici (badem), doğal badem

aroma vericisi vb.

Kükürt dioksit ve sülfitler

18.9.1. Son üründe teknolojik fonksiyonu olsun olmasın kükürt dioksit veya sülfitlerin 10

mg/kg’ın üzerinde olması durumunda alerjen bildirimi zorunludur.

18.9.2. Son üründe teknolojik fonksiyonu olan ve gıda katkı maddesi olarak gıdalara

eklenen kükürt dioksit ve sülfitler, içindekiler listesinde belirtilirken fonksiyon adıyla

birlikte E-kodu veya katkı maddesinin adı belirtilmelidir.

Kurutulmuş elma (Koruyucu: kükürt dioksit veya E 220).

21

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

19. 18.9.3. Ancak sadece E-kodunun belirtildiği durumlarda da tüketicinin açıkça

anlayabilmesi için alerjen madde açıkça referans gösterilmelidir.

Kurutulmuş kayısı [Koruyucu: E 220 (kükürt dioksit)]

Kurutulmuş kayısı (Koruyucu: E 220) yazılması durumunda, bileşenler listesinden sonra

“kükürt dioksit içerir” ifadesine yer verilir.

18.9.4. Sülfitin başka bir kimyasal içinde yer alması durumunda yalnızca “sülfit”in

vurgulanması yeterli olmakla birlikte tüm bileşene de vurgu yapılabilir.

Sodyum metabisülfit

Sodyum metabisülfit

Susam ve susam ürünleri

Bileşen olarak kullanılan tahin için; tahin (susam) veya tahin (susam) şeklinde bildirimler

kabul edilebilir.

Yumuşakçalar ve ürünleri

Bu gruba; istridye, mürekkep balığı, salyangoz, midye, ahtapot gibi ürünler dahildir. Bu gruptan

bir bileşen kullanıldığında doğrudan bileşenin vurgulanması yeterli olabileceği gibi, bileşenin

grup adı ile birlikte vurgulanması da kabul edilebilir.

Midye, Ahtapot (yumuşakça) vb.

Acı bakla ve acı bakla ürünleri, kereviz ve kereviz ürünleri, hardal ve hardal

ürünleri

Alerjen olan bileşenin vurgulu yazılması yeterlidir. Ancak, bu ürünlerden elde edilen bir bileşen

kullanıldığı durumlarda grup adının parantez içinde verilerek vurgulanması gerekmektedir.

Oleoresin (acı bakla tohumu)

Hazır Ambalajlı Gıdaların Etiketinde Alerjen Bildirimi

Alerjen bildirimi yapılırken, Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan madde veya ürün adları

açık bir şekilde kullanılarak bileşenler listesinde belirtilir. Bileşenler listesinde Ek-1’de

belirtildiği şekilde yer alan madde veya ürün adları, bu bilgiyi listenin geri kalan bölümünden

açıkça ayıran bir yazı dizgisi vasıtasıyla (örneğin, punto, stil veya arka plan rengi aracılığıyla)

vurgulanır.

22

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İçindekiler: Buğday Unu, Şeker, Fruktoz Şurubu, Glukoz Şurubu, Bitkisel Yağlar

(değişen miktarlarda Palm, Ayçiçek), Fındık, Toz Kakao (%7), Süttozu, Yumurta,

Kabartıcı (Sodyum Hidrojen Karbonat), Emülgatör (Soya Lesitini), Tuz, Aroma Verici

(Etil Vanilin),

İçindekiler: Buğday Unu (gluten), Şeker, Fruktoz Şurubu, Glukoz Şurubu, Bitkisel

Yağlar (değişen miktarlarda Palm, Ayçiçek), Fındık, Toz Kakao (%7), Süttozu,

Yumurta, Kabartıcı (Sodyum Hidrojen Karbonat), Emülgatör (Soya Lesitini), Tuz,

Aroma Verici (Etil Vanilin),

Bileşen listesi bulundurma zorunluluğu bulunmayan gıdalarda alerji veya intoleransa yol

açan madde veya ürün “…. içerir” şeklinde belirtilmelidir.

Kükürt içeren alkollü içkilerde “Kükürtdioksit içerir” veya “sülfit içerir” vb.

Gıdanın adı, alerji veya intoleransa yol açan madde veya ürüne açıkça atıfta bulunuyorsa

ilgili madde veya ürünü etikette ayrıca belirtmek zorunlu değildir.

Buğday unu.

Süt kaynaklı olduğu açık olan peynir, yoğurt, krema, tereyağı vb.

Konserve Ton balığı.

Makarna.

Eğer bir gıdanın içerisindeki bir bileşenin ismi alerji veya intoleransa neden olan bir

maddenin/ürünün ismini tek kelime içerisinde kısmen içeriyor ise (ör; süttozu) bileşenin adı

tamamen vurgulanabileceği gibi yalnızca alerji veya intoleransa neden olan maddeye/ürüne

atıfta bulunan kısmın vurgulanması da yeterlidir.

Süttozu ya da süttozu şeklinde bildirimler uygun olarak kabul edilir.

Bir bileşenin ismi birden çok ayrı kelimeden oluşuyor ise, sadece alerji veya intoleransa

neden olan maddenin/ürünün isminin vurgulanması yeterlidir.

Soya yağı (Tam rafine soya fasulyesi yağı hariç), buğday unu vb.

Bir gıdanın birden çok bileşeni veya işlem yardımcısı, Yönetmeliğin Ek-1’inde listelenen

alerji veya intoleransa neden olan tek bir madde veya üründen elde edilmişse, gıda işletmecisi,

bu madde veya ürüne atıfta bulunduğu her yerde vurgulama işlemini tekrar etmelidir.

Sütlü çikolata (% X) [şeker, kakao yağı, tam yağlı süttozu, kakao kitlesi, emülgatör:

lesitin (soya), aroma verici], tahıllı ve sütlü dolgu (% Y) [şeker, yağsız süttozu, bitkisel

23

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

20. yağ (palm), tahıllar (% Z) [arpa, pirinç, buğday, susuz süt yağı (sade yağ), emülgatör

(soya lesitini), aroma verici.

Bir gıdanın bütün bileşenlerinin alerji veya intoleransa yol açtığı durumlarda, alerjiye

veya intoleransa yol açan maddelerin her biri, bileşenler listesinde etikette aynı alanda yer alan

diğer bilgilerden ve birbirlerinden farklı yazı tipi, stili veya arka plan rengi vb. yollarla

vurgulanabileceği gibi tüm bileşenlerin alerjen olduğuna dair bir ifade de vurgulu bir şekilde

yazılabilir.

İçindekiler: Süt, buğday unu, yer fıstığı

ya da

“Ürünün tüm bileşenleri alerjendir”, “Tüm bileşenler alerjendir.” vb.

“Tüm ürünler tüm alerjenleri içerebilir” gibi ifadeler tüketicileri doğru bilgilendirmediği

için alerjen bildirimi olarak değerlendirilmez.

Hazır Ambalajlı Olmayan Gıdaların Alerjen Bildirimi

Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine;

Hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan gıdalar,

Satış yapılan işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan gıdalar,

Doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar ile

Toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan gıdalar,

için de alerjiye ya da intoleransa neden olan bileşenlerin bildirimi zorunludur.

Toplu tüketim yerlerinde sunulan gıdalar için de alerjen bilgisinin son tüketiciye

sunulması zorunludur.

Yönetmelikte toplu tüketim yeri: “gıdanın tüketime hazır hale getirildiği ve tüketilmek

üzere son tüketiciye sunulduğu; mobil araçlar veya sabit veya hareketli tezgahlar da dahil

olmak üzere hazır yemek hizmeti veren restoranlar, kantinler, okullar ve hastaneler gibi

işletmeler” olarak tanımlanmıştır.

24

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Alerjen bildirimi yapılırken Yönetmelikte yer alan ve aşağıda belirtilen 14 alerjen madde

esas alınacaktır. Bu bildirim afiş, yazı tahtası gibi ve istenildiği takdirde buna ek olarak

karekod, dijital ekran gibi uygulamalarla aşağıda örneği verilen menüler vasıtasıyla

yapılabilir.

Yemek

Adı

Kereviz

Gluten içeren

tahıllar

Kabuklular

Yumurta

Balık

Bakla

Süt

Yumuşakçalar

Hardal

Sert kabuklu

meyveler

Yer fıstığı

Susam

Soya

Ton

Balıklı

Salata

Balıklı

Makarna

25

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000

Sülfür DioksitT.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Toplu tüketim yerlerinde alerjen bildirimi yapılırken Bakanlığımızca hazırlanan örnek

afiş kullanılabilir ve bu afiş işletmede tüketicinin görebileceği bir yerde bulundurulmalıdır.

26

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

21. İsteğe bağlı olarak yapılan alerjen bildirimi

Alerji veya intoleransa yol açan madde veya ürünlerin olası ve istem dışı varlığı sebebi

ile “iz/eser miktarda ….. içerebilir” şeklinde yapılan bildirimler yalnızca kapsamlı bir risk

değerlendirmesi sonucu bulaşmanın kaçınılmaz olması halinde isteğe bağlı olarak yapılabilir.

“Eser miktarda gluten içerebilir”, “fındık içerebilir”, “soya içerebilir”.

Yönetmelik ekinde yer alan alerji veya intoleransa yol açan madde veya ürünlerin olası

ve istem dışı varlığı sebebi ile “iz/eser miktarda ….. içerebilir” şeklinde diğer dillerdeki isteğe

bağlı alerjen bildirimlerinin, Türkçesine de yer verilir.

Özel mevzuatında kullanılmasına izin verilmeyen ve alerji veya intoleransa yol açan bir

bileşen için “…içerebilir” şeklinde bir bildirim yapılamaz.

Türk Gıda Kodeksi Et, Hazırlanmış Et Karışımları ve Et Ürünleri Tebliği gereği soya ve

soya ürünleri kullanılmasına izin verilmeyen gıdalarda “soya içerebilir” bildirimi yer

alamaz.

BÖLÜM 5

GIDA HAKKINDA BİLGİLENDİRMENİN İÇERİĞİ VE BİLDİRİMİ

22. Gıdanın Adı

Gıdanın adı olarak, o gıda için geçerli olan mevzuat hükümlerinde belirtilen resmî ad kullanılır.

Böyle bir adın olmaması durumunda, gıdanın alışılagelen adı kullanılır. Eğer gıdanın

alışılagelen bir adı da yoksa veya bu ad kullanılmayacaksa, tanımlayıcı bir ad belirlenir.

Tüketicinin satın alma tercihini etkileyebilecek ve birbirinin yerine alternatif olarak

kullanılabilen veya farklı oranlarda birlikte kullanılabilen bileşen içeren gıdaların adlandırması

tüketiciyi yanıltıcı biçimde olamaz.

Resmî ad: Gıdanın Türk Gıda Kodeksi kapsamında belirlenen adını ifade eder. Yalnızca

Türk Gıda Kodeksi kapsamında tanımlanmış ve/veya ürün özellikleri belirlenmiş gıdalar için

kullanılan adlar “resmî ad” olarak kabul edilir.

Türk Gıda Kodeksi Peynir Tebliğinde geçen kaşar peyniri, tulum peyniri, dil peyniri vb.

Türk Gıda Kodeksi Üzüm Pekmezi Tebliğinde tanımlanan “üzüm pekmezi” vb.

Alışılagelen ad; Açıklamaya ihtiyaç duyulmaksızın tüketiciler tarafından gıdanın adı

olarak kabul edilen adı ifade eder.

27

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Türk Gıda Kodeksinde tanımlanmamış veya ürün özellikleri belirlenmemiş sirke, turşu,

simit, hoşaf, kadayıf, sütlaç, revani, milföy hamuru, bisküvi, kek vb.

Tanımlayıcı ad; gıdanın ve gerektiğinde kullanımının tanımlanmasını, tüketicilerin

gıdanın gerçek doğasını anlamasını ve karıştırabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesini sağlayan

yeterince açık olan adı ifade eder.

Kokolin kaplamalı kestane püresi, Karamel dolgulu yumuşak şekerleme, Tropik meyve

salatası, Sezar salatalı tavuklu sandviç, meyveli tahıllı bar vb.

Gıdanın adı temel görüş alanında ve isteğe bağlı diğer alanlarda yazılırken, gıdanın adını

oluşturan bütün kelimeler aynı büyüklükte, aynı yazı tipinde, aynı stilde ve arka plan rengi ile

kontrast oluşturacak şekilde olmalıdır.

“Çikolata Kaplamalı Hindistan Cevizi Kremalı Dolgulu Kek” gibi ürün adları bütün

olarak kullanılmalı ve ‘HİNDİSTAN CEVİZİ’ gibi ifadeler farklı punto büyüklüğü, yazı

stili vb. kullanılarak öne çıkarılmamalıdır.

“Portakal Soslu Kek”, “Vişneli İçecek”, “Peynir Aromalı Çerez”, “Fındıklı Çikolata” gibi

gıdalarda gıdanın adından başka bir yerde “portakal soslu”, “vişneli”, “çikolatalı”,

“sütlü”, “portakal aromalı” gibi ifadeler tekrar edilebilir. Bu durum, belirtilen gıdanın

farklı bir gıda gibi algılanmasına izin vermemelidir.

Temel görüş alanında gıdanın tanımlayıcı adı olarak yazılan ifade, isteğe bağlı başka bir

yerde bileşenlerin oranları eklenerek verilebilir.

Tanımlayıcı adı ‘Çikolata Kaplamalı Hindistan Cevizi Kremalı Dolgulu Kek’ olan bir

gıda için etiketin başka yerinde isteğe bağlı ‘Çikolata Kaplamalı (%30), Hindistan Cevizi

Kremalı Dolgulu (%20) Kek’ yazılabilir.

Temel görüş alanında gıdanın tanımlayıcı adı olarak yazılan ifade, isteğe bağlı olarak

daha detaylı ve uzun şekilde etiketin başka bir yerinde de verilebilir.

Tanımlayıcı adı “Çikolatalı, Hindistan Cevizli Kremalı, Kakaolu Bisküvi” olan bir gıda

için etiketin başka yerinde isteğe bağlı “Bitter Çikolata Kaplamalı, Hindistan Cevizli

Kremalı Dolgulu Kakaolu Bisküvi” yazılabilir.

Gıdanın adı ile birlikte kullanılan ifadelerin hiçbiri tüketiciyi yanıltıcı olmamalıdır.

Ürünlerde gıda bileşeni olarak meyve/sebze, baharat vb. ile birlikte aynı tadı veren bir

aroma verici kullanılması durumunda, gıdanın adında meyve/sebze veya baharatın adına yer

28

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

verilirken; kullanılan bileşenin kullanım formu, kullanım miktarı ve kullanılan aromanın

miktarı gibi hususlar göz önünde bulundurularak kapsayıcı bir değerlendirme yapılmalıdır.

Gıdanın adında, meyve/sebze veya baharat gibi gıda bileşeninin adına yer verilirken; önemli

miktarda tadı verenin meyve/sebze, baharat vb. gıda bileşeni olması, kullanılan aroma vericinin

meyve/sebze, baharattan daha az miktarda kullanılmış olması temel yaklaşımdır.

İçeriğinde çilek veya şeftali meyvesi içeren ve bunun yanında meyveden daha fazla çilek

veya şeftali aroma vericisi kullanılan bir gıdada, çilek veya şeftali baskın tadını veren

meyvenin kendisi değil de aroma verici olacağından, gıdanın adında çilek veya şeftali

ifadelerine (çilekli/şeftalili ... veya çilek/şeftali içeren …) yer verilmesi, ortalama tüketici

nezdinde ürün içeriğinde çok fazla miktarda meyve olduğu algısı oluşturacağından ve

tüketicinin satın alma tercihini doğrudan etkileyeceğinden kullanımı uygun değildir.

Nane/kahve/tarçın/vanilya gibi bileşenler içeren bir gıdada, bu bileşenler baskın bir tada

sahip olduğu için bunlardan daha fazla miktarda bu gıdaların aroma vericisi kullanılsa

dahi etikette ürün isimlendirmesinde “naneli/kahveli/tarçınlı ...” denilmesinde sakınca

olmayacaktır. Zira ortalama bir tüketici ürün içeriğinde fazla miktarda

nane/kahve/tarçın/vanilya olmayacağını bilecektir.

Birbirine benzeyen ve tüketici tarafından birbiriyle karıştırılabilecek gıdalarda o ürünün

özelliklerini taşımamasına rağmen bu ürünlerden herhangi birinin adını kullanarak “….

tadında”, “… lezzeti”, “… keyfi” vb. ifadeler tüketiciler açısından yanıltıcı olacağından

kullanılmaz.

“Margarin” ve “Süt yağlı margarin” etiketinde ürünün tereyağı olduğu algısı yaratacak

şekilde “tereyağı keyfi”, “tereyağı tadında”, “tereyağı lezzeti”, “tereyağı aroması”,

“krema aroması”, “krema tadında”, “süt aromalı” vb. ifadeler kullanılamaz.

Tereyağı aroması eklenmiş ayçiçek yağı etiketi üzerinde “tereyağı lezzeti” vb. ifadeler

yazılamaz.

Zeytinyağı aroması kullanılan bitki adı ile anılan yağlarda, “zeytinyağı

tadında/lezzetinde” ifadelerine yer verilemez, “zeytinyağı aroması” şeklinde ifadeler

ayrıca vurgulanamaz.

Kokolinde, “çikolata tadında”, “çikolata lezzeti”, “çikolata keyfi” vb. ifadeler veya

yenilebilir sütlü buzlu gıdalarda, “dondurma keyfi”, “dondurma lezzeti” vb. ifadeler

kullanılamaz.

29

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Tüketici tarafından birbiriyle karıştırılmayacak gıdalarda, içeriğinden dolayı taşıdığı

baskın lezzetine/tadına ilişkin tüketiciye bilgi sunmak üzere tüketiciyi yanıltıcı olmayacak

ifadeler kullanılabilir.

Barbekü aroması içeren krakerde, barbekü aromalı ifadesine yer verilmesi koşuluyla

“barbekü tadında” ifadesi de kullanılabilir.

Latte aroması içeren bir bisküvide, latte aromalı ifadesine yer verilmesi koşuluyla “latte

tadında”, “latte lezzetinde” ifadeleri de ku llanılabilir.

İçeriğinde azalan sırada palm, kanola, pamuk, ayçiçek yağı ile tereyağı veya zeytinyağı

bulunan bir ürünün adında sadece tereyağı/zeytinyağı ifadesi ön plana çıkartılarak

“Tereyağlı/zeytinyağlı …” yazılamaz.

Bisküvi içerisinde azalan sırada palm ve kanola yağları ve tereyağı varsa, ürün adı

“Tereyağlı Bisküvi” olamaz, ürün adı ya “Bisküvi” olmalı ya da “Palm, Kanola Yağlı ve

Tereyağlı Bisküvi” ya da “Bitkisel Yağlı ve Tereyağlı Bisküvi” olmalıdır.

İçeriğinde azalan sırada tereyağı/zeytinyağı ile palm ve ayçiçek yağı bulunan bir ürünün

adında “Tereyağlı/Zeytinyağlı ve Bitkisel Yağlı” veya “Tereyağlı/Zeytinyağlı ve Palm Ayçiçek

Yağlı” ifadeleri kullanılabilir. Bu durumlarda son üründeki tereyağı/zeytinyağı oranı (%) isteğe

bağlı olarak temel görüş alanında verilebilir.

Gıdanın ithal edildiği ülkede kullanılan adı, ithal edilmesi ve/veya yerli üretilmesi

durumunda gıdanın adı olarak kullanılabilir. Ancak, Yönetmeliğin diğer hükümlerinin

uygulanması ve özellikle zorunlu bilgilerin verilmesi sonucunda, son tüketicinin o gıdanın

gerçek doğasını anlaması ve karıştırabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesi sağlanamıyorsa,

gıdanın adına yakın bir yerde diğer tanımlayıcı bilgilere yer verilir.

Cappuccino, granola, bolonez sos gibi adlar tüketiciler tarafından kolayca

algılanabileceğinden ilave tanımlayıcı bilgilere gerek yoktur.

Ördek ciğeri için Pate adı kullanıldıysa bu ifade ile birlikte ördek ciğeri ifadesi de

kullanılmalıdır.

Milkshake, üretim metoduna göre dondurma karışımı veya fermente süt ürünü veya sütten

yapılabildiği için “milkshake” ifadesinin gıdanın adı olarak kullanılması durumunda, gıda

etiketinde üretiminde kullanılan hammaddeye göre “yoğurt kullanılarak üretilmiştir”

veya “dondurma karışımından üretilmiştir” veya “dondurmadan üretilmiştir”

ifadelerinden uygun olanına da yer verilir.

Quark için taze peynir ifadesinin de kullanılması gerekir.

30

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Bir önceki hükme istisna olarak, ithal edilen gıdanın adı, o gıdanın bileşimi veya üretimi

bakımından son tüketicinin doğru bilgilendirilmesini sağlamak için yeterli olmayacağı kadar

farklı bir gıdaya işaret ediyorsa o ad kullanılmaz.

İtalya’da makarna, “pasta” olarak isimlendirilmektedir. Bu ürün kapalı bir ambalaj içinde

ve ambalaj üzerinde makarnayı çağrıştıran hiçbir görsel de olmadan İtalya’dan ithal

edildiğinde, iç piyasaya sunulmadan önce ambalaj üzerinde ürün adı olarak “makarna”

yazılmalıdır.

Hiçbir ticari marka veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine

geçemez.

Tüketiciler tarafından markasıyla tanınmış bir gıdada söz konusu marka gıdanın adı

olarak kullanılamaz.

Bileşenler Listesi’nde gıdanın bütün bileşenlerinin, üretim sırasında kullanıldıkları

miktara göre ağırlıkça azalan sırayla verilmesi ve uygulanabildiği durumlarda, "gıdanın adı"

başlıklı 20 nci madde ile Ek-15'te yer alan kurallara uygun olarak kendi özel adları ile

belirtilmesi gerekmektedir.

“Palm yağı”, Türk Gıda Kodeksi Bitki Adı ile Anılan Yağlar Tebliği'nde tanımlanan

resmî addır. Palm yağının bileşen olarak kullanıldığı bir gıdada bileşenler listesinde

“palm yağı” şeklinde yazılması gerekmektedir, “hurma yağı” yazılmamalıdır.

Kanola yağı veya düşük erusik asitli kolza yağı olarak yazılmalıdır. Sadece kolza yağı

yazılması yeterli değildir.

Gıdanın adına eşlik eden bilgilerin (Gıdanın Adına Eşlik Eden Zorunlu Bilgiler

Yönetmelik Ek-15, 1 inci ve 2 nci maddesi) etikette gıdanın adının yer aldığı en az bir yerde

verilmesi yeterlidir. Gıdanın fiziksel durumu veya geçirdiği özel işleme ilişkin bilgilerin

bulunmamasının tüketiciyi yanıltabileceği durumlarda; toz haline getirilmiş, dondurularak

kurutulmuş, hızlı dondurulmuş, konsantre, tütsülenmiş, füme gibi bilgiler gıdanın adında yer

alır veya gıdanın adının yanına belirtilir.

Ambalajında öğütülmemiş tarçın görseli olan ve ambalajın içi görünmeyen üründe toz

tarçın var ise bunun toz tarçın olarak belirtilmesi gereklidir.

Bezelye konservesi üretiminde kullanılan bezelyenin kurutulmuş bezelye olması

durumunda, hammadde olarak kurutulmuş bezelye kullanıldığının belirtilmesi gereklidir.

31

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Türk Gıda Kodeksi Üzüm Pekmezi Tebliğine göre yaş veya kuru üzümden üretilebilen

üzüm pekmezi için “Yaş üzümden üretilmiştir”, “Yaş Üzüm Pekmezi”, “Kuru üzümden

üretilmiştir” gibi ifadeler kullanılabilir.

Satıştan önce dondurulan ve çözündürülerek satılan balık ve balıkçılık ürünlerinde

gıdaların adının yanında ‘çözündürülmüştür’ ifadesi bulunmalıdır.

Çözündürüldükten sonra piyasaya arz edilen gıdaların etiketlerinde ‘çözündürülmüştür’

ifadesi ile birlikte kullanım bilgisi olarak “Tekrar dondurmayınız” ifadesi; temel görüş

alanında veya gıdanın adının bulunduğu bir alanda diğer yazı şekillerinden kolayca ayırt

edilebilecek şekilde farklı renk, stil veya punto büyüklüğünde yazılmalıdır.

Gıda Işınlama Yönetmeliği kapsamında ışınlanma işlemine tabi tutulmuş hazır

ambalajlı gıdaların etiketlerinde temel görüş alanında “ışınlanmıştır” veya “ışınlama işlemi

yapılmıştır” ifadeleri yazılmalıdır. Gıda Işınlama Yönetmeliğinin ekinde yer alan yeşil renkli

uluslararası gıda ışınlama sembolü “Radura”nın da temel görüş alanında kolayca görülebilir

şekilde etiket üzerinde yer alması gerekir.

Gıda ışınlanmış bir bileşen içeriyorsa; gıdanın etiketinde yer alan bileşenler listesinde

ışınlanmış bileşenden sonra gelmek üzere “Işınlanmıştır” veya “Işınlama işlemi yapılmıştır”

ifadesi yer alır.

Baharatlı Kraker İçindekiler: Buğday unu, tereyağı, ……., baharat karışımı

(ışınlanmıştır), tuz, ….

Satış yapılan işletmede, tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan veya

doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş ışınlanmış gıdaların satışı sırasında

“Işınlanmıştır” veya “Işınlama işlemi yapılmıştır” ifadesinin satın alan kişinin görebileceği

yerlerde bulundurulması veya gıda ile birlikte satın alan kişiye sunulması zorunludur.

Gıda, ışınlanmış bir bileşik bileşen içeriyorsa Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve

Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin Ek-4 Bölüm 5’inde yer alan bileşik bileşenlerin

içeriğinin yazılması zorunluluğuna tanınan istisnalar uygulanmaz. Bu bileşik bileşenin son

üründe %2’den daha az olması durumunda bile ışınlanmış bileşenin varlığını vurgulamak üzere

bileşen listesinde ışınlanmış bileşenden sonra gelmek üzere “Işınlanmıştır” veya “Işınlama

işlemi yapılmıştır” ifadesi belirtilmelidir.

Bileşiminde normal olarak kullanılması veya doğal olarak bulunması beklenen bir öğesi

veya bileşeni kısmen veya tamamen farklı bir öğe veya farklı bir bileşen ile ikame edilen

gıdaların etiketinde bu ikame bileşenin bileşenler listesine ilave olarak temel görüş alanında,

32

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

gıdanın adının yanında veya gıdanın adına çok yakın bir yerde gıdanın adının yazıldığı punto

büyüklüğünün en az %75’i kadar olan punto büyüklüğünde yazılır. Bu tür ürünlerde etikette

gıdanın adının geçtiği her yerde “ikame bileşen” tekrarlanır.

Mantının tüketiciler tarafından etli olması beklenir. Ancak et yerine veya et ile birlikte

soya kullanılması durumunda “soya” ürün adının yanında hükme uygun şekilde belirtilir.

- Mantı

Soyalı

- Mantı

Kıymalı ve Soyalı (Hangisi daha çok kullanıldıysa öncelikli o bileşen yazılır)

vb. etiketinde geçen “soya” ifadesi, gıdanın adı olan “mantı” ifadesinin yazıldığı punto

büyüklüğünün en az %75’i kadar olan punto büyüklüğünde yazılır.

Yer fıstığı kullanılarak üretilen tüm ürünlerde “yer fıstıklı” ifadesi kullanılmalı sadece

fıstıklı ifadesi kullanılmamalıdır.

İçeriğinde kaşar peyniri yerine eritme peyniri kullanılan bir sandviçin adında “Kaşarlı

Sandviç” yazılamaz.

Tüketicinin talepleri doğrultusunda toplu tüketim yerlerinde tüketiciye servis edilen

veya toplu tüketim yeri veya satış yerlerinde paketlenerek tüketiciye arz edilen gıdaların

içeriğinde yer alan tüketicinin satın alma tercihini etkileyecek ve/veya birbirinin yerine

kullanılan bileşenler, tüketicinin görebileceği bir yerde gıdanın adıyla birlikte tüketiciye

sunulur.

Yer fıstığı kullanılarak üretilen baklavada “yer fıstıklı” ifadesi kullanılmalı sadece fıstıklı

ifadesi kullanılmaz.

Kebap yanında yoğurt servis ediliyorsa “Yoğurtlu Kebap” şeklinde tüketiciye bilgi

verilmeli, ancak yoğurt dışında başka bir fermente süt ürünü ile birlikte servis ediliyorsa

yoğurt ifadesi yazılmamalı, servis edilen fermente süt ürünün adı yazılarak “…. Kebap”

şeklinde tüketiciye sunulmalıdır.

İçeriğinde kaşar peyniri yerine eritme peyniri kullanılan bir pide, “Kaşarlı Pide” olarak

tüketiciye sunulamaz. “Eritme Peynirli Pide” olarak adlandırılmalı ve tüketiciye bu ad ile

sunulmalıdır.

Doğranmış, kemikli, dilimlenmiş, porsiyon veya karkas formundaki et ürünleri ve

hazırlanmış et karışımları ile balıkçılık ürünleri ve doğranmış, kemikli, dilimlenmiş, porsiyon,

33

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

fileto veya bütün form görünümündeki hazırlanmış balıkçılık ürünleri için son ürünün ağırlıkça

% 5’den fazlasını oluşturan ilave suyun varlığı temel görüş alanında gıdanın adında belirtilir.

Marine edilmiş dana etinin % 5’ten fazla su içermesi halinde, gıdanın adı “Su ilave

edilerek marine edilmiş dana eti” vb. şekilde ifade edilir.

Kokteyl alkollü içki adları veya bunları çağrıştıracak adlar alkolsüz içecek adı olarak

kullanılamaz.

Soğuk tüketilmek üzere piyasaya arz edilen kahveli içeceklerin etiketinde ‘soğuk kahve’

ifadesi kullanılabilir.

Soğuk tüketilmek üzere piyasaya arz edilen çaylı içeceklerin etiketinde ‘soğuk çay’

ifadesi kullanılabilir.

İngilizce isimleri ile ortalama bir tüketicinin ürünü tanıdığı Viski, Votka, Tekila,

Kanyak, Rom, Brendi, Cin ve Vermut için temel görüş alanında Whisky, Whiskey, Vodka,

Tequila, Cognac, Rum, Brandy, Gin ve Vermouth ifadelerinin yer alması durumunda ayrıca

Türkçe isimleri yer almayabilir. Ancak bu ürünlerde Türkçe ürün isimleri etikette diğer

bilgilerin sunulduğu görüş alanında yazılmalıdır.

Gıda bileşeni olarak “doğal aroma verici” kullanılması durumunda, aromayı

nitelendiren “doğal” ifadesi gıdanın adında kullanılamaz. Ancak etikette “doğal aroma verici”

kullanılmıştır ifadesine yer verilebilir.

23. Bileşenler Listesi

Bileşenler listesi, “bileşenler” veya “içindekiler” başlığıyla ya da bu kelimeleri içeren

uygun bir başlıkla verilir. Gıdanın bütün bileşenleri, üretim sırasında kullanıldıkları miktara

göre ağırlıkça azalan sırayla bu listede yer alır. Bileşenler listesine ilişkin kurallar,

Yönetmeliğin Ek-4’ünde yer almaktadır

Bileşenler “gıdanın adı” bölümünde belirtilen kurallara uygun şekilde isimlendirilmelidir.

Tuz piyasaya arz edilirken ilgili mevzuatında belirtilen resmî adların kullanılması

gerekmektedir. Bir gıdanın bileşiminde bileşen olarak tuzun kullanılması durumunda ise

yalnızca “tuz” olarak ifade edilebilir.

Gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında bileşimini, doğasını veya algılanan değerini

değiştirmeksizin;

23.3.1. Son ürünün % 2’sinden daha azını oluşturacak kadar, benzer şekilde veya birbirinin

yerine kullanılabilen bileşenler, bileşenler listesinde “… ve/veya ….” ifadesi ile yer alabilir.

34

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

24. Mantı için kıyma yerine soya kullanılması, süt kreması/süt tozu yerine kahve beyazlatıcısı

kullanılması vb. örnekler gıdanın bileşimini, doğasını veya algılanan değerini

değiştireceğinden kodlama yöntemi bu bileşenler için kullanılamaz.

23.3.2. Son ürünün % 2’sinden fazlasını oluşturan, benzer şekilde veya birbirinin yerine

kullanılabilen bileşenlerle ilgili uygulama, sadece Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliğinde

tanımlanan birbirinin yerine kullanılabilen ürünler için geçerlidir.

Son ürünün % 2’sinden fazlasını oluşturan, Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliğinde

tanımlanan ürünlerin birbirinin yerine kullanılması durumunda, tüketici tarafından

anlaşılabilecek şekilde uygun bir kodlama yöntemi kullanılarak etiket üzerinde

belirtilmesi gerekir.

Bileşiminde şeker veya fruktoz-glukoz şurubu kullanılan bir alkolsüz içecek için:

- Etiketteki İçindekiler bilgisinde “Şeker (S)* veya Fruktoz-Glukoz şurubu (F)*” ifadesinin

yazılması,

- İçindekiler bilgisinin sonuna “*Kullanılan şeker veya fruktoz-glukoz şurubu paket

üzerine kodlanmıştır” yönlendirici referans cümlenin yazılması,

- Üretim sırasında kullanılan Şeker veya Fruktoz- glukoz şurubuna ait kodun “S” veya “F”

olarak ambalaj üzerine kodlanması.

Bitkisel rafine yağlar, bileşenler listesinde, grup adının hemen ardından söz konusu

yağlara özel bitki kaynaklarının listesine yer verilmesi koşuluyla, “bitkisel yağlar” adı altında

grup olarak verilebilir. Hidrojenize yağlar bileşenler listesinde belirtilirken, “tam hidrojenize”

veya “kısmi hidrojenize” açıklamalarına da yer verilir.

İçindekiler: Şeker, Bitkisel yağ (palm, ayçicek), fındık (%8), süttozu ….

Vitamin ve mineraller, bileşen listesinde kendi adlarıyla belirtilir. İsteğe bağlı olarak

kaynak formları da verilebilir.

Vitamin A veya Vitamin A (beta-karoten)

D Vitamini (kolekalsiferol) veya D Vitamini

Bileşik Bileşenin Bileşenler Listesinde Belirtilmesi

Bileşik bileşenler, bileşenler listesinde kendi adı ile ve toplam ağırlığına göre yer alabilir.

Bu durumda bileşik bileşenin adı olarak, mümkün olduğunca mevzuatta belirlenen ad veya

alışılagelen ad kullanılır ve bileşik bileşenin adının hemen ardından kendi bileşenlerinin listesi

verilir.

35

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Meyveli Turta, İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek), meyve

%10 (çilek, böğürtlen, karadut), kabartıcı (amonyum bikarbonat), …

Peynirli ve Sucuklu Pizza, İçindekiler: Buğday unu, su, peynir (%16), ısıl işlem

görmüş piliç sucuk (%11) [piliç eti ve yağı, dana yağı, baharat karışımı, tuz, sarımsak],

mantar, domates salçası, domates, bitkisel yağ (ayçiçek), yeşil biber, tuz, şeker, maya,

modifiye patates nişastası, baharat karışımı (ışınlanmıştır).

Karışık Pizza, İçindekiler: Buğday unu, pizza sosu (domates püresi, bitkisel yağ

(ayçiçek), şeker, tuz, mısır nişastası, fesleğen), peynir, hindi salam [hindi eti ve yağı,

soya proteini, süt proteini, baharat karışımı, stabilizör (sodyum polifosfat), antioksidan

(askorbik asit), koruyucu (sodyum nitrit), tütsü aroma vericisi], domates, ısıl işlem

görmüş kanatlı sucuk [hindi eti, piliç eti, dana yağı, baharat karışımı, sarımsak, koruyucu

(sodyum nitrit)], siyah zeytin, kırmızı biber, yeşil biber, bitkisel yağ (ayçiçek), maya,

şeker, tuz.

Ancak bileşik bileşenin bileşenleri ağırlıkça azalan sıra kuralına uygun olacak şekilde her

biri ayrı birer bileşen şeklinde de verilebilir.

Meyveli Turta, İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, Ayçiçek), %5 çilek,

fındık, %3 böğürtlen, %2 karadut, kabartıcı (amonyum bikarbonat), …

25. Bileşen Miktarı Bildirimi (BMB)

BMB birden fazla bileşen içeren tüm gıdalara uygulanır. Ancak bazı muafiyetler

bulunmaktadır.

BMB aşağıda belirtilen durumlarda zorunludur:

25.2.1. İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın adında yer alıyorsa altı çizili olan

bileşenlerin miktarı belirtilmelidir.

Salamlı ve mantarlı pizza

Çilekli yoğurt,

Peynirli börek

- Bileşen grubu gıdanın adında geçiyorsa altı çizili olan bileşenlerin miktarı belirtilmelidir.

Sebzeli kiş,

Balıklı makarna,

Meyveli turta

36

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

- Bileşen grubu miktarı, toplam olarak verilebileceği gibi bileşen grubunu oluşturan bileşenlerin

miktarlarının ayrı ayrı olarak da verilmesi uygundur.

Gıdanın adı: %10 Meyveli Turta İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm,

ayçiçek), meyve (çilek, böğürtlen, karadut), kabartıcı (amonyum bikarbonat),…

Gıdanın adı: Meyveli Turta İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek),

%5 çilek, %3 böğürtlen, %2 karadut, kabartıcı (amonyum bikarbonat), …

Gıdanın adı: Meyveli Turta İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek),

meyve %10 (çilek, böğürtlen, kara dut), kabartıcı (amonyum bikarbonat), …

- Bir bileşik bileşen gıdanın adında yer alıyorsa bu bileşik bileşenin miktarı bildirilmelidir.

Deniz mahsullü lazanya

Krema dolgulu bisküvi

- Eğer bileşik bileşene ait bir bileşen de ürün adında vurgulanıyorsa ilave olarak bu bileşenin son

üründeki miktarı da bildirilmelidir.

Tanımlayıcı adı Kakaolu Krema dolgulu bisküvi olan bir gıdada “Kakaolu krema

dolgusu”nun miktarı belirtilirken, “kakao”nun da miktarı verilmelidir. Bu durumda

bileşenler listesinin düzenlenme biçimine bağlı olarak kakao miktarı, bileşik bileşen

üzerinden verilebileceği gibi son ürün üzerinden de belirtilebilir.

Yöntem 1

Yöntem 2

Kakaolu Krema dolgulu (%20) bisküvi

İçindekiler: Buğday unu, bitkisel yağ (ayçiçek), şeker, nişasta, kakao tozu %1), aroma

verici, tuz.

25.2.2. İlgili bileşen veya bileşen grubu tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile

ilişkilendiriliyorsa bileşenlerin miktarı belirtilmelidir.

Bu durumda hangi bileşenlerin gıdanın adı ile ilişkilendirilebileceğinin tespitinde aşağıdaki

açıklamalar ve örnekler dikkate alınmalıdır. BMB ana bileşene veya ürüne değer katan

bileşenlere uygulanır. Bu durum genellikle gıdanın adı olarak tanımlayıcı bir ad yokluğunda

ve alışılagelmiş bir ad kullanıldığında ortaya çıkmaktadır.

37

İçindekiler: Buğday unu, bitkisel yağ (ayçiçek), şeker, kakaolu krema dolgusu %20 (şeker,

bitkisel yağ (ayçiçek), nişasta, kakao tozu (%5), aroma verici), tuz.

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Lahmacun : kıyma, soğan, domates, çeşitli baharatlar (BMB kıyma için verilmelidir)

Su böreği : peynir, yufka, maydanoz, tereyağı (BMB peynir için verilmelidir)

Mantı : un, su, kıyma, baharat vs. (BMB kıyma için verilmelidir)

Ancak belirtilen bu durum, her bileşen ürün tanımı ile ilişkilendirilecek ve BMB verilecek

şeklinde yorumlanmamalıdır.

Şarap (üzümün miktarının belirtilmesine gerek yoktur)

Cips (patatesin miktarının belirtilmesine gerek yoktur)

Kakaolu mısır gevreği gibi gıdalarda gıda mısır gevreği olduğundan kakao miktarının

verilmesi yeterlidir. Mısır miktarının bildirilmesine gerek yoktur.

25.2.3. İlgili bileşen veya bileşen grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler

ile vurgulanıyorsa bileşenlerin miktarı belirtilmelidir.

- Gıdanın herhangi bir bileşeni için ürün adı dışında etiketin herhangi bir yerinde farklı ölçüde,

renkte ve/veya puntoda vurgu yapılıyorsa bu bileşen için BMB uygulanır.

Tereyağı ile yapılmış

Sütlü

- Bileşenlerinin resimlerle ya da illüstrasyonlarla öne çıkarıldığı gıdalarda o bileşenlere ait miktar

bildirilmelidir.

Süt ya da tereyağı gibi bir bileşenin varlığını vurgulamak üzere bir inek görseli

kullanıldığında.

Meyveli bir kek etiketinde meyve görselleri kullanıldığında.

- Hazır ambalajlı karışık kuruyemişlerde, ağırlıkça bazı kuruyemişlerin belirgin ölçüde baskın

olduğu durumlarda her bir kuruyemişin miktar bilgisi etikette verilir. Bu durumda etikete yazılan

miktar ile içerikte yer alan miktar arasında en fazla ±%10 sapma olabilir.

25.2.4. İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın tanımlanması için ve adından veya

görünüşünden dolayı karıştırılabileceği ürünlerden ayırt edilmesi için elzem ise bileşen

miktarı bildirilmelidir.

- Bazı gıdaların bileşimleri düzenlenmişse ve bu düzenlemelerden dolayı tüketicilerde ürün

adlarından dolayı söz konusu bileşenlerle ilgili bir beklenti oluşmuşsa,

- Farklı ülkelerde aynı adlarla satılmasına karşın bileşen oranlarında farklılıklar var ise,

38

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Marzipan için badem yerine tamamen veya kısmen kayısı çekirdeği kullanılabilmekte bu

durum tüketici beklentisini etkilemektedir. Bu durumda badem ve/veya kayısı

çekirdeğinin miktarı bildirilmelidir.

Aşağıdaki durumlarda BMB’ye gerek yoktur.

25.3.1. Gıdanın satışa sunulduğu halinin görselinin kullanılması durumunda.

25.3.2. Gıdanın satışa sunulduğu halinin açıkça anlaşılır olması kaydıyla *Servis önerisi

şeklinde hazırlanıp fotoğraflanan görseller kullanıldığında.

Mantı üzerindeki yoğurt ve sosun miktarının verilmesi beklenmemelidir.

25.3.3. Herhangi bir bileşeni ya da bileşen grubunu odak noktasına koymadan tüm

bileşenleri gösteren (minör bileşenler (baharatlar, katkı maddeleri gibi) hariç) resimler

kullanıldığında.

Hazır çorba

25.3.4. Kullanılan görsel ile bileşenin miktarı ön plana çıkarılmadan yalnızca tarımsal

kaynağına atıfta bulunulduğunda.

Bira şişesinde, bisküvi etiketinde yer alan arpa/buğday başağı

25.3.5. Karışım halinde satışa sunulan ve gıdanın ne şekilde tüketileceğini tarif eden

görseller veya talimatlar verildiğinde.

Kek karışımları vb.

25.3.6. Gıdanın adında geçmeyen veya etiketinde görseli kullanılmayan ancak alerji veya

intoleransa neden olan bileşenlerle ilgili tüketiciye bilgi amaçlı yapılan uyarılarda.

Yer fıstığı alerjisine ilişkin bir uyarı görüldüğünde yer fıstığının BMB’nin verilmesi

beklenmemelidir.

25.3.7. Sıvı ortam (Su, tuzların sulu çözeltileri, salamura, gıda asitlerinin sulu çözeltileri,

sirke, şekerlerin sulu çözeltileri, tatlandırma özelliğine sahip diğer maddelerin sulu

çözeltileri, meyve veya sebzeler için bunların kendi suları kullanılabilir. Bu ortam, karışım

şeklinde ve sıvı veya dondurulmuş formda olabilir.) içinde satışa sunulan ve etiketinde net

ağırlığının yanı sıra süzme ağırlığının da verildiği gıdalarda.

25.3.8. Sıvı ortam içinde satışa sunulan ve etiketinde net ağırlığının yanı sıra süzme

ağırlığının zorunlu veya gönüllü olarak belirtildiği gıdalarda verilen değerlerden yola

çıkılarak BM hesaplaması yapılabilir.

39

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Su içindeki tek çeşit sebze,

Sıvı içindeki tek çeşit meyve,

Ağırlıkça hiçbiri belirgin ölçüde baskın olmamak kaydıyla su/sıvı içinde karışık

çeşitlerdeki meyve/sebzeler,

Salamura içindeki sardalya balığı,

Yağ içindeki ton balığı,

Dondurulmuş karides,

25.3.9. Özel mevzuatı gereği zaten bileşen oranı belirlenen ürünler,

Çilek reçeli için kullanılması gereken çilek miktarı mevzuat ile belirlenmiştir. Ancak

isteğe bağlı olarak miktar bildirimi yapılabilir.

25.3.10. Aroma verme amacıyla, ağırlıkça %2’den daha az miktarda kullanılan bileşenler ya

da bileşen grupları.

Üründe resimli gösterimler yer alsa dahi bu bileşenlerin miktarlarının bildirilmesi

gerekmemektedir (Örnek: Çubuk tarçın görseli bulunan bisküvi)

25.3.11. Gıdanın adında yer aldığı halde, gıdanın tanımlanması veya benzer gıdalardan ayırt

edilmesi için elzem olmadığından miktarındaki değişim tüketicinin tercihini etkilemeyecek

olanlar.

Alkollü içkiler (malt viskisi, buğday birası vb.),

Çeşitlerine ilişkin bileşenlerin ürün adında yer aldığı likörler ve meyve esaslı cinler,

Temel olarak un veya diğer karbonhidratlar, yağlar, şekerler/tuz ve aroma vericiler/lezzet

vericilerden oluşan kek, ekmek ve tatlı karışımları,

Özelliğini birden fazla bileşenin bir araya gelmesinden kazanan ve amaca yönelik

tanımlanan tuz, paprika, maydanoz ve diğer baharatların karışımından oluşan tavuk

çeşnisi, köri sosu vb. lezzet vericiler,

Bir gıdanın içerisinde bileşen olarak yer alan ağırlıkça hiçbiri belirgin ölçüde baskın

olmayacak şekilde bir karışım halindeki meyveler veya sebzeler veya sert kabuklu

meyvelerin ayrı ayrı miktarları (toplam karışım miktarı vermek yeterlidir),

Bir gıdanın içerisinde bileşen olarak %2’den fazla yer alan ve ağırlıkça hiçbirinin belirgin

ölçüde baskın olmadığı baharat veya bitki karışımları ayrı ayrı miktarları (toplam karışım

miktarı vermek yeterlidir),

40

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

“Tatlandırıcı içerir”/“tatlandırıcılı” veya “şeker/şekerler ve tatlandırıcı içerir”/“şekerli ve

tatlandırıcılı” ifadesi gıdanın adının yanında yer alıyor ise bu ifadelerin bulunmasını

gerektiren bileşen veya bileşen grubu,

Ketçap, sucuk, tarhana gibi gıdaların acılı olarak üretilmesi durumunda, acı biber görseli

kullanılması ve/veya gıdanın adında yer alması durumunda (acılı ketçap, acılı tarhana,

acılı sucuk gibi), tüketici tercihini etkilemeyeceğinden acı biberin miktarının

belirtilmesine gerek yoktur.

Beslenme bildirimine tabi ise ilave vitamin ve mineraller.

26. Tarih Bildirimi

Son Tüketim Tarihi (STT)

26.1.1. Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan

sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda “son tüketim tarihi” belirtilir.

Son tüketim tarihi geçmiş olan gıdalar güvenilir olmayan gıda olarak kabul edilir.

26.1.2. Son tüketim tarihi, ‘Son tüketim tarihi’ ifadesi açık bir şekilde kullanılarak veya

‘… tarihine kadar tüketiniz / tüketilir vb.’ şeklinde belirtilir. Bu ifadenin yanında ya tarihin

kendisi ya da etiketin üzerinde bulunduğu yere atıfta bulunan bir ifade yer alır.

26.1.3. Son tüketim tarihi; gün ve ay olarak veya gerektiğinde gün, ay ve yıl olarak, bu

sırayla ve kodlanmadan belirtilir. Son tüketim tarihinin atıf yapılarak belirtildiği durumlarda

atıf yapılan yerde;

Sadece tek bir tarih bulunması (7/11/2019)

STT, Expiry, Use by gibi kısaltmaların bulunması (STT: 7/11/2019)

İsteğe bağlı olarak üretim tarihi vb. de yazılması durumunda son tüketim tarihinin diğer

tarihler ile karıştırılmasına engel olacak şekilde tüketiciye bu bilginin (STT kısaltması vb.

ile) açıkça sunulması uygun olarak kabul edilir.

26.1.4. Son tüketim tarihi, her bir bireysel hazır ambalajın üzerinde belirtilmelidir.

Üzerinde son tüketim tarihi belirtilmiş ürünler bu tarihten sonra tüketilemeyeceği için

satılamaz.

Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT)

26.2.1. Uygun şekilde muhafaza edildiğinde, gıdanın kendine has özelliklerini koruduğu

süreyi gösteren tarihi ifade etmektedir. Bu tarih, son tüketim tarihinden farklı olarak gıdanın;

41

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

tazelik, tat, aroma gibi duyusal özelliklerine dayanarak belirlenmektedir. Örneğin; makarna,

zeytinyağı, kahve, çay gibi gıdalar mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilir olmadığından

son tüketim tarihi yerine tavsiye edilen tüketim tarihi ifadesi kullanılabilir.

26.2.2. Tavsiye edilen tüketim tarihi, ‘Tavsiye edilen tüketim tarihi’ ifadesi açık bir şekilde

kullanılarak veya ‘… tarihinden önce tüketilmesi tavsiye edilir.’ şeklinde belirtilir. Bu

ifadenin yanında ya tarihin kendisi ya da tarihin etiket üzerinde bulunduğu yere atıfta

bulunan bir ifade yer alır.

26.2.3. Tavsiye edilen tüketim tarihinin atıf yapılarak belirtildiği durumlarda atıf yapılan

yerde,

Sadece tek bir tarih bulunması (7/11/2019)

TETT, BBD, BB (Best before) vb. kısaltılmaların bulunması (TETT: 7/11/2019)

İsteğe bağlı olarak üretim tarihi vb. de yazılması durumunda tavsiye edilen tüketim

tarihinin diğer tarihler ile karıştırılmasına engel olacak şekilde tüketiciye bu bilginin

(TETT kısaltması vb. ile) açıkça sunulması uygun olarak kabul edilir.

“Tavsiye edilen tüketim tarihi (BBD) ambalajın altındadır. Kuru ve serin yerde muhafaza

ediniz.”

26.2.4. Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT) ürünün son tüketilmesi gereken tarihi değil,

ürünün kalite özelliklerini koruyabildiği tarihtir. “Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT)

geçtikten sonra gıda güvenilir olması, tat, koku, görünüş gibi bozulmaların olmaması koşulu

ile piyasada bulunabilir. Tavsiye edilen tüketim tarihi geçmiş gıdaların insan tüketimine

uygunluğunun kontrolü gıda işletmecilerinin sorumluluğundadır.

26.2.5. Bir gıdanın son tüketim tarihi veya tavsiye edilen tüketim tarihinin belirlenmesi gıda

işletmecisinin sorumluluğundadır. Gıdalar için uygun olan tarih belirlenirken “son tüketim

tarihinin gıda güvenilirliği, tavsiye edilen tüketim tarihinin ise gıda kalitesi ile ilgili olduğu

unutulmamalıdır.

Dondurulma Tarihi

26.3.1. Gıdanın dondurulduğu tarih; dondurulmuş et, dondurulmuş hazırlanmış et

karışımları ve dondurulmuş işlenmemiş balıkçılık ürünleri için gün, ay ve yıl olarak verilir

ya da tarihin yazıldığı yere atıfta bulunulur.

“31/12/2016 tarihinde dondurulmuştur.”

“Dondurulma tarihi ambalajın yan yüzeyindedir” vb.

42

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İlk Dondurulduğu Tarih

26.4.1. Donmuş ve hızlı dondurulmuş gıdalar, dondurulmuş et ve/veya dondurulmuş işlem

görmemiş balık ürünlerinin karışımından oluşuyorsa dondurulma tarihi bu farklı

dondurulmuş bileşenlerden en eski tarihli bileşenin tarihi dondurulma tarihi olarak kabul

edilir.

Bir paket 500 g çiğ karides çeşitli çiğ karides partilerinin karışımından oluşuyorsa bu

ambalaja en eski partinin ilk dondurulduğu tarih yazılır.

26.4.2. Gıdalarda dondurulma tarihi, son tüketim tarihi veya tavsiye edilen tüketim tarihi

farklı kavramlar olup gıda etiketinde dondurulma tarihi ile birlikte gıdanın son tüketim tarihi

veya tavsiye edilen tüketim tarihi bilgilerinden uygun olan bilgi de yer alır.

27. Muhafaza / Kullanım Koşulları

Ürünün muhafaza edilmesi sırasında uyulması gereken koşullar varsa, bu ifade son

tüketim tarihi/tavsiye edilen tüketim tarihi veya tarihe atıf yapan ifade ile aynı anda

okunabilecek şekilde belirtilir.

Sosis, sucuk gibi ürünlerde tüketilmesi uygun olmayan yapay kılıf kullanıldığında temel

görüş alanında “Kılıfını soyarak tüketin” gibi bir açıklama yer almalıdır.

Gıda ile birlikte ambalaj içerisinde yer alan paketli gıda ile teması uygun akıllı aktif

maddeleri içeren gıdaların etiketinde, tüketici bunların tüketilemeyeceğine ilişkin uygun yazı

veya görsellerle bilgilendirilir.

28. Zorunlu Beslenme Bildirimi

Zorunlu Beslenme Bildirimi sadece hazır ambalajlı gıdalar için geçerlidir.

Zorunlu Beslenme Bildiriminde yer alması gereken bilgiler; enerji değeri, yağ, doymuş

yağ, karbonhidrat, şekerler, protein ve tuz miktarıdır.

Zorunlu Beslenme Bildirimi içeriği, aşağıda verilen besin öğelerinden birinin veya

birkaçının miktarı ile desteklenebilir:

Tekli doymamış yağ.

Çoklu doymamış yağ.

Trans yağ.

Lif.

Polioller veya şeker alkol.

Nişasta.

43

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Beslenme bildirimi tablosunda belirtilenler dışında başka hiçbir besin öğesi veya diğer

öğe hakkında yeni bir satır ekleyerek beyanı yapılamaz. Yani, bu tablo kapalı bir tablo olup,

burada bulunan öğeler dışında bir besin öğesine (örneğin omega 3) ilişkin beyan yapılması

durumunda, bu öğenin miktarı yeni bir satır eklemeden beslenme bildirimi ile aynı görüş alanı

içinde yer alacak şekilde belirtilir.

Beslenme bildirimi tablosunda gıdada herhangi bir besin öğesinin bulunmaması

durumunda tablodan o besin öğesine ait satır silinmez. Örneğin şeker içermeyen bir gıdada

“şekerler” satırı tablodan çıkarılmaz.

Etiket yüzeyinin beslenme bildirimini tablo şeklinde vermek için yeterli alana sahip

olmaması durumunda, bilgiler lineer formda verilir. Bilgiler tüketicinin anlayabileceği şekilde

uygun bir formatta verilmelidir.

100 ml veya 100 g için Enerji ve Besin Ögeleri: Enerji 237 (kj), 57 (kcal) / Yağ 0 (g),

Doymuş yağ 0 (g) / Karbonhidrat 5,6 (g), Şekerler 2,3 (g) / Protein 0 (g) / Tuz <0,01 (g).

100 ml veya 100 g için Enerji ve Besin Ögeleri: Enerji 1657 kj / 390 kcal - Yağ 1,7 g

(Doymuş Yağ 1,7 g) - Karbonhidrat 94 g (Şekerler 73 g) - Protein 0 g - Tuz 0,03 g.

100 ml veya 100 g için Enerji ve Besin Öğeleri: Enerji (2140kJ/511kcal), Yağ 25g

(Doymuş Yağ 17g), Karbonhidrat 64g (Şekerler 0g, Polioller 53g), Protein 7,3g, Tuz

0,27g.

Vitamin ve minerallerin bu tabloda yer alabilmesi için aşağıda belirtilen belirgin

miktarların karşılanması gereklidir:

İçecekler dışındaki gıdalar ve süt için 100 g veya 100 ml’si için beslenme referans

değerlerinin (BRD) %15’i.

İçeceklerin 100 ml’si için BRD’nin %7,5’u.

Eğer gıda tek porsiyonluk ambalajda sunuluyorsa veya ambalaj sadece tek tüketim

biriminden oluşuyorsa BRD’nin en az %15’i.

Vitamin ve mineral miktarı verilmiş ise bu değere ilave olarak % Referans Değeri de

belirtilecektir.

Tüm hazır ambalajlı gıdalarda tablodaki enerji ve besin öğesi değerlerini içerecek şekilde

100 g veya 100 ml üzerinden beslenme bildirimi yapılması zorunludur.

Doğrudan tüketilebilen gıdalarda enerji değeri ve besin öğesi miktarları gıdanın satışa

sunulduğu haline göre verilir.

44

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Doğrudan tüketilemeyen gıdalarda satışa sunulduğu haline göre beslenme bildirimi

yapılması zorunlu olmayıp gerekli hazırlama talimatının ayrıntılı olarak verilmesi koşuluyla bu

gıdanın tüketime hazır haline göre de verilebilir.

Eğer tabloda vitaminler ve mineraller ile ilgili miktar bildirimi yapılmış ise ilave olarak

% Referans Değeri de belirtilecektir.

Zorunlu Beslenme Bildiriminde yer alan besin öğesi değerlerinin toplamının enerji

değerini vermesi beklenmez. Örneğin; sorbitol gibi poliollerin tatlandırma amacı ile

kullanımından gelen bir enerji söz konusu olacaktır. Bu durumda enerji ve besin öğeleri

tablosunda poliol olarak gösterilmeksizin sorbitol enerji hesabına eklenecektir. Aynı durum

enerji hesabına eklenen ancak tabloda gösterilmesi zorunlu olmayan lif için de söz konusudur.

Not: Polioller tatlandırma amacı dışında nem verici gibi fonksiyonlar için kullanılabilmektedir.

Poliollerin tatlandırma amacı dışında farklı bir fonksiyon için gıdaya eklenmesi durumunda

etiket üzerinde “tatlandırıcı içerir” ifadesinin yer almasına gerek yoktur.

Tuz miktarı bildirilirken; “sodyum” yerine “tuz” bildirimi yapılmalıdır. Gıdadaki tuz

miktarı, gıdanın içerdiği toplam sodyum miktarı hesaplandıktan sonra bu miktarın 2,5 ile

çarpılmasıyla bulunur (Toplam sodyum miktarı hesaplanırken gıdanın bileşenlerinden gelen

sodyum miktarı dikkate alınır).

Sodyum askorbat, sodyum bikarbonat, monosodyum glutamat, sodyum klorür vb.

bileşenlerden gelen sodyum miktarı da hesaplamaya dâhil edilmelidir.

Eğer gıdada sadece ürünün doğasından kaynaklanan tuz varsa, bu tuz miktarı beslenme

bildiriminde yer almalıdır. Tuz içeriğinin sadece gıdanın doğasında bulunan sodyumdan

kaynaklandığı durumlarda bu duruma ilişkin “İlave tuz içermez. Bildirilen tuz miktarı ürünün

doğasından kaynaklanmaktadır.” vb. bir ifade beslenme bildirimine çok yakın bir yerde yer

alabilir.

Porsiyon veya tüketim birimi için enerji değeri ve besin öğelerinin miktarlarının

bildirimi zorunlu değildir. Bildirimin yapılması halinde 100 g veya 100 ml için verilen bilgilere

ilave olarak verilebilir.

Porsiyon ve/veya tüketim birimi için verilen bilgiler ambalaja tüketici tarafından

kolayca görülebilecek ve anlaşılabilecek şekilde yerleştirilmelidir ve paket içindeki porsiyon

ve/veya tüketim birimi değerleri sayısal olarak açıkça belirtilmelidir.

Bir dilim 25 g Bir bardak 200 ml ● Bu paketin yarısı 20 g ● Yarım tablet 5 g ● Bir çubuk 5 g

● 3 adet draje (x g)

45

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Porsiyon büyüklüğü veya tüketim birimi beslenme bildirimine çok yakın bir yerde

belirtilir.

500 ml = 2 porsiyon (250 ml) süt

29. Porsiyon büyüklüğü

Porsiyon büyüklüğü bir gıdanın, bir defada tüketilmesi beklenen ortalama miktarını ifade

eder.

Porsiyon büyüklüğü belirlenmiş gıdalar için tek kullanımlık hazır ambalajda sunulan

ancak belirlenmiş porsiyon büyüklüğünün uygulanamadığı gıdalarda tüketim birimi üzerinden

bildirim yapılabilir.

Porsiyon büyüklüğü olarak aşağıdaki tabloda yer alan miktarlar dikkate alınır.

Ambalajdaki porsiyon adedi/tüketim birimi belirtilirken tam sayılar ile (1; 2;...; 5;… gibi)

ifade edilir. Ambalajdaki porsiyon adedini/tüketim birimini hesaplamak için gıdanın ambalajı

üzerinde belirtilen net miktarı veya hazırlama talimatı doğrultusunda tüketime hazır hale

getirilmiş olan ürünün net miktarı, tabloda verilen porsiyon büyüklüğüne bölünür. Elde edilen

değer tam sayı değilse, en yakın tam sayıya yuvarlanır. Bu durumda “yaklaşık” kelimesinin

ve/veya “~” sembolünün kullanılması zorunlu değildir.

30. Tüketim Birimi

“Tüketim birimi” bir seferde tüketilebilen birim demektir ve tüketici tarafından kolayca

fark edilebilmelidir.

Tüketim birimi tanımına uygun olarak birden çok dilim, draje, adet vb. içerebilir.

Tek bir tüketim biriminin mutlaka bir porsiyonu ifade etmesi gerekmez.

Bir çikolatanın tek bir karesi bir tüketim birimi olabilir, fakat porsiyon bir çikolata

karesinden daha fazla da olabilir.

40 g’lık ambalajda satışa sunulan bir çikolatada; 3 kare (x g) çikolata bir tüketim birimi

olarak belirlenebilir.

35 g’lık ambalajda satışa sunulan bir şekerleme için tüketim birimi 4 draje (x g), 5 adet

(x g), 3 çubuk (x g) vb. şekilde belirlenebilir.

“Tüketim birimi” ambalaj üzerinde tüketici tarafından kolayca fark edilebilecek ve

sayısal hale getirilmiş şekilde verilmelidir.

46

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Porsiyon veya tüketim birimini tanımlamak için semboller veya resim yazılar

(piktogramlar) kullanılabilir. Sembol veya piktogramlar kullanıldığında bunlar, tüketici

tarafından açıkça algılanabilmelidir ve tüketiciyi yanıltmamalıdır.

Zorunlu Beslenme Bildirimi ile ilgili temel gösterim biçimleri ve örnekler aşağıda

verilmiştir:

1. Zorunlu beslenme bildiriminde yer alması gereken bilgiler

Enerji ve besin öğeleri 100 g veya 100 mL için

Enerji (kJ ve kcal)

Yağ (g)

- Doymuş yağ (g)

Karbonhidrat (g)

- Şekerler (g)

Protein (g)

Tuz (g)

2. Zorunlu beslenme bildirimi içeriği, aşağıda verilen besin öğelerinden birinin veya birkaçının

miktarı ile desteklenebilir:

Enerji ve Besin öğeleri 100 g veya 100 mL için

Enerji (kJ ve kcal)

Yağ (g)

- Doymuş yağ (g)

- Trans yağ* (g)

- Tekli doymamış yağ* (g)

- Çoklu doymamış yağ* (g)

Karbonhidrat (g)

- Şekerler (g)

- Polioller* (g)

- Nişasta* (g)

Lif* (g)

Protein (g)

Tuz (g)

(1)

(1)

Vitaminler* Mineraller* 1) Yönetmelik Ek-9 Bölüm 1’de belirtilen birimler üzerinden verilir.

(*) Bu besin öğelerinden bir veya daha fazlası isteğe bağlı olarak beslenme bildiriminde kullanılabilir.

I. Vitamin ve minerallerin bu tabloda yer alabilmesi için aşağıda belirtilen belirgin miktarların karşılanması

gereklidir:

47

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

• İçecekler dışındaki gıdalar ve süt için 100 g veya 100 ml’si için beslenme referans değerlerinin (BRD) %15’i.

• İçeceklerin 100 ml’si için BRD’nin %7,5’u.

• Eğer gıda tek porsiyonluk ambalajda sunuluyorsa veya ambalaj sadece tek tüketim biriminden oluşuyorsa

BRD’nin en az %15’i.

II. Trans yağa ilişkin “Trans Yağ İçermez Beyanı” yapılması durumunda tabloda miktarının verilmesi gerekir. Beyan

yapılmaması durumunda trans yağ satırı eklenmesi ve miktar verilmesi zorunlu değildir.

III. Lif ile ilgili Beslenme Beyanı yapılması durumunda tabloda miktarının verilmesi gerekir.

3. Doğrudan tüketilemeyen, hazırlama talimatı verilmiş bir hazır kek karışımı için beslenme

bildirimi aşağıda verilen şekillerde verilebilir:

1.seçenek 2. seçenek 1. veya 2. Seçeneğe ilave olarak

Enerji ve Besin

Birim Gıdanın satışa

Hazırlama talimatına göre

Tüketime hazır bir porsiyon

Öğeleri

sunulduğu toz

hazırlanmış tüketime hazır

veya tüketim birimi üzerinden*

halinin 100 g’ı

gıdanın 100g’ı

Enerji (kJ ve kcal)

Yağ (g)

- Doymuş yağ (g)

Karbonhidrat (g)

- Şekerler (g)

Protein (g)

Tuz (g)

* (40 g ürün+125 ml yarım yağlı süt)

4. Hazırlama talimatı verilmiş, sulandırılarak tüketilecek, toz halde satışa sunulan bir içecek

tozu için beslenme bildirimi aşağıda verilen şekillerde verilebilir:

1.seçenek 2. seçenek 1. veya 2. Seçeneğe ilave olarak

Enerji ve

Birim Gıdanın satışa

Hazırlama talimatına

Tüketime hazır bir porsiyon veya

Besin Öğeleri

sunulduğu toz

göre hazırlanmış tüketime

tüketim birimi üzerinden

halinin 100 g’ı

hazır gıdanın 100 ml’si*

(1 porsiyon: 200 ml)**

Enerji (kJ ve kcal)

Yağ (g)

- Doymuş yağ (g)

Karbonhidrat (g)

- Şekerler (g)

Protein (g)

Tuz (g)

* (17g içecek tozu + 100 ml su)

**(34 g içecek tozu + 200 ml su)

48

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

5. Tüketici tercihi doğrultusunda doğrudan tüketilebilen veya bir hazırlama talimatına göre süt ile

hazırlanarak tüketilebilen Kahvaltılık Gevrek için 100 g üzerinden beslenme bildirimi

zorunludur. İlave olarak doğrudan tüketilebilen bir porsiyon/tüketim birimi üzerinden veya

hazırlama talimatına göre süt ile hazırlanan bir porsiyon/tüketim birimi üzerinden beslenme

bildirimi verilebilir.

100 g

30g Kahvaltılık Gevrek

Enerji ve Besin

Öğeleri 30g Kahvaltılık

Birim

Kahvaltılık

için (125 ml yarım

Gevrek için

Gevrek için

yağlı süt ile)

Enerji (kJ ve kcal)

Yağ (g)

- Doymuş yağ (g)

Karbonhidrat (g)

- Şekerler (g)

Protein (g)

Tuz (g)

6. Eğer vitamin ve mineral miktarı verilmiş ise bu değere ilave olarak % Beslenme Referans

Değeri de belirtilecektir.

Enerji ve Besin Öğeleri 100 g için 1 Porsiyon (115 g) için

Enerji, kJ / kcal 1244/296 1432 / 341

Yağ, g 9,8 11,3

-Doymuş yağ, g 2,6 3,0

Karbonhidrat, g 41 47

-Şekerler, g 5,3 6,1

Protein, g 10,2 11,7

Tuz, g 1,0 1,2

Vitaminler / Mineraller %BRD* %BRD*

Riboflavin, mg 0,39 % 28 0,45 mg % 32

Kalsiyum, mg 146 % 18 168 mg % 21

Demir, mg 3,18 % 23 3,66 mg % 26

*Günlük Beslenme Referans Değerini Karşılama Yüzdesi

Not: Tabloda sayısal değerler örnek olarak verilmiştir.

49

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

31. Hazır Ambalajlı Olmayan Gıdalarda Beslenme Bildirimi

Hazır ambalajlı olmayan gıdalarda tüketicilerin bilgilendirilmesi amacıyla isteğe bağlı beslenme

bildirimi yapılabilir. Bu durumda, sadece enerji değeri veya enerji değeriyle birlikte yağ, doymuş

yağ, şekerler ve tuz bilgilerinin verilebileceği gibi tüm besin ögeleri de birlikte verilebilir.

Bildirim menüler, afiş, yazı tahtası, ekran, karekod vb. araçlarla verilebilir.

32. Beslenme Bildiriminin İsteğe Bağlı Olarak Tekrar Verilmesine İlişkin

Kurallar

Hazır ambalajlı bir gıdanın etiketi üzerinde zorunlu beslenme bildirimi yalnızca “Enerji”

değerinin bildirimi veya “Enerji, Yağ, Doymuş Yağ, Şekerler, Tuz” değerlerinin bildirimi

olarak iki şekilde temel görüş alanında tekrar verilebilir.

Bu bildirim şekline diğer besin ögeleri eklenemez.

Temel görüş alanında kılavuzda tanımlanan gösterim biçimine uygun olarak verilen besin

öğelerinden bir/birkaçı için beslenme beyanı yapıldığı durumda, temel görüş alanında, referans

alım oranı gösterim biçiminden bağımsız olarak, bu besin öğelerinin miktarları da tekrar

edilebilir.

Zorunlu beslenme bildirimi tablosunda yer alan protein/lif değeri, beslenme beyanı

koşullarını karşılamıyor ise temel görüş alanında tekrar verilemez. Beslenme beyanı

koşulunu karşılayan protein/lif değeri temel görüş alanında tekrar verilebilir.

32.3.1. Yalnızca “Enerji” değerinin bildirimi:

Ortalama bir yetişkinin Günlük Referans Alım (RA) değeri (8400kJ/2000kcal)

50

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

32.3.2. “Enerji, Yağ, Doymuş Yağ, Şekerler, Tuz” değerlerinin bildirimi:

Ortalama bir yetişkinin Günlük Referans Alım (RA) değeri (8400kJ/2000kcal

Beslenme Bildiriminin temel görüş alanında tekrar verilmesi durumunda da RA

oranlarının verilmesi zorunlu değildir.

“Ortalama bir yetişkinin Günlük Referans alım değeri (8400kJ/2000kcal)” ifadesi;

32.5.1. RA oranlarının porsiyon/tüketim birimi üzerinden yalnızca enerji ve besin ögeleri

tablosunda verilmesi durumunda, tablonun hemen altında dipnot şeklinde;

32.5.2. RA oranlarının hem enerji ve besin ögesi tablosunda hem de temel görüş alanında

belirtilmesi durumunda, temel görüş alanında tekrarlanan bildirim için yukarıdaki örnekte

gösterildiği şekilde tablo altında verilen bilgiye (*) ile atıf yapılarak belirtilmelidir. Bu

durumda temel görüş alanında bu ifadenin tekrar yazılmasına gerek yoktur.

Enerji değeri temel görüş alanında porsiyon/tüketim birimi üzerinden tekrar verildiğinde

100 g ya da 100 ml gıda için enerji değeri de mutlaka belirtilmelidir.

Referans alım (RA) oranları verilirken Yönetmeliğin Ek-13'ünde yer alan Beslenme

Bildirimi ve Referans Alım (RA) Oranı gösterim biçimleri kullanılabilir.” Referans alım (RA)

oranları verilirken; tüm bölmelerin rengi, ambalajın zemin rengi ile kontrast oluşturacak ve aynı

tonda tek renk olacak şekilde tasarlanır. Kırmızı, sarı ve yeşil renkler kullanılmaz.

Tekrarlanan değerlerin porsiyon/tüketim birimi üzerinden verilmesi durumunda enerji

değerinin 100 g veya 100 ml üzerinden belirtilmesi zorunlu olmasına rağmen diğer besin öğeleri

için böyle bir zorunluluk yoktur.

51

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

33. Beslenme Bildiriminde Yer Alan Besin Öğeleri ve Diğer Öğelere İlişkin

Tolerans Kuralları

Tolerans aralıklarının uygulanması

33.1.1. Gıda etiketlerinde beslenme bildirimi kapsamında besin öğesi tablosunda belirtilen

enerji ve besin öğesi değerleri değişkenlik gösterebilir. Bu durum gıdanın veya üretimde

kullanılan gıda bileşenlerinin doğası, işlenmesi, besin öğesinin kararlılığı, muhafaza

koşulları veya depolama süresi gibi etkenlerden kaynaklanabilir.

33.1.2. Genel olarak besin öğeleri için ölçülen değerin raf ömrü boyunca beyan edilen

toleranslar dahilinde olması beklenir. Bu nedenle etikette belirtilen besin öğesi değerleri

tüketiciyi yanıltacak kadar büyük ölçüde değişkenlik göstermemelidir.

33.1.3. Tolerans değerleri sadece etikette beyan edilen beslenme bildirimlerinin

değerlendirilmesi için kullanılır. Bu tolerans değerleri, Türk Gıda Kodeksinde belirlenen

ürün özelliklerine dair limitlere uygunluğun değerlendirilmesinde kullanılmaz.

33.1.4. TGK Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğine göre besin öğesi

değerleri aşağıdaki bilgilere dayanan ortalama değerler olarak verilir ve ambalaj üzerinde

“ortalama değer” olarak belirtilebilir.

- Üreticinin gıda analizleri,

- Kullanılan bileşenlerin bilinen veya gerçek ortalama değerleri kullanılarak yapılan hesaplama,

- Genel olarak saptanmış ve kabul görmüş veriler kullanılarak yapılan hesaplama.

33.1.5. Tüketicinin alımını azaltmaya dikkat ettiği besin öğeleri için (yağlar, şekerler ve tuz

gibi) bildirilen değerler, ölçülen veya hesaplanan ortalama değerde olmalıdır. Bu durumda,

bildirilen değerler, ölçülen değerlerin alt tolerans sınırında olmamalıdır.

33.1.6. Diğer taraftan, tüketicilerin daha fazla tüketmeye önem verdikleri besin öğeleri için

(protein, vitamin ve mineraller gibi) bildirilen değerler, ölçülen değerlerin üst tolerans

sınırında olmamalıdır.

33.1.7. Eğer ölçülen değer, etiket üzerinde belirtilen değer için belirlenen tolerans aralığı

dışında kalıyor ise, bu durum ile ilgili karar verebilmek için aşağıdaki durumlar dikkate

alınarak değerlendirme yapılmalıdır:

a. Değerlendirmeye esas olan besin öğesi

b. Sapmanın derecesi

52

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

c. Değerlendirmeye esas olan besin öğesi ile ilişkili olarak sapmanın durumu (Sapma

beklenenin üstünde mi yoksa altında mı?)

d. Mevsimsel değişkenlikler de dahil olmak üzere besin öğesinde oluşabilecek yüksek

düzeydeki doğal sapmalar

e. Bazı gıda matrislerinde besin öğelerinin özellikle yüksek azalma hızları

f. Bazı gıda matrislerinde besin öğelerinin özellikle yüksek analitik değişkenlik göstermesi

g. Ürünün homojen olmaması ve bu durumun numune alma prosedürü ile de

düzeltilememesinden kaynaklanan besin öğesi değerindeki yüksek değişkenlik

h. Analiz raporları ile ispatlanabilmesi durumunda tek bir partiden alınan numunelerin

çoğunluğunun tolerans aralığı ile uyumlu olması

i. Bildirilen besin öğesi değerinin tespiti için üreticinin kullandığı süreçlerin geçerliliği,

j. Genel olarak işletmenin iç izleme fonksiyonlarının durumu

k. İşletmeye uygulanan daha önceki resmî kontroller ve yaptırımlar

33.1.8. Bakanlık gerekli görmesi halinde gıda işletmecilerinden besin öğelerinde görülen

sapmaları ile ilgili gerekçe ve detayları içeren bilgi ve belgeler isteyebilir.

33.1.9. Tablo 1’de takviye edici gıdalar hariç gıdalarda besin öğeleri için tolerans değerleri

verilmiştir.

53

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Tablo 1

Gıdalar İçin Tolerans Değerleri

(Takviye Edici Gıdalar Hariç)

Besin Öğesi Gıdalar için tolerans aralığı (Ölçüm belirsizliği

dahil olmak üzere)

Vitaminler +% 50* -% 35

Mineraller +% 45 -% 35

Karbonhidrat

100 gramda <10g: ±2 g

Şekerler

100 gramda 10-40g: ± %20

Protein

100 gramda >40g: ±8g

Lif

100 gramda <10g: ±1.5g

Yağ

100 gramda 10-40g: ± %20

100 gramda >40g: ±8g

Doymuş yağlar

100 gramda <4g: ±0.8g

Tekli doymamış yağlar

100 gramda ≥ 4g: ± %20

Çoklu doymamış yağlar

Sodyum 100 gramda <0.5g: ±0.15g

100 gramda ≥0.5g: ± %20

Tuz 100 gramda <1.25g: ±0.375g

100 gramda ≥1.25g: ± %20

*Sıvılardaki C Vitamini için daha yüksek üst tolerans değerleri kabul edilebilir.

- UYGULAMAYA İLİŞKİN ÖRNEK

Şekerlerle ilgili beslenme bildirimi 100 g’da 8,5 g olan ve bu şeker miktarı ile ilgili olarak

etiket üzerinde hiçbir beyan yapılmamış bir gıdada;

Yuvarlama kurallarına göre bu değer;

8,45/100g ile 8,54/100g’a eşittir.

Alt toleransın hesaplanması: Alt değer - şekerler için verilen ve 2 g olan alt tolerans

8,45-2 = 6,45g/100g

Yuvarlama kılavuzuna göre alt bant toleransı 6.5g/100g olacaktır.

Üst toleransın hesaplanması : Üst değer + şekerler için verilen ve 2 g olan üst tolerans

8,54+2= 10,54g/100g

Yuvarlama kılavuzuna göre üst bant toleransı 11g/100g olacaktır.

Bu durumda beyan edilen 8.5 g/100 g değeri uygun olarak değerlendirilecektir.

54

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Beyan Yapılan Besin Öğesi ve Diğer Öğeler ile Türk Gıda Kodeksi Gıdalara

Vitaminler, Mineraller ve Belirli Diğer Öğelerin Eklenmesi Hakkında Yönetmelik

Kapsamında Eklenebilecek Vitamin ve Minerallere ilişkin Tolerans Değerleri

33.2.1. Bu bölüm gıda etiketlerinde besin öğeleri ve diğer öğelere ilişkin beyan yer alan

gıdalar için geçerlidir.

33.2.2. Toleranslar tüketicilerin yanıltılmasını önlemek için; besin öğesinin veya beyan

edilen diğer öğelerin miktarının beslenme veya fizyolojik etki sağlayacağı beyan edilmiş ise

belirtilen ölçüm değerinin yalnızca artı ya da eksi bir tarafına uygulanır. Beyan edilen

seviyelerin diğer tarafında daha geniş bir tolerans aralığı analitik belirsizlik olarak kabul

edilebilir.

33.2.3. Beyan yapılan besin öğesinin veya diğer öğelerin miktarı için minimum veya

maksimum miktar belirtilerek yapılabilir.

33.2.4. Beyan yapılan besin öğesinin veya diğer öğelerin miktarı için kullanılan besin öğeleri

ve diğer maddelerin seviyeleri minimum veya maksimum seviyede olabilir.

33.2.5. Sadece maksimum miktar belirlenip minimum miktar belirtilmemişse, maksimum

tarafa sapmalar için sadece ölçüm belirsizliği uygulanırken, minimum taraftaki sapmalar

Tablo 2’de belirtilen tolerans aralığı dahilinde kabul edilebilir.

33.2.6. Sadece minimum seviyeler belirlenip maksimum seviyeler belirlenmediğinde

minimum taraftaki sapmalar için sadece ölçüm belirsizliği uygulanırken maksimum tarafa

olan sapmalar Tablo 2’de belirtilen üst tolerans aralığı içinde kabul edilebilir.

33.2.7. Vitamin ve mineraller için, minimum tarafa olan sapmalarda sadece ölçüm

belirsizliği uygulanırken maksimum tarafa doğru olan sapmalar tabloda belirtilen üst

tolerans aralığı içinde kabul edilebilir. Gıdaya eklenen vitamin ve minerallerin deklare edilen

değerlerinin altında sadece ölçüm belirsizliği toleransı uygulanırken deklare edilen değerin

üstündeki sapmalarda tabloda belirtilen üst tolerans içinde kabul edilebilir.

33.2.8. Tablo 2’de beyan yapılan besin öğesi ve diğer öğeler ile Türk Gıda Kodeksi Gıdalara

Vitaminler, Mineraller ve Belirli Diğer Öğelerin Eklenmesi Hakkında Yönetmelik

kapsamında eklenebilecek Vitamin ve Minerallere ilişkin Tolerans Değerleri verilmiştir.

55

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Tablo 2

Beyan Yapılan Besin Öğesi ve Diğer Öğeler İçin Tolerans Değerleri

Gıdalarda beyan yapılan besin öğeleri için tolerans değerleri (ölçüm belirsizliği dahil)

Vitaminler + %50** - Ölçüm belirsizliği

Mineraller + %45 - Ölçüm belirsizliği

Karbonhidrat*

100 gramda <10 g: + 4g

- Ölçüm belirsizliği

Protein*

100 gramda 10-40g: + %40

- Ölçüm belirsizliği

Lif*

100 gramda >40g: + 16 g

- Ölçüm belirsizliği

Şekerler* 100 gramda <10 g: - 4 g

100 gramda 10-40g: -%40

+ Ölçüm belirsizliği

+ Ölçüm belirsizliği

100 gramda >40g: -16 g

+ Ölçüm belirsizliği

100 gramda <10 g: - 3 g

+ Ölçüm belirsizliği

Yağ*

100 gramda 10-40g: -%40

+ Ölçüm belirsizliği

100 gramda >40g: -16 g

+ Ölçüm belirsizliği

Doymuş yağlar* 100 gramda <4g - 1.6g

100 gramda ≥4g - % 40

+ Ölçüm belirsizliği

+ Ölçüm belirsizliği

Tekli doymamış yağlar *

100 gramda <4g + 1.6g

- Ölçüm belirsizliği

100 gramda ≥4g +

Çoklu doymamış yağlar*

%40

- Ölçüm belirsizliği

Sodyum 100 gramda <0.5g -0.3g

100 gramda ≥0.5g -%40

+ Ölçüm belirsizliği

+ Ölçüm belirsizliği

Tuz 100 gramda <1.25g - 0.75g

- Ölçüm belirsizliği

100 gramda ≥1.25g - 40%

- Ölçüm belirsizliği

* Besin öğelerinin alt kategorilerine uygulanmaz.

** Sıvılardaki C Vitamini için daha yüksek üst tolerans değerleri kabul edilebilir.

56

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

UYGULAMAYA İLİŞKİN ÖRNEKLER

ÖRNEK 1

Doğal olarak C vitamini içermeyen, C vitamini eklenmiş bir gıdada “C vitamini kaynağı”

beyanı yapıldığında;

Bu beyan koşulu: Günlük referans alım değerinin (80mg) % 15’i

100 g için; 12 mg C vitamini / 100g

Ürünün beslenme bildirimi: C vitamini: 12 mg/100g

Yuvarlama kurallarına göre bu 11.5 ile 12.4 mg C vitamini /100g a eşittir.

Vaka 1

Resmî kontrol C vitamini içeriğini 9.6 / 100 g bulmuştur.

Laboratuvar tarafından ölçüm belirsizliği %20 olarak belirlenmiştir.

Ölçüm belirsizliği ± 1,92 mg / 100g

9.6+1.92= 11,52 mg C Vitamini/100 g

Bu ürün yukarıda verilen bilgilere göre tolerans aralığı içinde bulunmuştur.

Uygun olarak değerlendirilmelidir.

Vaka 2

Resmî kontrol C vitamini içeriğini 9,5 mg bulmuştur.

Laboratuvar tarafından ölçüm belirsizliği %20 olarak belirlenmiştir.

Ölçüm belirsizliği ± 1,92 mg / 100g

9.5 + 1.9 = 11,4 mg C Vitamini/100 g

Bu değer alt tolerans limitinin dışındadır.

Uygunsuz olarak değerlendirilmelidir.

Vaka 3

Resmî kontrol C vitamini içeriğini üst tolerans aralığında olan 17 mg/100g değerinde buldu.

Üst tolerans üst değere eşit (burada 12,4 mg)

Tablodan %50 olan C vitamini için üst tolerans 12,4 ün %50’si i = 6,2

12,4+ 6,2 = 18,6 mg/100g ve

Yuvarlama kurallarına göre 19 mg/100g C vitamini

Bu değer üst tolerans değerinin içindedir.

57

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Vaka 4

Resmî kontrol C vitamini içeriğini üst tolerans limitlerinin dışında olan 23 mg/100g olarak

buldu.

Bu durumda alınması gereken önlemler konusunda yukarıda 33.1.7. Maddede verilen

hususları dikkate alarak bir dizi faaliyeti gerçekleştirdi.

ÖRNEK 2

“...yağı azaltılmıştır/....daha az yağlı” beyanı yapılan bir gıda, benzer ürünün yağ içeriği

40 g.

Bu beyan koşulu: Benzer ürünle karşılaştırıldığında yağın en az % 30 azaltılmış olması

gereklidir.

Ürünün beslenme bildirimi: Yağ: 28g / 100g

Yuvarlama kurallarına göre bu 27.5 ile 28.4 g / 100 g yağa eşittir.

Vaka 1

Resmî kontrol yağ içeriğini 29g / 100g olarak buldu.

Bu analiz için spesifik ölçüm belirsizliği ±%3 olarak kabul edilmiştir.)

Ölçüm belirsizliği 29 * 3% = ± 0.87g/100g

29 - 0.87 = 28.13g / 100g

Bu ürün aralık içinde bulunmuştur. Çünkü bulunan değer, eksi ölçüm belirsizliği olarak

deklare edilen kabul edilebilir değer aralığındadır.

Vaka 2

Resmî kontrol yağ içeriğini 30 g/100g buldu.

Bu analiz için spesifik ölçüm belirsizliği ±%3 olarak kabul edilmiştir.

30-0.9= 29.1g/ 100g ve

Yuvarlama kurallarına göre bulunan değer 29g/100g olacaktır.

Bu değer 28,4 gr olan üst tolerans limitinin dışındadır. Çünkü bulunan değer, eksi ölçüm

belirsizliği olarak deklare edilen kabul edilebilir değerin dışındadır.

58

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Vaka 3

Resmî kontrol yağ içeriğini alt tolerans aralığında olan 20g/100g olarak buldu.

Alt tolerans değeri yuvarlama kurallarına göre burada 27.5 g’dır. Tolerans değeri Tablo

2’ ye göre - %40’tır.

27.5g in %40’ı 11g’a eşittir; 27.5g-11g= 16.5g/100g.

Yuvarlanmış hali ile 17g/100g’dır.

Vaka 4

Resmî kontrol yağ içeriğini 16g/100g olarak bulmuştur. Bu değer Vaka 3’te hesaplanan

alt tolerans aralığının dışındadır.

İzlemeye alınarak 33.1.7. Maddede belirtilen hususları dikkate alarak gerekli önleyici

faaliyetlerin gerçekleştirilmesi gereklidir.

34. Gıdalarda Beslenme Bildirimi İçin Yuvarlama Kuralları

Yuvarlama kuralları, kesin değerler verilmesinden kaynaklanabilecek hataları

engellemek için rakamlar ve ondalık basamaklar dahil olmak üzere toleransların belirlenmesine

etki eden faktörleri düzenler.

Gıdanın enerji değerinin veya besin öğesinin/öğelerinin miktarının ihmal edilebilir

düzeyde olduğu durumlarda, bu öğelerle ilgili bilgiler yerine “İhmal edilebilir miktar(lar)da ….

içerir” veya benzeri bir ifadeye yer verilebilir ve beslenme bildirimi yapılmışsa, söz konusu

ifade bildirime çok yakın bir yerde bulundurulur. İhmal edilebilir düzeyde bulunan besin öğesi,

beslenme bildirimi tablosunda “0 gram” veya “< x gram” olarak da yer alabilir.

Resmî kontrollerin analiz sonuçları değerlendirilirken tespit edilen değerlerin tolerans

limitleri içinde olup olmadığını belirlerken yuvarlamaya ilişkin kurallar dikkate alınmalıdır.

Tablo 3’te enerji ve besin öğeleri için yuvarlama yapılması halinde uygulanacak olan

yuvarlama kuralları verilmiştir.

59

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Tablo 3

Gıdaların Beslenme Bildiriminde Besin Öğesi Beyanı İçin Yuvarlama Kuralları

Enerji ve Besin Öğeleri Miktar (100 g veya 100 ml gıdada) Yuvarlama

Enerji En yakın 1 kJ/kcal’e

(ondalıksız)

≥10 g En yakın 1 g’a (ondalıksız)

Yağ*, Karbonhidrat*

,

<10 g ve > 0,5 g En yakın 0.1 g’a

Şekerler*, Protein*, Lif*

,

Tespit edilebilir miktar

“0 g” veya "<0,5 g"

Polioller*

, Nişasta*

olmadığında veya miktar ≤

şeklinde beyan edilebilir.

0,5 g ise

Doymuş yağ*

,

≥10 g En yakın 1 g’a (ondalıksız)

Tekli doymamış yağ*

,

<10 g ve > 0,1 g En yakın 0,1 g’a

Çoklu doymamış yağ*

Tespit edilebilir miktar

“0 g” veya "<0,1 g"

olmadığında veya miktar ≤

Trans yağ*

şeklinde beyan edilebilir

0,1 g ise

≥1 g En yakın 0,1 g’a

<1 g ve > 0,0125 g En yakın 0,01 g’ a

Tuz

Tespit edilebilir miktar

“0 g” veya <0,01 g"

olmadığında veya miktar ≤

şeklinde beyan edilebilir.

0,0125 g ise

A vitamini, folik asit, klorür,

3 anlamlı rakam

Vitaminler

kalsiyum, fosfor, magnezyum, iyot,

ve Mineraller

potasyum

Diğer vitaminler ve mineraller 2 anlamlı rakam

*Alt kategorilere uygulanmaz.

ÖRNEK

12 g olarak bildirilen protein (protein için herhangi bir beyan yapılmamış) değeri yuvarlama

kurallarına göre, 12,4 g ve 11,5g aralığındaki bir hesaplama veya analiz değerini temsil

edebilir. Toleransın sınır değerleri yuvarlanan değerin üst ve alt sınırlarına uygulanmalıdır.

Bu örnekte, 12,4 g ve 11,5 g

Bu durumda belirlenen ±%20’lik tolerans, 12.4g artı %20 üst sınırda hesaplandığında toplam

olarak 14,88g’ı, yuvarlandığında ise 15g’ı verir.

Analiz sonucu 15 g bulunursa, bu değer tolerans içinde değerlendirilirken, 16 g tolerans

dışında kalır.

60

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Yani;

Bildirilen protein değeri: 12 g

Bildirilen değerin yuvarlama kurallarına göre (Tablo 3) alt ve üst sınırı 11,5 g ve 12,4g

Alt ve üst sınıra uygulanan tolerans ±%20 (Tablo 1) 9,2 g ve 14,88 g

Uygulanan toleransın yuvarlanmış hali 9 g ve 15 g

Örnekte de belirtildiği üzere 12 g olarak bildirilmiş bir protein değeri, yuvarlama ve tolerans

kuralları göz önünde bulundurulduğunda analiz sonucu 9 g ve 15 g arasında olduğunda

uygun olarak değerlendirilecektir.

35. Beslenme Bildiriminin Zorunlu Olmadığı Gıdalar

Beslenme bildiriminin zorunlu olmadığı gıdalar Yönetmeliğin Ek-14’ünde

düzenlenmiştir.

İşlenmemiş gıda; bölmenin, parçalamanın, derisini yüzmenin, kemiğinden ayırmanın,

soymanın, temizlemenin, ayıklamanın, öğütmenin, ezmenin, kesmenin, kıymanın, inceltmenin,

dondurmanın, derin dondurmanın, soğutmanın, kavuzunu ayırmanın, ambalajlamanın veya

ambalajından çıkarmanın gıdanın doğal yapısında önemli bir değişikliğe neden olmayacak

işlemler olduğu kabul edilerek, doğal yapısında önemli bir değişikliğe sebep olacak herhangi

bir işlem uygulanmamış gıdalar olarak tanımlanmaktadır.

Bu kapsamda;

1. Tek bir bileşenden veya bileşen grubundan oluşan işlenmemiş ürünler,

Taze meyve ve sebzeler

Yumurta

Çiğ fındık, Antep fıstığı vb.

Bal

Pirinç

Nohut, mercimek, fasulye, bakla, soya fasulyesi, bezelye ve börülce gibi baklagiller

Taze balıkçılık ürünleri

İşlenmemiş et ürünleri için beslenme bildirimi zorunlu değildir.

Bulgur, şeker, kurutulmuş meyveler gibi gıdalar üretim teknolojisi gereği işlenmiş gıda

olarak değerlendirildiği için beslenme bildirimi yapılması zorunludur.

2. Tek bir bileşenden veya bileşen grubundan oluşan ve sadece olgunlaşma prosesi uygulanan

işlenmiş gıdalar,

3. Bileşen olarak sadece karbondioksit ve/veya aroma vericiler ilave edilmiş olanlar dahil insan

tüketimine uygun sular,

61

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

4. Tek bir bitki, tek bir baharat veya bunların karışımları,

Baharatlara eklenen yağ, tuz gibi bileşenler, ürünün besin öğesi değerlerini

değiştirdiğinden ve tüketici tercihlerini etkileyeceğinden, söz konusu ürünler

için beslenme bildirimi yapılması gerekmektedir. Ayrıca beyazlatma işlemi uygulanmış

baharatlar, işlenmiş gıda sınıfında yer alacağından, gıdanın etiketinde beslenme bildirimi

yapılması zorunludur.

5. Tuz ve tuz ikameleri,

6. Sofralık tatlandırıcılar,

7. Türk Gıda Kodeksi Kahve ve Kahve Ekstraktları Tebliği ve Türk Gıda Kodeksi Hindiba

Ekstraktı Tebliği kapsamındaki ürünler,

8. Çayın besin değerini değiştirmeyen aroma vericiler dışında başka bileşen içermeyen bitki ve

meyve infüzyonları, çay, kafeinsiz çay, instant veya çözünebilir çay veya çay ekstraktı,

kafeinsiz instant veya çözünebilir çay veya çay ekstraktı,

9. Bileşen olarak sadece aroma vericiler ilave edilmiş olanlar dahil fermente sirkeler ve sirke

ikameleri,

10. Aroma vericiler,

11. Gıda katkı maddeleri,

12. İşlem yardımcıları,

13. Gıda enzimleri,

14. Jelatin,

15. Reçel jelleştirme karışımı,

16. Maya,

17. Sakızlar,

18. En geniş yüzeyi 25 cm² den daha küçük olan ambalajlarda veya kaplarda sunulan gıdalar,

19. Üretici tarafından doğrudan son tüketiciye veya yerel perakendecilere satılan küçük

miktarlardaki gıdalar.

36. Menşe Bildirimi

Gıdanın menşe ülkesi, uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak

belirtilir.

Menşe ülke belirlenirken gıdanın, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun

18 ila 21 inci madde hükümleri dikkate alınır.

Menşe ülke: Türkiye

Menşe: Almanya

Menşei: Kazakistan

62

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Gümrük Kanunu’na göre belirlenen menşe ülke aşağıdaki örneklere uygun olarak

belirtilebilir.

“Türkiye’de üretilmiştir”,

“Almanya’da paketlenmiştir”

Ayrıca zorunlu bilgilendirme kapsamında olmayan gıdanın kökeni yani nereden geldiğini

ifade eden bilgilendirmeler yapılabilir.

Kolombiya kahvelerinden üretilmiştir.

Gıdanın menşe ülkesi ile ana bileşeninin menşe ülkesi farklı olduğunda, gıdaya eşlik eden

bilgilerin veya bir bütün olarak gıdanın etiketinin o gıdanın ana bileşeninin gerçek menşe ülkesi

hakkında tüketiciyi yanıltacağı durumlarda aşağıdaki kurallardan birisi uygulanır:

a. Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesi de belirtilir.

b. Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesinin gıdanın menşe ülkesinden farklı olduğu

belirtilir.

Ana bileşen; gıdanın %50’sinden fazlasını oluşturan veya tüketici tarafından genellikle

gıdanın adı ile ilişkilendirilen ve çoğu zaman miktarının belirtilmesi gereken bileşeni veya

bileşenleri olarak tanımlanmaktadır.

Meyveli ancak meyve miktarı % 50’nin altında olan bir üründe tüketici bu ürünü meyve

ile ilişkilendireceğinden ana bileşen “meyve” olarak değerlendirilir.

Lahmacunda “et” miktarı %50’nin altında olmasına rağmen tüketici için değerli olan

bileşen “et” olduğundan ana bileşen et olarak değerlendirilir.

Yoğurt için ana bileşen süt olarak değerlendirilir.

Söz konusu ana bileşenin menşeinin ürünün menşeinden farklı olması veya tek bileşenden

oluşan ve ithal edilerek çeşitli işlemler sonrası Türkiye’de paketlenmesi halinde, söz konusu

ana bileşenin menşei veya menşeinin farklı olduğu ile ilgili bir ifadeye yer verilir.

İthal çilek kullanılarak Türkiye’de üretilmiştir.

Yerli ve ithal hammadde kullanılarak Türkiye’de üretilmiştir.

Ana bileşen Brezilya’dan ithal edilmiştir. / Ana bileşen ithaldir vb.

Brezilya’dan ithal edilerek Türkiye’de paketlenmiştir.

Yerli ve ithal hammadde kullanılarak Türkiye’de paketlenmiştir.

63

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Ancak söz konusu ana bileşenin menşeinin, bildirimi yapılan gıdanın menşei ile aynı

olmadığının açık olduğu durumlarda ana bileşen ile ilgili ilave bildirimin yapılmasına gerek

yoktur.

Türkiye’de üretilen bir bitter çikolatadaki ana bileşen olan kakaonun Türkiye menşeili

olması beklenmediğinden kakaonun menşei ile ilgili ilave bir bildirim yazılması zorunlu

değildir.

Menşei Almanya olan bir kahveli içecekte kahvenin menşeinin Almanya olması

beklenmediğinden kahvenin menşei ile ilgili ilave bir bildirim yazılması zorunlu değildir.

Menşei Türkiye olan Hindistan cevizli gofrette ana bileşen olan Hindistan cevizinin

Türkiye menşeili olması beklenmediğinden Hindistan cevizinin menşei ile ilgili ilave bir

bildirim yazılması zorunlu değildir.

Etiket üzerinde yer alan gıda işletmecisinin adı, ticaret ünvanı veya adresi, bu Yönetmelik

kapsamında menşe ülke bildirimi olarak değerlendirilmez.

Yurt içinde üretilen ürün etiketlerinde, tüketicide ürünün ithal olduğu algısı oluşturacak

şekilde veya ithal ürünlerde menşe kurallarına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla ürünün

yurt içinde üretildiği algısı oluşturacak şekilde marka, ticari marka, ifade veya görsellere yer

verilemez. Milkshake, cappuccino, granola, bolonez sos gibi adlar tüketiciler tarafından

kolayca algılanabilecek ürün adları olduğundan bu madde kapsamında değerlendirilmez.

37. Dil Gereklilikleri

Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği

kapsamındaki gıdalar hakkında zorunlu bilgilendirme Türkçe olarak verilir.

Türkçe bilgilendirmeye ek olarak, diğer ülkelerin resmî dillerinde bilgilendirme

yapılabilir. Diğer dillerde yapılan bilgilendirmede; Yönetmelikte belirtilen zorunlu bilgilerin

tamamını içermesi gerekli değildir.

Türkçe’ye ilave olarak Fransızca bilgilendirme yapılan bir üründe, Fransızca olarak

Menşe ülke” bildiriminin yapılması zorunlu değildir.

Etikette kullanılan resim, şekil ve beyan gibi öne çıkarılan bilgilendirme Türkçe’den

başka dilde de olsa, Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme

Yönetmeliği’ne uygun olmalıdır.

Ürünün raf ömrü ile ilgili bilgilendirmenin (tarihin) etikette yer alan tüm dillerde aynı

olması gerekir.

64

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Bu kılavuzda belirlenen “Doğal” kriterlerine uygun olmayan bir ürünün etiketinde;

İngilizce “Natural” ifadesinin ön plana çıkarılarak beyan olarak kullanılması uygun değildir.

Bu kılavuzda belirlenen “Katkısız” kriterlerini sağlayan bir ürünün etiketinde İngilizce

“No Additives” ifadesi ön plana çıkarılarak beyan olarak kullanılabilir.

Yönetmeliğe göre bildirimi zorunlu olmayan bir bilgilendirme Türkçe olmayan bir dilde

verilebilir. İsteğe bağlı bir bilgilendirmenin Türkçe’den başka bir dilde yapılması, Türkçe

olarak da verilmesini zorunlu hale getirmez.

Referans alım (RA) oranı bilgilendirmesi sadece İngilizce olarak verilebilir.

38. Gıdanın Net Miktarı

Gıdanın net miktarı, litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimlerinden uygun

olanı kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle, diğer ürünlerde kütle birimleriyle belirtilir.

Gıdaların net miktarı tüketici tarafından anlaşılır olması koşulu ile sayısal verilerle

belirtilebilir. Verilen sayısal değerin sonrasında ölçü biriminin verilmesi durumunda “Net

Miktar:…” veya “Net Ağırlık:…” veya “Net:…” ifadelerinin bulunması zorunlu değildir.

Ancak N:…Nt:…Net A:…, Net M:… gibi kısaltmalar kullanılmaz.

Aşağıda belirtilen durumlarda net miktarın bildirilmesi zorunlu değildir:

a. Hacmi veya kütlesi önemli miktarda kayba uğrayan gıdaların tane ile satılması veya satın

alan kişinin huzurunda tartılarak satılması durumunda,

b. Baharat ve bitkiler hariç olmak üzere, net miktarı 5 g veya 5 mL’den daha az olan

gıdalarda,

c. Parça adedinin dışarıdan açık bir şekilde görülebilmesi ve kolayca sayılabilmesi veya

etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla, normal olarak tane ile satılan gıdalarda.

İlgili mevzuat gereğince belli bir miktar tipinin (örneğin; nominal miktar, asgari miktar,

ortalama miktar) belirtilmesinin gerekli olduğu durumlarda, bu miktar bu Yönetmeliğin

amaçları açısından net miktar olarak kabul edilir.

Bir hazır ambalaj birimi, aynı üründen aynı miktarda içeren iki veya daha fazla bağımsız

hazır ambalaj biriminden oluşuyorsa, net miktar her bir ambalajın içerdiği net miktar ve

ambalajların toplam sayısı verilerek belirtilir. Ancak, bağımsız ambalajların toplam sayısı

dışarıdan açık bir şekilde görülebiliyor ve kolayca sayılabiliyorsa ve her bir bağımsız ambalajın

üzerinde yer alan net miktar bildirimlerinden en az biri dışarıdan açık bir şekilde

görülebiliyorsa, bu bilgilerin belirtilmesi zorunlu değildir.

65

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Bir hazır ambalaj birimi, satış birimi olarak kabul edilmeyen iki veya daha fazla bağımsız

ambalajdan oluşuyorsa, net miktar toplam net miktar ve bağımsız ambalajların toplam sayısı

verilerek belirtilir.

Satış noktasında satış birimi olarak sunulan önceden ambalajlanmış çoklu bir ürünün

içerisinde/ambalajında yer alan paketlenmiş ve etiketlenmiş ürünler de satış birimi olarak kabul

edilmediği için “tekli paketli ürün”leri ifade eder. Örneğin tekli olarak satılamayan 4 yoğurt

kabı içeren çoklu yoğurt ambalajı bu kapsamda değerlendirilir.

“Bağımsız hazır ambalajlı ürün” ambalajlı ve etiketli ürünleri ifade eder. Ürünü korumak

ve kolay muhafaza edilmesini sağlamak için tekli paketlenmiş ürünleri kapsamaz. Örneğin,

daha az dehidrasyon nedeniyle ürünün korunmasını arttırmak için ambalajlanmış küçük

fırıncılık ürünleri (kek, tart vb.); ürünü korumak, yapışmasını engellemek ve gıda hijyenini

sağlamak için paketlenmiş küçük şekerlemeler/çikolatalar/pralinler/sakızlar vb. hazır ambalajlı

ürün olarak kabul edilmez. Bu tür ürünlerde toplam net miktar verilmesi yeterlidir. Toplam net

miktara ilave olarak “bağımsız ambalajlı ürünlerin toplam sayısı” aranmaz.

Birim/adet üzerinden sayım kontrolünün yapılamadığı, sadece ağırlık üzerinden

kontrolün yapılabildiği ve üründeki tam birim/adet sayısının belirtilmesinin mümkün olmadığı

durumlarda; toplam bağımsız ambalajlı ürün sayısı “yaklaşık” ifadesi veya benzer kısaltmalar

kullanılarak ifade edilebilir.

“Yaklaşık 20 Adet” , “Yaklaşık 20 Paket” veya “Bir paket (‘x’ gram), yaklaşık ‘y’ adet

ürün içermektedir.” vb.

Ancak ayrı ayrı ambalajlanmış küçük şekerlemeler ve büyük paketlerde, poşetlerde veya

kutularda satılan küçük çikolatalar (bayramlık ürünler) paketlenmiş ürün ya da hazır ambalajlı

ürün olarak kabul edilmez. Bu ürünler için adet bildirimi beklenmez.

Katı bir gıda sıvı ortam içinde sunulduğunda, süzme ağırlığı da belirtilir. Burada

bahsedilen sıvı ortam, gıdanın hazırlanmasında yardımcı ortam olarak kullanılan ve satın alma

sırasında belirleyici bir rolü bulunmayan ortamı tanımlar. Ortam olarak; su, tuzların sulu

çözeltileri, salamura, gıda asitlerinin sulu çözeltileri, sirke, şekerlerin sulu çözeltileri,

tatlandırma özelliğine sahip diğer maddelerin sulu çözeltileri, meyve veya sebzeler için

bunların kendi suları kullanılabilir. Bu ortam, karışım şeklinde ve sıvı veya dondurulmuş

formda olabilir. Glaze (parlatma) işlemi uygulanmış gıdalarda; net ağırlık, glazesiz gıdanın

ağırlığıdır.

66

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

39. BÖLÜM 6

BİLGİLENDİRME İLE İLGİLİ DİĞER KURALLAR

Hazır Ambalajlı Olmayan Gıdalar ile İlgili Kurallar

Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan

gıdaların veya satış yapılan işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan

gıdaların; taşınmasında kullanılan çuval, kasa, kova, bidon, sepet, teneke, torba, kraft gibi

ambalajların üzerinde “gıdanın adı, STT/TETT, özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları

ile gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adres bilgisinin, parti/seri numarasının

yer alması zorunludur. Bu durumda diğer zorunlu bilgilerin de eşlik eden ticari belgelerde yer

alması gerekir.

Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine; hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan

gıdalar, satış yapılan işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan gıdalar,

doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar ile ilgili olarak aşağıda belirtilen

zorunlu bilgiler satın alan kişinin görebileceği yerlerde bulundurulur veya gıda ile birlikte satın

alan kişiye sunulur:

Gıdanın adı

Alerjenler

TETT ya da STT*

Gıda İşletmecisi Unvan ve Adresi*

Menşe

Alkol ve Domuz kaynaklı bileşene ilişkin bildirim (Ek-2)

Işınlanmış ise ışınlanmış olduğu

Ancak, tüketicinin talep etmesi halinde Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde belirtilen

zorunlu bilgilerin tümü hakkında bilgilendirme yapılmalıdır. Bu nedenle satış yeri tüm bu

bilgileri üreticiden temin ederek hazır bulundurmalıdır. Hazır ambalajlı olmayan gıdalarda

beslenme bildirimi zorunlu olmadığından tüketicinin talep etmesi halinde bulundurulması

gereken zorunlu bilgiler arasında beslenme bildirimi aranmaz.

67

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

40. Toplu Tüketim Yerlerine veya Toplu Tüketim Yerleri Haricinde Son

Tüketiciye Satılmadan Önceki Bir Aşamada Piyasaya Arz Edilen Hazır

Ambalajlı Gıdalar İle İlgili Kurallar

Yönetmeliğin 8 inci maddesi 7 nci fıkrası kapsamında hazırlama, işleme, parçalama,

bölme veya doğrama işlemleri için toplu tüketim yerlerine veya toplu tüketim yerleri haricinde

son tüketiciye satılmadan önceki bir aşamada piyasaya arz edilen hazır ambalajlı gıda

ürünlerinin zorunlu etiket bilgilerinden “gıdanın adı, STT/TETT, özel muhafaza ve/veya

kullanım koşulları ile gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adres bilgisinin, parti/seri

numarasının” gıdanın ambalajının üzerinde yer alması gerekir.

Diğer zorunlu bilgiler ise şubelere teslimatı öncesi veya teslimatı sırasında gıdaya eşlik eden

ticari belgelerin (fatura, proforma fatura, taşıma belgesi, makbuz, sevk irsaliyesi veya bu

belgelerle eşleştirilebilecek ticari belge niteliğindeki belgeler vb.) üzerinde bulunabilir. Bu

durumda toplu tüketim veya üretim yerine ticari belgelerle sunulduğunun garanti edilmesi ve

resmî kontroller esnasında talep edilmesi halinde sunulması gerekmektedir.

Ayrıca bu gıdalar bir dış ambalaj içerisinde taşınıyorsa ve depolanıyorsa ve dış

ambalajdan gıdanın ambalajında yer alan etiket bilgileri görünmüyorsa Yönetmeliğin 8 inci

maddesinin 8 inci fıkrası kapsamında; dış ambalajında “gıdanın adı, STT/TETT, özel muhafaza

ve/veya kullanım koşulları ile gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adres bilgisi”nin yer

alması zorunludur. Ancak başka bir ambalajı olmadan çuval, kasa, kova, bidon, sepet, teneke,

torba, kraft gibi ambalaj malzemeleriyle taşınan gıdalar için bu malzemeler dış ambalaj kabul

edilir.

Restoranda içecek hazırlanmasında kullanılacak 1 lt’lik meyve sularının; başka bir dış

ambalaj ile sevk edilmesi veya depolanması halinde, bu dış ambalaj üzerinde gıdanın adı,

STT/TETT, özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları ile gıda işletmecisinin adı veya

ticari ünvanı ve adres bilgisinin yer alması zorunludur. Ancak 1 lt’lik meyve sularının

üzerinde, bu bilgiler yer alıyorsa ve dış ambalajdan açık bir şekilde ve kolayca

görülebiliyorsa, dış ambalajda ayrıca yer almasına gerek yoktur. 1 lt lik ürüne ait diğer

etiket bilgileri ise ürüne eşlik eden ticari belgede bulunmak zorundadır.

Tavsiye edilen tüketim tarihi ya da son tüketim tarihi bilgisi orijinal ambalajı bozulmuş

ürünlerde değişeceğinden bu bilginin tekrar belirlenmesi ve tüketiciye sunulması satış yerinin

sorumluluğundadır.

Teneke peynir, zeytin gibi perakende işletmede küçük ambalajlar halinde tüketiciye

sunulan gıdalar ve dondurulmuş gıdaların çözülerek satılması durumunda, STT bilgisi,

68

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

satış yeri tarafından belirlenir. Bu bilgi belirlenirken üretici işletmenin tavsiyesi de

dikkate alınabilir.

Yukarıda belirtilen gıda işletmecisi (satış yeri) bilgisinin yanı sıra, “üretici işletme”

bilgisinin de tüketiciye sunulması gıda hakkında doğru bilgilendirme yapılması açısından

faydalı olacaktır.

Ayrıca gıdanın özel muhafaza koşullarını ve/veya kullanım koşullarını gerektirdiği

durumlarda, bu koşullar belirtilir.

Gerektiğinde, gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya

kullanımını sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilir.

Bu bilgi üretici tarafından sağlanır.

41. Toplu Tüketim Yerlerinde Verilmesi Zorunlu Bilgiler

Toplu tüketim yerlerinde tüketiciye servis edilen gıdaların içeriğinde yer alan bileşenlerle

ilgili tüketicinin talebi halinde işletmeci tarafından bilgilendirme yapılır.

Toplu tüketim yerlerinde herhangi bir gıda ile ilgili gıdanın adı ile birlikte gıdanın

bileşiminde bulunması halinde alerjen, alkol ve domuz kaynaklı bileşene ilişkin bilgilerin

de verilmesi zorunludur.

42. Gıda İşletmesinin Sorumluluğu

Gıda hakkında bilgilendirmeden, gıdayı kendi adı veya ticari ünvanı altında piyasaya arz eden gıda

işletmecisi, ithal edilen gıda hakkında bilgilendirmeden ise ithalatçı sorumludur.

43. Mesafeli Satışta Sorumluluk

Mesafeli satış kapsamında bir gıda işletmecisi gıdayı kendisi üretip kendisi pazarlıyor ise

satış işlemi gerçekleşmeden önce ve teslimat sırasında gıda hakkında bilgilendirmenin son

tüketiciye ulaştırılmasından kendisi sorumludur.

Mesafeli satış kapsamında başka bir gıda işletmecisi tarafından üretilen bir gıda ile ilgili

zorunlu bilgilendirmenin satış öncesinde tüketiciye sunulmasından mesafeli satış kapsamında

gıdayı son tüketiciye arz eden gıda işletmecisi sorumludur.

A işletmesi tarafından üretilen (A markalı) bir gıdayı e-ticaret üzerinden satışını yapan B

işletmesi son tüketiciye ulaştırıyor ise B işletmesi tüm zorunlu etiket bilgilerini son

tüketiciye sunmakla yükümlüdür.

69

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000T.C.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI

GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

44. Elektronik ticarete ilişkin esas ve usuller 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi

Hakkında Kanun ile düzenlendiğinden mesafeli satışlar ile ilgili değerlendirmenin başta bu

Kanun olmak üzere ilgili diğer mevzuat hükümleri kapmasında yapılması gerekmektedir.

Otomatik satış makinelerinde veya otomasyon sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı

yapılan hazır ambalajlı olmayan gıdalar için (örneğin otomatik çay-kahve makineleri) gıdanın

adı ve alerjen bilgileri, satın alma işlemi sonuçlanmadan önce tüketicinin

görebileceği/bulabileceği şekilde hazır bulundurulur. Bu durumda sorumluluk, gıdaların

makineye satışı yapan tesis tarafından yüklenmesi halinde tesisin işletmecisine, makinenin

kurulumunu yapan firma tarafından yüklenmesi halinde ise makinenin işletmecisine aittir.

Fason Üretimlerde Gıda Hakkında Bilgilendirme Sorumluluğu

Gıda işletmecisi kendi markası altında başka bir işletmeye fason olarak üretim yaptırıyor

ise ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla gıda hakkında bilgilendirmeden fason

üretim yaptıran gıda işletmecisi sorumludur. “İşletme kayıt numarası” veya “tanımlama işareti”

bilgisi ise üretimi yapan işletmeciye ait olmalıdır.

Fason üretim yapan işletmenin adı ve adresi etiket üzerinde isteğe bağlı olarak ayrıca

verilebilir.

BÖLÜM 7

ÇEŞİTLİ VE SON HÜKÜMLER

45. 20/04/2021 tarihli Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme

Yönetmeliği Hakkında Kılavuz yürürlükten kaldırılmıştır.

46. 47. 48. Gıda işletmecileri, bu Kılavuz ile yeni getirilen hükümlere, Türk Gıda Kodeksi Gıda

Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin geçiş hükümlerine bağlı olarak,

31/12/2026 tarihine kadar uyum sağlarlar. 31/12/2026 tarihinden sonra bu Kılavuz ile

getirilen hükümlere uygun olmayan ürünler piyasada bulunamaz.

Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü bu Kılavuzda değişiklik yapabilir.

Bu Kılavuz yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

70

İlk Yayım Tarihi: 26/11/2024 Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı

Revizyon Tarihi: …/…/……. Revizyon: 000